Câmi: kökünden gelen bir ism-i faildir. Kelime olarak; toplamak, biriktirmek, birleştirmek, bir araya getirmek, telif etmek ve tertib etmek gibi manalara gelir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Cami’; Kıyamet günü mahlukatı toplayan, bütün iyilik ve iyi sıfatları kendinde toplayan, yeryüzündeki çeşitli unsur ve varlıkları; canlı-cansız, yaş-kuru gibi zıtları bir arada tutan, kalpleri bir inançta birleştiren, kıyamet günü insanları kabrinden çıkarıp çürümüş uzuvları bir araya toplayan ve mahşer yerinde insan, cin, melek ve hayvanları arasat meydanında toplayandır.

Yüce Allah’ın fiili sıfatlarından olan el-Cami’ ism-i şerifi “Camiun Nas” olarak iki ayet-i kerimede geçmektedir. Diğer ayet-i kerimelerde “cemea-yecmeu” şeklinde ifade olunmaktadır. Bu husustaki ayet-i kerimelerden ikisini okuyalım;

رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَّ رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ

Rabbimiz! Gelmesinde şüphe edilmeyen bir günde, insanları mutlaka toplayacak olan sensin. Allah asla sözünden dönmez.( Ali-İmran Suresi: 9)

Kıyyamet gününe, mahlukatı bir araya toplayacağı için “yevmul cem”de denilmektedir. Bütün İslam uleması Allah’ın el­Cami’ isminin varlığı konusunda ittifak etmişlerdir. El-Cami’ ismi Allah’ın ismi olarak zikrolunduğu gibi Cami’ isminin insanlar için de kullanılması caizdir. Bu hususta İslam uleması arasında bir ihtilaf yoktur. Ümmetin icma’ı ifadesi de bu kelimeden türetilmiştir. El­Cami’ ismi Yüce Allah’ın zati ve fiili sıfatları arasında yer alır. Yüce Allah için yukarıda da ifade edildiği gibi bütün güzellikleri, faziletleri, nitelikleri kendinden toplaması ve bunlara sahip olması demektir. Fiili sıfatı olarak el-Cami’ ismi, Allah’ın dağınık şeyleri ve birbirine zıd olanları bir arada toplamasıdır.

Kıyamet günü; insan, melek, cin ve hayvandan olan bütün canlılar tekrar yaratılır. Bir arada ve bizzat kendi huzurunda toplayacaktır. Zalim ile mazlumu, haklı ile haksızı bir arada tutup adaleti en hassas bir şekilde uygulayacak olan da O’dur.

وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللّهِ يُكَفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلاَ تَقْعُدُواْ مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُواْ فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِّثْلُهُمْ إِنَّ اللّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا

Oysa Allah size Kitap’ta (Kur’an’da) “Allah’ın ayetlerinin inkar edildiğini ve onlarla alay edildiğini işittiğiniz zaman, başka bir söze geçmedikleri müddetçe, onlarla oturmayın, aksi halde siz

de onlar gibi olursunuz” diye hüküm indirmiştir. Şüphesiz Allah, münafıkların ve kafirlerin hepsini cehennemde toplayacaktır.( Nisa Suresi: 140)

İbn Kesir bu ayette geçen Câmi’ ismini şöyle açıklar:

“Allahu Teala, kıyamet günü bütün insanları yeniden dirilttikten sonra huzurunda toplayacaktır. Sonra aralarında ihtilafa düştükleri şeyler konusunda hüküm verecek ve onları birbirinden ayıracaktır, Herkese, dünyada yaptığı iyi veya kötü ameline göre karşılık verecektir. İyilik yapanları cennetle ödüllendirecek, kötülük yapanları da cehennemle cezalandıracaktır.”( İbni Kesir Tefsiri, cilt;2 sh;l 2.)

Allah gökleri, yeri, yıldızları, yeryüzünü ve içinde bulunan denizleri bir arada toplayandır. Farklı madenleri bir arada toplayan, insan, cin, hayvan ve bitkileri yeryüzünde yaşatan O’dur. Bu varlıkların farklı renklerini, türlerini, tatlarını ve çeşitlerini bir arada toplayan Allah’tır. Böylece Allah (c.c) bütün zıtlan bir arada toplamaktadır. Hidrojen yanıcı, oksijen yanmayı takviye edici elementler olduğu halde iki hidrojen bir oksijenin (H₂O) birleşiminden ateşi söndürecek suyu meydana getirendir.

Yüce Allah’ın el-Cami’ ismiyle ilgili olarak okuduğumuz iki ayet-i kerimeden sonra bir tanede hadis-i şerif okuyalım;

Ebu Sa’d İbnu Fadale (radıyallahu anlı) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatıı vesselam)’r işittim şöyle demiştir: “Allah geleceği kesin olan mahşer gününde insanları topladığı zaman bir kimse şöyle bir duyuruda bulunur: “Kim işlediği bir amelde Allah’a birini ortak koşmuş ise sevabını ondan istesin. Zira Allah, şirkin her çeşidine en müstağni olan Zat’tır. (Tirmizi, Tefsir, Kehf, (3152).)

Yüce Allah kıyamet günü bütün canlı veya akıl sahibi mahlukatı huzurunda toplayacaktır. Bunda şüphe yoktur. Dünya hayatında yarattığı gibi o günde diriltmeye Kadir’dir. Her Müslümanın bunu bilmesi ve inanması itikadi bir şarttır.

Yüce Allah’ın el-Cami’ ismini bilen kişi yeryüzünde Allah’ın koymuş olduğu nizami ile kainatı nasıl çekip çevirdiğini düşünür. Ahiret gününde bunları tekrar diriltip huzurunda toplayarak hesaba çekeceğini kabullenmek suretiyle yaratılışının gayesi doğrultusunda hayatını devam etmeye ğayret eder.