TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 261. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

261- Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu: Her başağında yüz tane olmak üzere yedi başak veren bir tanenin durumuna benzer. Al­lah dilediğine kat kat verir. Allah, lütfü geniş olan ve her şeyi bilendir.

Malını Allah yolunda hercayan kimsenin sevabını AUah, toprağa ekilen bir adet buğday tanesinin yedi yüz adet olması gibi yedi yüz kat verir. Aliah, kullarından dilediğinin sevabını yedi yüz kattan daha fazla da artırır. Allah, lüt­fü geniş olandır, dilediğinin mükâfaatını artırır. O, her şeyi bilendir, kimin mükâfaatının artması gerektiğini çok iyi bilir.

Bu âyet-i kerime, malını Allahın düşmanlarına karşı cihad için harca­yan Mücahidin durumunu anlatan bir misaldir. Allah, kendi yolunda malını har­cayanlara işte böyle kat kat ve hesapsızca maddi karşılık ve âhirette de kıymeti­ni takdirden âciz olduğumuz manevi nimetleri ihsan edecektir.

Ebu Mes’ud el-Ensari diyor ki:

“Bir adam, yulan boynunda bulunan bir devesini getirip “Bu, Allah yoiu-na olsun.” dedi. Bunun üzerine Resulullah (s.a,v.) “Bunun karşılığında kıyamet gününde sana yedi yüz deve verilecektir, hepsi de yularlı olacaktır.” buyur­du

Peygamber efendimiz (s.a.v.) diğer bir hadis-i şerifinde şöyle buyuruyor:

“Kim, Allah yolunda bir şey harcarsa ona yedi yüz katı yazılır, (veri)

Bir başka hadis-i şerifinde şöyle buyuruyor:

“İnsanlar dört sınıftır. Ameller de altı çeşittir. İnsanların bazıları dünyada da âhirette de bolluk içindedirler. Bazıları ise dünyada bolluk, âhirette kıtlık içindedirler. Bazıları da dünyada kıtlık âhirette ise bolluk içindedirler. Bazıları da dünyada da perişan, âhirette de perişandır. Altı çeşit olan amellere gelince: Onlardan iki amel vardır ki neticesi kesindir. Diğer iki çeşidi vardır ki onların sadece karşılıkları verilir.

Başka bir amel vardır ki onun karşılığında on katı verilir. Bir başka amel vardır ki onun karşılığında yedi yüz katı verilir. Neticeleri kesin olan iki amel şunlardır, kim Allaha hiçbir şeyi ortak koşmadan Müslüman ve mümin olarak ölecek olursa onun için cennet kesindir. Kim de kâfir olarak ölecek olursa onun için de cehannem kesindir. Sadece karşılığı verilen ameller ise şunlardır: Kim bir iyilik yapmayı diler de onu yapmaz ve Allah teala, kişinin bu ameli gönülden istediğini ve bunu yapmaya gayret gösterdiğini bilirse böyle bir kişi için de bir sevap yazılır. Yine kim bir kötülük yapmayı düşünür de onu yapmayacak olursa karşılığında kendisine hibir günah yazılmaz. Şayet bu kötülüğü işleyecek olursa ona, bu kötülüğe karşılık sadece bir günah yazılır ve günahı artinlmaz. Karşılığında on kat sevap verilen amel de şudur: Kim herhangi bir güzel ameli işleyecek olursa ona karşılığında on katı verilir. Karşılığında yedi yüz kat sevap verilen amele gelince o amel şudur: Kim, Allah yolunda bir şey harcayacak olursa ona, karşılığında yedi yüz katı verilir.

Taberi bu âyetin izahında özetle şunları zikretmiştir: Bu âyet-i kerime mânâ bakımından şu âyetin devamı mahiyetindedir. “O kimdir ki, Allah için gü­zel bir ödünç takdim etsin de Allah ona, karşılığını kat kat versin. Rızkı daraltan da AUahtır, bol veren de. Ona döndürüleceksiniz. Taberi sözlerine devam­la diyor ki: “Bu iki âyet arasında zikredilen diğer âyetler, cümleyi mu’tariza ma­hiyetindedir.

Allah tealanın, bu âyetleri, mut’teriza olarak zikretmesinin sebebi ise şun­lardır. “Öldükten sonra dirilmeyi ve kıyametin kopacağını yalanlayan bir kısım müşriklere cevap vermek, bir kısım müminlere, “Allah yolunda savaşın ve bilin-ki Allah, her şeyi işiten ve bilendir.” buyurarak onları, Allah yolunda cihad et­meye teşvik etme, o müminlere, AH ahin rızasına uygun şekilde hareket edenle­rin sayılan az dahi olsa, düşmanlarına galip geleceklerini bildirme, Resulullahm hicret ettiği Medinenin çevresinde yaşayan Yahudilere, kendilerine gelen Pey­gamberin, onlara ait sırlan bildiğini ve haber verdiğini ortaya koyarak Yahudi­lerin bu Peygambere iman etmemelerine dair herhangi bir mazeretleri bulunma­dığını beyan etme ve münafık olan insanları, kendileri gibi olan insanların şehir­lerinin altlan üstlerine çevrildiğini hatırlatarak onlan uyarma ve Hz. Muhamme-de iman etmelerine dair herhangi bir mazeretleri bulunmadığını beyan etmedir, işte Allah, bu iki âyet arasında, bu ve benzeri mânâ ve maksatları ifade ettikten sonra tekrar birinci âyette verilmesi teşvik edilen karz-ı hasenin büyük mükâfaatlara vesile olacağını bu âyet-i kerimede beyan etmiştir.

Taberi diyor ki: “Bu âyette zikredilen “Allah yolu”ndan maksat, Allah yolunda cihad etmektir.”

Âyet-i kerimede: “Allah, dilediğine kat kat verir.” buyrulmaktadır. Mü-fessirler âyetin bu bölümünü iki şekilde izah etmişlerdir:

a- Dehhaka göre bu ifadeden maksat, “Allah kendi yolunda harcamayan-lardan, dilediği kimseninkini artırır.” demektir. Yani, Allah, kendi yolunda har­cayanların mallarını yedi yüz katına kadar artırır. Ancak malını yolunda harca-mayanlardan ise sadece dilediği kimselerinkini artırır. Yalnız onların, malını ar­tırması, sadece Allah yolunda hare ayanı nkini amrmasna asla ulaşamaz.

b- Abdullah b. Abbasa göre ise bu ifadenin mânâsı şudur: “Allah, malını kendi yolunda infak edenin sevabım, yedi yüz katına kadar artırır. Aynca bu, in-fak edenlerden, Allanın dilediği bazılarını nkini yedi yüz kattan da fazla artırır.

Taberi, bu görüşü tercih etmiş ve Allah yolunda malını harcamayanm herhangi bir sevaba erişeceğine veya sevabının artacağına dair herhangi bir zik-redilmediğini söylemiştir.

Âyet-i kerimenin sonunda: “Allah, lütfü geniş olan ve her şeyi bilendir.” buyruîmaktadır. ibn-i Zeyd, âyetin bu bölümünü şu şekilde izah etmiştir: “Al­lah, malını kendi yolunda harcayanların mükâfaatım, yedî yüz kattan daha fazla artırmada lütfü geniş olandır. Ve bu lütfunu kim için artıracağını çok iyi bilen­dir.

Diğer bir kısım âlimler ise, âyetin bu bölümü şu şekilde izah etmişlerdir: “Allah, malını kendi yolunda harcayanların mükâfaatım, yedi yüz kat vermede, lüfu bol olandır. Mallarım Allah yolunda harcayanların, harcadıklarım çok iyi bilendir.