Cebbar: kökünden gelen mübalağalı ism-i fail veznindedir. Esma-i ef’al olur. Lugatta; cebir, zorla istediğini yaptıran, zorla ıslah eden, eksiği gideren, noksanlıkları tamalıyan, birine işi zorlayan, zorla yaptıran, erişilemeyen yükseklik, kahredici güç sahibi gibi manalara gelir. Cebbar Allah ( c.c) için isim olduğu gibi bazen kullara da isnat olunmuştur. Allah için olan mana haktır. Zira yaratan dilediğini yaptıran, yaptırma gücüne sahip olan ve dilediğini yaparken hiçbir gücün karşı çıkamayacağı yegane güç sahibi Allah ( c.c )’ dır. Mübalağa sığasıyla Allah için kullanılması abartılı olmaz. Zira Allah (c.c)’ın gücünün akıllarla idrak edilmesi dahi mümkün değildir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Cebbar; mahlukatı mecbur eden, asi ve azgınları kahreden, galip olan, herhangi bir güç tarafından zorlanılmayan, dertlere derman veren, mahlukatın işlerini düzelten ve iyiye götürendir. Emir veya yasak her ne dilerse ona yaptıran demektir. Bu kelimenin, bütün mahlukatın fevkinde yücedir, manasına geldiği de söylenmiştir. Çünkü Allah (c.c) Azamet ve kudret sahibi, istediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olandır. Mutlak ıslah edici ve kahredici olan O’dur.

Kur’an-ı Kerimde Allah (c.c) için bir ayet-i kerimede zikr olunmaktadır. Haşr Suresi 23 ayet-i kerimedir. Yukarıda zikr olunduğu için tekrar almadık ancak kullar için 7 yerde geçmektedir. Kullar için Cebbar ismi yakışmaz. Zira kullar cebretme hakkına sahip değildir. Bu hakkı kendinde bulanlar yani cebredenler haksızlık etmiş hatta küstahlık etmiş olurlar. Allah’ın cebretmesi hak ve adelettir. Kulların cebretmesi ise haksızlık ve zulumdur.

Nitekim Kur’an-ı Kerimde kullar için cebir kelimesinin geçtiği yerlerde kulların haksız baskı, zulum ve isyanları ifade olunmaktadır. Bu hususta bir ayet-i kerime okuyalım.

وَتِلْكَ عَادٌ جَحَدُواْ بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَعَصَوْاْ رُسُلَهُ وَاتَّبَعُواْ أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ

İşte Ad (halkı): Rablerinin ayetlerini tanımayıp reddettiler. O’nun elçilerine isyan ettiler ve her inatçı zorbanın emri ardınca yürüdüler.( Hud Suresi: 59)

Okumuş olduğumuz bu ayet-i kerimede Yüce Allah’ın insanlık kitlelerine göndermiş olduğu peygamberlerin tebliğatını dinlemeyip onlara karşı çıkan, Allah’ın emirlerine boyun eğmeyen, zalim ve asi topluluklar için “cebbar” kelimesi kullanılmıştır. Kullar için müstahak olmayan “cebbar” ismi ancak Allah (c.c) için olur. Çünkü hak, yetki, güç ve kuvvetin yegane sahibi ve kulların da maliki olan, kulların da üzerinde hükmetme yetkisine sahip olan ancak Allah (c.c) dır.

Yüce Allah’ın Cebbar isminin zikr olunmuş olduğu hadis-i şeriflerde vardır. Bunlardan bir tanesini okuyalım;

Ebu Saidi el-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Kıyamet günü arz, tek bir çörek olacak. Cebbar (olan Allah Teala hazretleri), onu, cennetliklere azık olarak elinde çevirecektir, tıpkı sizin sefer sırasında çöreğinizi çevirdiğiniz gibi!” Bu sırada bir Yahudi gelerek: “Ey Ebu’l-Kasım! Rahman (olan) Allah seni mübarek kılsın! Kıyamet günü cennet ehlinin (iştah açıcı) ikramı ne olacak haber vereyim mi?” dedi. Efendimiz: “Söyle bakalım!” buyurdular. Adam, tıpkı Aleyhissalatu vesselam’ın söylediği gibi: “Arz, tek bir çörek olur!” dedi. Resülullah (aleyhlssalatu vesselam) bize baktılar. Sonra azı dişleri görününceye kadar tebessüm buyurdular ve: “Peki cennet ehlinin katıklarını sana haber vereyim mi?” dediler. Adam: “Buyurun!” dedi. Aleybissalatu vesselam: “Balam ve nün!” buyurdular. Adam: “Bu nedir?” dedi. Aleyhissalatu vesselam: “Öküz ve balıktır. Bunların ciğerlerinin kenarından yetmiş bin kişi yer” buyurdular.( Buharı, Rikak 44; Müslim, Münafikün 30)

Mutlak yaptırma gücüne sahip olan her şeye tesir edip hiçbir şeyin kendisine tesir etmediği Allah (c.c) Cebbar’dır. Başkasının cebretme yani bu ismi üzerinde taşıma hakkı yoktur. Kullar için ise uygun olanı ancak Abdulcebbar denilmesidir.