TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 25. AYET

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

25- Ey Muhammed, iman edip iyi ameller işleyenleri, altlarından ır­maklar akan cennetlerle müjdele. Cennetlerden kendilerine rızık olarak her meyve verildiğinde “Bu, daha önce rızıklandığımız şeydir.” derler. Onlara, birbirine benzeyen rızıklar verilmiştir. Onlara cennette tertemiz eşler vardır. Ve orada ebedi olarak kalacaklardır.

Ey Muhammed, senin Peygamberliğini tasdik eden ve tasdik ettiğini salih amelier işleyerek ispat edenleri, ağaçlarının altından ırmaklar akan cennet­lerle müjdele. Onlara cennette, cennet meyvelerinden verildiğinde “Bunlar daha önce, dünyada bize verilen meyve rızıklardandır.” derler. Onlara orada renk ve şekilleri birbirine benzeyen fakat tat ve zevkleri farklı olan rızıklar verilecektir. Ayrıca onlara cennette, maddi ve manevi her türlü tiksindirici şeylerden arındı­rılmış olan tertemiz eşler vardır. Bunlar, hayız, nifas gibi tiksindirici ve eziyet verici halleri bulunan dünyadaki kadınlara benzememektedirler. Bu müminler cennette, devamlı nimetler içinde, sevinçli olarak, ebediyyen kalacaklardır.

Âyette zikredilen “cennet”ten maksat, orada bulunan ağaçlar, meyveler ve diğer nimetlerdir. Yoksa Cennetin toprağı değildir. Zira, nehirlerin cennetin altından aktığı zikredilmektedir. Nehirler cennetin toprağının altından değil, herhangi bir su arkı olmaksızın, cennetin ağaçlarının altından akacaktır. Zira top­rağın altından akacak suların, göz için bir zevk meydana getirdiği söylenemez. Bu hususta Mesruk’un şöyle dediği rivayet edilmektedir: “Cennetin hurma ağaç­lan, kökünden başına kadar üst üste yığılmış hurma salkımlarıyla doludur. Mey­veleri, testiler gibidir. Her bir meyve, yerinden koparılığında aynen bir benze­ri onun yerine gelir. Cennetin suyu ise, arkları olmaksızın akar.

Allah teala, bundan önceki âyette, kendisine ortak koşanlara ve isyan edenlere cehennem azabını hazırladığını bildirerek onları inkârlarından vazgeçmeye teşvik ettiği gibi bu âyet-i kerimesinde de mümin ve itaatkâr kullarına cenneti ve içindeki nimetlerini hazırladığını bildirerek onları ibadet ve itaata teşvik etmiştir.

Âyet-i kerimede “Bu, daha önce rızıklandırıldığımız şeydir.” ifadesi zikredilmektedir. Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes’ud, Katade, Mücahid ve İbn-i Zeyd’e göre “Daha Önce” ifadesinden maksat, dünyada iken rızıklandıkları nimetlerdir. Cennetliklere, cennette meyveler getirildiğinde o meyvelere bakarlar ve “Bu, daha önce dünyada rızıklandırıldığımız şeylerdir.” der­ler.

Ebu Ubeyde ve Yahya b. Ebi Kesir gibi diğer bir kısım âlimler ise “daha önce rızıklandırıldığımız” ifadesinden maksadın, cennette daha Önce rızıklandırılmaları olduğunu söylemişlerdir. Yani, cennetliklere cennet meyveleri getiril­diğinde o meyveler daha önce cennette kendilerine getirilen meyvelere, renk ve tat bakımından benzediği için “Bu, daha önce rızıklandırıldığımız şeydir.” der­ler.

Taberi birinci izah tarzını tercih etmekte ve cennetliklere ilk nzık verildi­ğinde bunu söyleyeceklerine göre, “Daha önce ki rızıklandırılmadan maksatlın, dünyada iken kendilerine verilen rızıklar olduğunu söylemek daha isabetli olur.” demektedir.

Âyet-i kerimede: “Onlara, birbirine benzeyen rızıklar verilmiştir.”

ifadesi zikredilmektedir. Müfessirler, rızıkların hangi yönlerden birbirlerine benzedikleri hususunda farklı görüşler zikretmişlerdir.

Hasan-ı Basri, Katade ve İbn-i Güreye, cennet meyvelerinin, üstünlükleri bakımından birbirlerine benzediklerini, dünya meyveleri gibi onların da arala­rında kötüleri bulunmadığını söylemişlerdir.

Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes’ud, Mücahid ve Rebi’ b. Enes ise, cennette rızık olarak verilen meyvelerin, renk yönünden birbirlerine benzedikle­rini, tatlarının ise farklı olduğunu söylemişlerdir. Mesela dünyadaki salatalık ile acurun birbirlerine benzemeleri gibi.

Diğer bir kısım âlimler, bu meyvelerin hem renk hem de tat bakımından birbirlerine benzediklerini söylemişlerdir.

Katade, İkrime, İbn-i Zeyd ve diğer bir kısım âlimler ise cennette rızık olarak verilecek olan meyvelerin, dünyadaki meyvelere renk yönünden benze­yeceklerini fakat tatlarının farklı olacağını söylemişlerdir. Bazı âlimler ise cen­netteki meyvelerin, sadece isimleri bakımından dünyadaki meyvelere benzeye­ceklerini, diğer bakımlardan benzemeyeceklerini söylemişlerdir.

Taberi buradaki, birbirine benzeyen meyvelerin, dünya meyveleri İle cen­net meyveleri olduğunu ve bunların renklerinin ve görünümlerinin birbirlerine benzemelerine rağmen tatlarının farklı olduklarını söyleyen görüşün ilaha terci­he şayan olduğunu söylemiştir.

Âyet-i kerimede: “Onlara cennette tertemiz eşler vardır.” buyurulmaktadır. Burada ifade edilen “Eşler”den maksat, hanımlardır. Eşlerin “Tertemiz ölmalan”ndan maksat ise dünyadaki hanımlarda görülen hayız nifas dışkı, id­rar, sümük, balgam, meni vb. şeylerden temiz olmaları, tiksindirici, eziyet verici ve kuşkuya düşürücü her türlü şeyden uzak olmalarıdır.

Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes’ud ve diğer sahabiler, cennetteki eş­lerin tertemiz olmalarını şöyle izah etmişlerdir: “Onlar âdet görmezler, abdestsizlik haline düşmezler ve sümkünnezler.”

Mücahdi ise: “Onlar, hayızdan, dışkıdan, idrardan, sümükten, balgamdan, meniden ve çocuk yapmaktan uzaktırlar.” şeklinde izah etmiş Katade ise: “Gü­nahlardan ve maddi pisliklerden uzaktırlar.” şeklinde açıklamıştır. Ata da Müca­hide yakın izahlarda bulunmuş, Hasan-ı Basri ve İbn-i Zeyd ise “Onlar âdet görmekten arınmış olacaklardır.” demişlerdir.