TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 126. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

126- İbrahim şöyle dedi: “Ey rabbim bu beldeyi emniyetli kıl. Halkından, Allah’a ve Âhiret gününe iman edenleri mahsullerle miktarıdır. “Allah da: “Kim inkâr ederse, onu az bir müddet geçindirir sonra cehen­nem azabına uğramak zorunda bırakırız, orası ne kötü bir yerdir.” dedi.

İbrahim şöyle dedi: “Ey rabbim, bu beldeyi zorbaların saldırısından emin kıl. Bu beldeyi cezalandırma. Ey rabbim, kâfir olanların dışında, Mekke’de ya­şayan müminleri çeşitli mahsullerle rızıklandır.” Rabbi de İbrahim’e dedi ki: “kim inkâr ederse onu da rızıklandırırım. Çünkü ben, iyilerin de kötülerin de rı­zalarını veririm. Ecelleri gelinceye kadar onları, dünyadaki mahsullerle az bir zaman geçindiririm. Sonunda da onu yüzüstü süründürerek cehennem azabına sevk ederim. Bu dünya nimetleriden sonra varılacak o cehennem ne kötü bir yer­dir.

* Âyet-i kerimede Hz. İbrahim’in, Mekke’nin güvenli bir belde olması için Allah’a dua ettiği zikredilmektedir. Mekke’nin güvenli bir yer olması, hem zorba insanlara karşı hem de sel, zelzele ve benzeri âfetlere karşı talep edilmiş­tir. Ancak Mekke’nin güvenli bir bekle olması Hz. İbrahim’in duasından Önce mi yoksa onun duasından sora mı olduğu hususu müfessirler arasında ihtilaf ko­nusu olmuştur.

a- Abdullah b. Abbas ve Ebu Şüreyh el-Huzaî gibi bir kısım müfessirlere göre Allah Teâlâ, Harem bölgesini, gökleri ve yeri yarattığı günden itibaren hem zorbaların saldırısına karşı hem de bir kısım maddi âfetlere karşı güvenli bir belde kılmıştır. Hz. İbrahim’in, Harem bölgesinin güvenli bir bölge olmasını istemesi, onun, zorbalara ve âfetlere karşı güvenli olmasını isteme değil aile efra­dını orada yerleştirdiği için oranın, kıtlık ve bitki eksikliğine karşı güvenli bir belde olmasını istemesidir. Zira Hz İbrahim, oğlu İsmail ve hanımı Haceri bu bölgeye yerleştirirken orada ne ekin vardı ne de canlı hayvan. O, rabbine niyaz eyledi ki oraya bıraktığı hanımı ve çocuğu korunsun, açlık ve susuzluktan ölmesinler. Bu görüşte olan müfessirler, delil olarak Resulullah’ın şu hadis-i şeri­fini zikretmişlerdir. Bu konuda Resulullah (s.a.v.) Mekke fethinde şöyle buyur­muştur:

“Şüphesiz ki Allah Mekke’yi, gökleri ve yeri yarattığı günden itibaren ha­ram (her türlü eziyet verici davranışın yasak olduğu yer) yaptı. Burası, Allah’ın haram kılmasıya, kıyamete kadar haram bir belde olarak kalacaktır. Burası benden önce hiçbir kimseye helal kılınmadığı gibi benden sonra da kimseye helal kılınmayacaktır. Burası bana da sadece bir an için helal kılındı. Buranın avı kovalanamaz. Buranın dikeni koparılamaz. Buranın otu biçilemez. Burada kaybo­lan şeyi toplamak ancak bu işle vazifeli kişiye (tellala) helaldir.” bunun üzerine Abdülmuttalibin oğlu Abbas dedi ki: “Ey Allah’ın Resulü, “İzhir” otunu hariç tut. Çünkü bu ot, yakıt olarak demirciler ve evler için gereklidir.” bunun üzeri­ne Resulullah sustu ve sonra “İzhir otu hariç. O helaldir, buyurdu.

Hanefi mezhebine göre bu beldede koparılması yasak olan bitkiler kendi­liğinden biten bitkilerdir. İnsanlar tarafından ekilen veya dikilen bitkiler bu ya­sağın kapsamına girmemektedir. Şafiilere göre ise her türlü bitkinin koparılması yasaktır.

b- Diğer bir kısım müfessirler ise, Harem bölgesinin, Hz. İbrahim’in dua­sından önce diğer yerler gibi olduğunu, orada normal davranışların serbest oldu-unu ancak Hz İbrahim’in duasından sonra kutsal bir belde haline geldiğini söyle­mişlerdir. Zira Hz. İbrahim’in duasında, Harem bölgesinin, her şeye karşı güvenli bir bölge olması istenmiş, sadece kıtlık ve açlığa karşı güvenli olması istenme­miştir. Bu görüşte olan müfessirler, delil olarak, Cabir b. Abdullah, Ebu Hureyre, Rafı’ b. Hadic, Abdullah b. Zeyd b. Âsim ve Enes b. Mâlikten rivayet edilen şu hadis-i şerifi zikretmişlerdir. Enes b. Mâlik diyor ki:

“Bir gün bir yolculuk esnasında Resulullah birden Uhud dağı ile karşı­laştı ve şöyle buyurdu: “Bu bizim, kendisini sevdiğimiz kendisinin de bizi sev­diği dağdır. Ey Allah’ım, İbrahim Mekke’yi harem bölge kıldı. Ben de iki tepe arasındaki Medine’yi Harem bölge kıldım.

Taberi diyor ki: “Doğru olan şudur ki, Allah Teâlâ, Mekke’yi yarattığı gün­den itibaren Harem bir bölge kılmıştır. Nitekim Resulullah (s.a.v.) Hadis-i Şeri­finde bunu bildirmiştir. Allah Teâlâ’nın, Mekke’yi yaratılışından itibaren Harem bölgesi kılması, orayı âfetlerden muhafaza etmesi ve oranın sakinlerini Tağutların ve zorbaların saldırılarına karşı himaye etmesi şeklinde olmuştur Mekke’nin bu halini, Hz. İbrahim’den önce herhangi bir Peygamberi vasıtasıyla belirtme­miştir. Hz. İbrahim’e kadar, bu durum böyle devam etmiştir. Nihayet Allah Teâlâ, Hz. İbrahim’e Kâbe’nin yerini göstermiştir. Hz. İbrahim, hanımı Hacer ve oğlu İsmail’i oraya yerleştirmiş ve o sırada rabbinden Kâbe’yi ve bulunduğu bölgeyi, insanlar için Harem bölgesi kılmasını niyaz etmiştir. Ta ki kendisinden sonra gelen insanlar için uyulması gereken bir sünnet olsun. Zira Hz. İbrahim, insan­lara imam kılınmıştı. Allah Teâlâ Hz. İbrahim’in duasını kabul etti. Onun diliyle, Harem bölgesinin, insanlara Haram olduğunu bildirdi. Böylece, daha önce Al­lah tarafından haram kılınan Harem bölgesi Hz. İbrahim’in diliyle de haram kı­lınmış oldu ve Harem bölgesinde avlanmak ve bitkilerini koparmak ta haram ol­du.

Taberi sözlerine devamla diyor ki: “Âyetin bu şekilde yorumlanması Resulullah’tan nakledilen ve birbiriyle çelişir gibi görünen iki ayrı hadisin bağdaştırılması için en güzel yorumdur. Bu itibarla bu yorum tarzı tercihe şayandır.

Âyeti kerimede, “Kim, inkar ederse onu az bir müddet geçindiri­rim”. Buyurulmaktadır. Burada ifade edilen, “Az bir müddet” geçindirilmek” ten maksat kâfir olanın, âhiret nimetleri karşılığında çok az sayılan dünyadaki rızıklarıdır. Diğer bir kısım âlimlere göre dünyadaki hayatıdır. Başka bir kısım âlimlere göre ise Hz. Muhammed (s.a.v.) gönderilinceye kadar müşriklerin Mekke’de yaşamalarıdır. Zira Resulullah Peygamber olarak geldikten sonra kâfirler, ya iman etmişler veya öldürülmüş yok edilmişlerdir.