TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 242 VE 243. AYETLER

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

242- Allah, âyetlerini size, düşünesiniz diye böylece açıklıyor.

Allah size, hükümlerini bildirdiği, birbirinize karşı olan vazifelerinizi açıkladığı gibi Peygamberine indirdiği âyetlerde diğer hükümleri de açıklıyor ki, koymuş okluğu hudutları tanıyasınız. Dininiz ve dünyanız için doğru ve fay­dalı olanı bilesiniz.

243- Sayıları binlere vardığı halde, ölüm korkusundan memleketleri­ni tcrkcdcnlcri görmedin mi? Allah onlara “Ölün” dedi. Ve sonra kendile­rine yine hayat verdi. Şüphesi/, kî Allah, insanlara karşı lütuf sahibidir. Fa­kat insanların çoğu şükretmezler.

Ey Muhammed, sayıları binlere vardığı halde, ölümden kaçmak için memleketlerini terkedeııleri bilmedin mi? Allah onları önce öldürdü sonra tekrar diriltti. Şüphesiz ki Allah, yarattıklarına karşı lütuf sahibidir. Fakat o insanların – çoğu, nimetlere şükretmezler ve AMahtan başka ilahlar edinirler.

Âyet-i kerimede geçen ve “Binler” diye tercüme edilen kelimesi müfessirler tarafından iki şekilde izah edilmiştir.

a- Abdullah b. Abbas, Vehb b. Münebbih, Haccac b. Ertee, Siiddi, Atâ el Horasani ve Muhammed b. İshaka göre bu âyette geçen kelimesi, kelimesinin çoğuludur ve mânâsı “Bilenler” demektir. İsrailoğulları ya Taun hastalığından veya cihad etmenin korkusundan dolayı memleketlerinden binlerce sayıda çıkıp gitmişler, neticede ölümden kurtulamamış ve öldürülmüş­ler daha sonra ise Allah teâla onları diriltmiş ve vadeleri gelinceye kadar yaşa­mışlar sonra tekrar Ölmüşlerdir.

b- İbn-i Zeyd, Hasan-ı Basri, Amr b. Dinar ve benzeri âlimlere göre bu âyette zikredilen kelimesi kökünden türetilmiştir. Mânâsı “Ülfet ve uyum içinde olarak” demektir. Yani İsrailoğullan, memleketlerinden çıkarken kendi aralarında ayrılığa düşmemişler birbirlerine karşı huğuz eder halde olmamışlar, bilakis birlik ve beraberlik içinde çıkmışlardır” elemektir.

Bu kelimeyi sayı mânâsına alan Abdullah b. Abbastan özetle şunlar riva­yet edilmektedir: Yerlerinden çıkan İsrailoğullannın sayısı dört bin idi. Onlar Taun hastalığından kaçarak köylerinden çıkmışlar ve “Biz, ölümün olmadığı bir yere gidelim.” demişlerdi. Fakat onlar belli bir yere varınca Allah onlara “Ölün” demiş.onlar da ölmüşlerdi. Bunun üzerine Peygamberlerden bir Peygamber on­ların yanından geçmiş, Allah tealaya onlan dirilitmesi için niyazda bulunmuş Allah teala da onları diriltmişti. Vehb b.Münebbihe göre bu Peygamber “Hez-kil”dir. Abdullah b. Abbastan nakledilen başka bir rivayete göre Yahudiler Taun hastalığından değil Allah yoyunda cihad etmekten kaçmışlar ve başlarına yuka­rıda anlatılan olay gelmiştir.

Eş’as b. Eşlem el-Basri diyor ki: “Ömer namaz kılarken geri tarafta iki Yahudi bulunuyordu. Ömer rüku yapınca kamını içeri çekerdi. Bu Yahudiler­den biri diğerine: “Bu o mu?” diye sordu. Ömer namazı bitirince dedi ki: “Siz­den birinizin arkadaşına “Bu o mu?” diye sorduğunu hissettim.” Onlar da “Biz kitabımızda Allah’ın izniyle ölüleri dirilten Hezkil’e verilen demir boynuzun benzerinin o anlattığınız kişiye de verileceğini bulmaktayız.” dediler. Ömer de: “Biz, Allahın kitabında ne Hezkil’i ne de İsanın dışında, Allah’ın dışında ve ölü­leri dirilten birini görüyoruz.” dedi. Onlarda: “Sen, Allahın kitabında ” Bazıları­nı da sana anlatmadığımız Peygamberler gönderdik. âyetini bulmuyor mu­sun? dediler Ömer de “Evet” dedi. Onlar da: “Ölüleri diriltmesi meselesine ge­lince biz onu sana anlatalım.” dediler ve şunları söylediler: “İsrailoğulları Veba hastalığına yakalandılar. Onlardan bir topluluk Vebadan kurtulmak için yurtları­nı terkedip gittiler. Oradan bir mil uzaklaşınca Allah onları Öldürdü. Diğer in­sanlar onların mezarlarının etrafını duvarlarla çevirdiler. Kemikleri çürüdükten sonra Allah Hezkil Peygamberi gönderdi. O, onların öldüğü yerde Allahın dile­diği kadar kaldı. Allah onlan Hezkil vasıtasıyla diriltti. Eş’as diyor ki: “İşte Al­lah teala bu âyeti bunlar hakkında indirmiştir.”

Âyette zikredilen kelimesinin mânâsının “Binlerce” demek de­ğil “Ülfet içinde” demek olduğunu söyleyen İbni-i Zeyd ise bu hususta özetle şunları söylemiştir: Bu âyet. Taun hastalığına uğrayan bir kasabadan bahset­mektedir. O kasabanın halkından bir gurup kasabayı tevketmiş diğer bir kısmı ise orada kalmıştır. Orada kalanlara taun hastalığı büyük zayiat vermiş, çıkanla­ra ise bir şey olmamıştır. Ertesi yıl tekrar taun hastalığı çıkmış bu defa, daha ön­ce çıkanlardan daha çok sayıda insan kasabayı terketmiştir. Taun hastalığı, ora­da kalan insanları kasıp kavurmuştur. Üçüncü yılda tekrar taun hastalığı gelmiş bu defa İsrailoğulları ayrılığa düşmeden hep birlikte kasabayı terketmişlerdir. Fakat onlar,’ yaşamak için gittikleri yere varınca Allah onlara “Hep birlikte ölün” demiş onlar da Ölmüşlerdir. Oradan geçen bir kişi parlayan kemikleri gö­rünce dikkatini çekmiş, durup onlara bakmış ve kendi kendine şöyle demiştir: “Allah bunları öldürdükten sonra acaba nasıl diriltecektir?” Allah bu defa o kişi­yi de öldürmüş ve yüz yıl sonra diriltmiştir.

Taberi diyor ki: “Bu iki görüşten tercihe şayan olan kelimesi­nin mânâsının “Binler” olduğunu söyleyen görüştür, israiloğullannın kasabadan kaçmalannın sebebi ise cihattan veya taun hastalığındandır. Kaçan İsrailoğulla­nnın sayısı ise on binin üzerindedir. Zira kelimesi, on’dan yukan sa­yılarda kullanılan çoğullar kahbındandır.

Ayet-i kerimenin devamında, memleketlerini terkeden İsrailoğullannın, ölüm korkusuyla terkettikleri zikredilmektedir. Daha önce de belirtildiği gibi İsrailoğulları ya uğradıkları taun hastalığı sebebiyle ölçeklerinden korkmaları yü­zünden memleketlerinden çıkmışlar veya Allah Teâlâ’dan bir komutan gönder­mesini istemeleri üzerine kendilerine komutan geldiğinde düşmanla savaşarak ölecekleri korkusundan dolayı çıkmışlardır. Allah Teâlâ bunların kıssalarını mü­minlere anlatarak kendilerine Allah yolunda cihad etmeyi ve din düşmanları ile savaşta dirençli olmayı teşvik etmekte, öldürmenin de diriltmenin de sadece kendi elinde olduğunu hatırlatarak mümin kullarına cesaret vermekte ve savaş­tan ve cihattan kaçıp kalelere, evlere ve müstahkem mevkilere sığınmanın hiçbir kimseyi Allah’ın kaza ve kaderinden kurtaramayacağını bildirmektedir. Nitekim taun hastalığından kaçan İsrailoğulları Allah’ın kaderinden kurtulamamış ve yine ölmüşlerdir.

Âyet-i kerimenin sonunda: “Şüphesiz ki Allah, insanlara karşı lütuf sahi­bidir. Fakat insanların çoğu şükretmezler.” buyurulmaktadır. Allah Teâlâ’nın, in­sanlara hidayet yolunu göstermesi ve onları helak olacakları yönlerden sakındır­ması, kullarına lütfettiği nimetlerdendir. Ölüm korkusuyla memleketlerinden çı­kan insanları öldürüp onları tekrar diriltmesi, kullarına ibret olması bakımından Allah Teâlâ’nın lütuf ve nimetlerindendir