Aziz: kökünden türeyen feilun vezninde olup mübalağa manası içeren bir ism-i faildir. Lugatta; kadri yüce, güçlü, izetli, kahreden, üstün gelen, şerefli, yüce, galebe çalan gibi manalara gelir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Aziz; en güçlü, kuvvetli, üstün gelen, daima galip olan, asla aciz olmayan, şerefli, kahhar, melik ve ulvi değerde olandır. Elif lam takısıyla marife olarak Allah (c.c)’a has bir isim olur. Aynı zamanda Kudret sıfatına racidir. Yani misli, benzeri bulunmayan manasına gelir. O mutlak galibiyetin yegane sahibidir. İzzet sahibi, mağlup edilmesi imkansız olan, her şeye galip olandır. Aziz adı izzetten türemiştir. Anlamı güçlü bir mevkide bulunma anlamına da gelmektedir. Daha açık bir deyimle güçlü olup ve yasak koyan anlamına da gelir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak birçok ayet-i kerimede geçmektedir. Bunlardan bir tanesini okuyalım.

سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

Göklerde ve yerde olanların tümü Allah’ı tesbih etmiştir. O, üstün ve güçlüdür, büküm ve hikmet sahibidir.( SaffSuresi: 1)

El-Aziz Yüce Allah’ın sıfatı olarak; eşi ve benzeri bulunmayan, kendisine her şeyin şiddetle muhtaç olduğu ve ulaşılması zor olan manasındadır. Bütün varlıklar her şeyde Allah’ın zatına, sıfatlarına, fiilerine ve bekasına muhtaçtırlar, hiç kimse onun gücüne erişemez, lakin onun gücü her şeye yeter, akıl onun gücünü kavramaktan aciz, gözler onun azamet ve yüceliğini görmekten acizdir. Bütün bu sıfatlar sadece Allah (cc)’hu içindir. Aziz kelimesi Kur’an-ı Kerim için de geçmiştir. Bu hususda da bir ayet-i kerime okuyalım.

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جَاءهُمْ وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ

Şüphesiz, kendilerine zikir gelince onu inkar edenler (ateşin içine bırakılırlar); oysa o, aziz (şerefi yüksek, üstün) bir Kitaptır.”( Fussilet Suresi: 41)

Üstün, değerli, güçlü ve eşsiz manalarına gelen el-Aziz ismi Kur’an-ı Kerim de 90 defa geçmektedir. Kur’an-ı Kerim Allah kelamı olması nedeniyle de el-Aziz kelimesi Kur’an’ın sıfatı olarak gelmiştir. Tevbe 128 de Peygamber efendimizin sıfatı olarak Aziz kelimesi kullanılmıştır.

يَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ

Derler ki, “Andolsun, Medine’ye bir dönecek olursak, gücü ve onuru çok olan, düşkün ve zayıf olanı elbette oradan sürüp çıkaracaktır.” Oysa izzet (güç, onur ve üstünlük) Allah’ın, O’nun Resulü’nün ve Mü’minlerindir. Ancak münafıklar bilmiyorlar.( Münafikun Suresi: 8)

Burada üstünlük, güç ve şeref manasında olan izzet Allah’ın Resülü’nün ve Mü’minlerindir. Sebebi nüzul olarak Tebuk Seferinden Allah Rasulu ashabıyla beraber döndüklerinde sefere katılan münafıklar bir tartışma konusu üzerinde “Medineye girdiğimizde izzetli olanlar zelil olanları çıkaracaktır.” Demişlerdi de Medine’ye Müslümanlar izzetle girince, tükürdüklerini yalamak suretiyle münafıklar zelil olmuşlardır. Münafıkların ve kafirlerin izzetten hiçbir paylan yoktur. Bu ayet-i kerimenin sebebi nuzulunda izzetin kime ait olduğu ifadeleri daha iyi anlaşılmaktadır. Bu hususta bir hadis-i şerif okuyarak konuyu geçelim.

Ebü Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalütu vesselam) buyurdular ki: “Aziz ve Celil olan Allah, gündüz günah işleyenlerin tevbesini kabul etmek için geceleyin elini açar. Gece günah işleyenlerin tevbesini kabul etmek için de gündüz elini açar, bu hal, güneş batıdan doğuncaya kadar devam edecektir. “Burada “el”, Allah’ın ihsan ve fazlından kinayedir.( Müslim, Tevbe 32)

Yüce Allah’ın Aziz ism-i şerifi, O’na hiçbir zaman hiçbir şey galebe çalamayacak, her zaman galip olanın Kendisi olduğunu ifade eder. Yüce Allah, kainatta mutlak kuvvet sahibidir ve O’ndan üstün hiçbir güç, hiçbir kuvvet yoktur.

Yüce Allah, Azizliğiyle evrende hiçbir şeye karşı aciz olmayıp, her şeye güç yetirendir. Aynı zamanda güçsüzlerin kendisine müracaat ettiklerinde ise onlarında gücüne güç katandır. İzzetin tamamı Allah’a aittir. Mana olarak cüz’üde kullara verilmiştir. Allah’a ait olan Aziz ismini lamu tarif ile belirlemek uygun olur.