TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA ARAF SURESİ 101. VE 105. AYETLER

101- Ey Resulüm, işte memleketler, onların haberlerinden bir kısmı­nı sana anlatıyoruz. Şüphesiz ki onlara, Peygamberleri apaçık delillerle gelmişlerdi. Fakat onlar daha önce yalanladıklarına iman edecek değiller­di. Allah, kâfirlerin kalblcrini işte böyle mühürler.

Ey Muhammed, sana anlattığımız, Nuh, Âd, Semud Lut ve Şuayb kavim­lerinin ülkelerinde yaşayan insanların haberlerini ve Peygamberlerine karşı nasıl davrandıklarını bildiriyoruz ki, düşmanlarımız karşısında zaferin daima Pey­gamberlerimize ait olduğunu bilmiş olasın. Bu ülkeler halkına Peygamberler, alelade insanlar gibi değil, apaçık delillerle gelmişlerdi. Kendilerine hak geldi­ğinde onu yalanlayan müşrikler, elbette ki daha sonra ona iman edecek değiller­di. Allah, geçmişte bu ümmetlerin kalbini mühürlediği gbü, senin ümmetinden olan kâfirlerin kalblerini de Öylece mühürler.

Âyet-i kerime’de geçen “Fakatonlar, daha önce yalanladıklarına iman ede­cek değillerdi.” İfadesi, mü fessirl er tarafı ulan çeşitli şekillerde izah edilmiştir.

a- Süddiye göre bu ifadenin mânâsı şöyledir: “Helak eniğimizi anlattığı­mız bu müşrikler, kendilerini Âdemin sulbünden çıkarıp iman etmelerine dair söz aklığımızda, yalanlamış oldukları şeylere, daha sonra iman edecek değillerdi.

b- Übey bi Kâ’b ve.Rebi’ b. Enes’e göre ise bu ifadenin manası şöyledir: “Kendilerini helak ettiğimiz bu müşrikler, Âdemin Sulbünden çıkarılıp imana davet edildiklerinde, ikrar etmelerine rağmen, Allah’ın ezeli ilminden Peygam­berlerini yalanyaacaklan daha önceden belli olduğu için helak edilmeselerdi de iman edecek değillerdi.

c- Mücahide göre bu ifadenin manası şöyledir: “Bu müşrikler, helak edil­meden önce iman etmediklerinden helak edilmelerinden sonra tekrar diriltilecek olsalardı yine iman etmezlerdir.

Taberi, bu görüşlerden ikinci görüşün tercihe şayan olduğunu, bu ifade­nin manasının da şöyle olduğunu söylemiştir. “Helak edilen bu müşriklerin iman etmeyecekleri, Allah’ın ezeli ilminde belli olduğu için bunlar, kendilerine peygamberler geldiğinde onlara iman edecek değillerdi. ^[1][139]

102- Onların ekseriyetini ahde bağlı bulmadık. Bilakis çoğııu fâsiklar olarak bulduk.

Ey Muhammed, kendilerini helak ettiğimiz ve kıssalarını sana anlattığı­mız bu ülkeler halklarının çoğunu, kendilerine emrettiğimiz, Allah’ı birleme, Peygamberlerine uyma, Allah’a itaatte buulunma ve putlardan kaçınma gibi esaslara bağlı kimseler bulmadık. Aksine bunların çoğunu, rablerine itaatten ay­rılan, onun emirlerini terkeden kimseler olarak bulduk.”

Âyet-i kerime’de geçen ve “Ahd” diye tercüme edilen keli­mesinden neyin kastedildiği hususunda çeşitli izahlarda bulunulmuştur.

a- Bir kısım alimlere göre bu alıit’ten maksat, emredilenleri yerine getir­mektir. Âayet-i kerime’de, helak edilen bu ümmetlerden çoğunun, emredilenleri yerine getirmedikleri beyan edilmiştir. Abdullah b. Abbas, âyeti bu şekilde izah etmiştir.

b- Mücahid ve Ebbul Aliyeye göre ise ayette geçen maksat, Allah Teâlâ’nın, Âdem’in sulbünde iken, insanlardan, iman etmelerine dair aldığı söz’dür. Âyet-i kerime’de, helak ediien ümmetlerden çoğnun, daha önce Allah’a vermiş oldukları bu söze bağlı kalmadıkları zikredilmiştir^[2][140]

Daha çok nakli delillere dayanan miifessirler âyetin zahirî manasını alarak, Allah Teâlâ’nın, butun insanları zerrecikler halinde IIz. Ademin sulbünden çıkarıp akıl verdi­ğini ve onlara rableri olduğunu ikrar ettirdiğini, daha sonra, heşer olarak dünyaya gelen İnsanlardan bir kısmının bu sözlerine sadık kaldıklarını, bir kısmının ise sözlerinden döndiikleririıli…” Ve işte âyeti kerime’de geçen ahitten maksadın, hurad.ıki söz. verme olduğunu söylemişlerdir. Âyet-i kerime’de buyuru I m ak tadır ki:

“Rabhin, Âdenıoğullarının sulblerİnden zürriyetlerini çıkarmış, onları kendi nefislerine şahit tutarak: “Ben sizin nıbbiniz değil miyim?” demiş onlar da “Evet şahidiz sen bizim Fabbimızsin.” diye cevap vermişlerdi. Bu, kıyamet gününde “Bizim bundan haberimiz yoklu” dememeniz içindir.” Diğer bir görüşe göre Buradaki “Alıit’Vİen mnk.sal, insanla­rın yaratılışları itibariyle, Allah’ın varlığını ve birliğini kabule meyilli olmalarıdır. Yani, Allah’ın kullarından ahit ve söz alması demek, onları kendisini tanıyacak ve emirlerine uyacak özellikle yaratması ve bu Özelliği benliklerinde taşımalarıdır. Nitekim Peygamber. ^[3][141]

103- Sonra o Peygamberlerin arkasından, Firavun ve topluluğuna mucizelerimizle Musayı gönderdik. Fakat onlar, mucizelerimize karşı hak­sız davrandılar. Bozgucuların akıbeti nasıl olurmuş bir bak.

Nuh, Hud, Lut, Salih ve Şuayb Peygamberlerden somu, İmran oğlu Mu­sayı, apaçık delil ve mucizelerimizle Firavuna ve kavmine gönderdik. Fakat on­lar, delil ve mucizelerimizi yalanladılar.

Ey Muhammed, Firavun ve kavmi gibi yeryüzünde bozgunculuk çıkaran­ların akıbetlerinin nasıl olduğuna bir bak. Biz onlan denizde boğduk. ^[4][142]

104-105- Musa dedi: “Ey Firavun* şüphesiz ben, âlemlerin rabbi olan Allah tarafından gönderilmiş bir Peygamberim. Kana, Allaha dair ancak gerçeği söylemem yaraşır. Rabbinizdcn size apaçık bir delil getirdim. Artık İsrailoğullarım benimle beraber salıver.”

Musa, Firavuna şöyle demişti: “Ey Firavun, şüphesiz ki ben, âlemlerin rubbi tarafından gönderilen bir Peygamberim. Beni sana Allah gönderdi. Allah1 karşı hak olandan başka bir şey söylemem bana yakışmaz. Size, rabbiniz tara­fından, Peygamberliğimin doğru okluğunu gösteren apaçık bir delil getirdim. Artık İsrailoğullarım esaretinde tutma, onları serbest bırak benimle beraber gel­sinler.

her efendimiz bir Hadis-i Şerifinde $öyle buyunnaktauV: “Her doğan çocuk, fıtrat üzere (Işkımı kabullenecek şekilde) doğar. Fakat onu, anne ve bahası, Yahudileştirir, yahut Hıristiyan!aştırır yahut da pıılperestleştirir. Nitekim bir hayvan, yavrusunu ağlını bir şe­kilde doğurur. Size, doğan yavrunun herhangi bir organını kesilmiş; görür miisiinii?” ^[5][143]