Allah(cc)’nun Es-Samed Sıfatı

Es-Samed

Samed kökünden gelen ism-i fail manasında kullanılır.

Kelime olarak samed; azmetmek, yönelmek, güvenmek, hükmetmek, adil olmak, doğru olmak, sağlam olmak, en önde olmak, şanı yüce olmak, hüküm mercii olmak, en üstün olmak, en ulu olmak, noksanlığı olmamak, gerçek dokunulmazlığı olmak ve boş olmamak gibi manalara gelir.

Samed: Yüce Allah’ın zatına ait isimlerinden birisi de samed olup, kula verilmesi caiz olmayan ilahi isimlerdendir.

Bazı alimler kelimenin aslının “s-m-t” yada den geldiğini söylemiş olsalarda ülemanın büyük çoğunluğu kelimenin aslının kökünden gelip “hamd” mastan gibi “samd” olduğu görüşüne kail olmuşlardır. Ulemadan bazıları “samed” isminin sıfat-ı selbiye bazıları sıfat-ı subutiye olduğunu söylerken bazılanda hem sıfat-ı selbiyeye hem de sıfat-ı subutiyeye taalluk eden manasından dolayı her ikisine de dahil olduğunu söylemişlerdir ki kanaatimizce de en uygun olanı budur.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak es-Samed: kelime olarak eksiksiz, tam, hiçbir şeye muhtaç olmayan, her şeyin kendisine muhtaç olduğu, katıksız, katkısız, gediksiz, yaratıklardan hiçbirinin kendisinin sıfatlarına sahip olmadığı, ihtiyaçları gören tek mercii, ancak kendisi ihtiyaçlardan müstağni, hep bir (tek)  olan, her şey kendisinin, her dileyenin mercii, her yönelenin mercii, her şeyin amacı (maksudu küll), şanlı, ulu, adil, güvenilen, en mükemmel ve tek samed olandır.

Bazı lügat alimleri “samed” kelimesinin hamd vezninde samd; maksudu ileyh (maksadlann doğrudan kendisine yöneldiği) yegane maksud anlamını vermişler, bazıları samed; hiç boşluğu olmayan, eksiği ve noksanı bulunmayan, nüfuz edilemeyen, karşıt olmayan, daim ve baki olan, yemez, içmez, toz kabul etmez, içinde boşluğu olmayan, kemali a’la hiç kusur ve aybı olmayan, fani olmayan, baki olan, daha üstü bulunmayan, ululuk kendisinden son bulan, ilanı isimlerden nihayi maksud bulunan yüce bir isimdir.

Bu kelime Kur’an-ı Kerim’de sadece İhlas Suresinde vardır.

Mana olarak ise birçok ayet-i kerimelerde bulunmaktadır. Ancak hadis-i şeriflerde ve yine esma-ul husna’nın rivayet edildiği hadis-i şeriflerde mevcuttur.

اللَّهُ الصَّمَدُ

(deki) O Allah sameddir.( İhlas Suresi: 2)

Kuran-ı Kerim’de Yüce Allah’ın samedaniyeti böylece zikrolunurken Allah Rasulü Hz. Muhammed (s.a.v ) kendisine

sorulan soru üzerine Yüce Allah’ın bu ismi celilini şu şekilde tavsif buyurmaktadır.

Hz.Peygamber (s.a.v):

Übey İbnu Ka’b (radıyallahu anh) anlatıyor: “Müşrikler, Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselamj’e;”- Rabbini bize tavsif et (tanıt)!” dediler. Bunun üzerine İhlas süresi indi.”De ki: O, Allah’dır, bir tekdir. O Allah’tır, sameddir (hiçbir şeye muhtaç değil, her şey O’na muhtaç). Doğurmamıştır, doğurulmamıştır. Hiçbir şey O’nun dengi (ve benzeri) değildir.”( İhlas Suresi: 1-4) Übey (radıyallahu anh) bu sürede geçen bazı tabirleri şöyle açıkladı: “Samed, doğurmayan ve doğurulmayan demektir, çünkü doğan her şey mutlaka ölecektir. Ölen her şeye varis olunacaktır. Allah ise ne ölür, ne de O’na varis olunur. “Hiçbir şey O’nun dengi (ve benzeri) değildir” ayeti de O’na bir benzer, bir denk olmadığını, Allah’a benzeyen hiçbir şey bulunmadığını ifade eder.”( Tirmizi, Tefsir, İhlas, (3361, 3362))

Allah ( c.c) Samed ism-i şerifininin hem zati hem de subuti sıfatlara taalluk ettiğini görmekteyiz. Bu yüce ismin Allah’tan başkasına isim olarak verilmesi caiz olmaz. Samadaniyet hem zati hem de subuti sıfatlara taalluğundan dolayı denilmiştir. Yada fani olmayıp baki oluşundan dolayı denildiği de söylenmektedir.

İnsanlar birbirlerine muhtaç olurlar fakat ihtiyaçları giderenlerin ihtiyaçlarınıda ancak Allah ( c.c) giderir ve ihtiyaçları giderenlerde ancak Samed olan Allah’ın vermiş olduğu imkanlar ve nimetlerle giderirler. Bu itibarlada asıl ihtiyaçları gideren ve istekleri karşılayan ancak Samed olan Allah (c.c)’dır.

أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَةَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضًا سُخْرِيًّا وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ

Senin Rabbinin rahmetini onlar mı paylaştırıyorlar?

Dünya hayatında maişetlerini aralarında biz paylaştırdık ve onlardan bir bölümü (diğer) bir bölümünü ‘teshir’ etmesi için, bir bölümünü bir bölümü üzerinde derecelerle yükselttik. Rabbinin rahmeti; toplayıp yığdıklarından daha hayırlıdır.( Zuhruf Suresi: 32)

Her nefeste biz O’na muhtacız. İnsanlar ihtiyacımızı karşıladığında insanlara teşekkür edildiği halde Yüce Allah’a şükür ile hamd etmemek en büyük nankörlüktür.

Hulesa Yüce Allah’ın “Samed” ismi şerifi, kendisine ait birçok isimleri içinde toplayan yüce bir isimdir. Allah Samed’tir, bütün mahlukat, zillet, ihtiyaç ve zaruret içerisinde Ona yönelir. Bütün alemler Ona iltica eder, Ona sığınır. O, ilminde, hikmetinde ve sair sıfatlarında kemal sahibidir. “Samed”, bütün sıfatları mükemmel olandır. Mahlukatın her türlü ihtiyacı için kendisine yöneldiği kimse

(zat)tır.