EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN BAKIŞ AÇISIYLA AL-İ İMRAN SURESİ 69. VE 76. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

69- Kitap Ehlinden bir grup, sizi şaşırtıp-saptırmayı arzuladı; fakat onlar ancak kendi nefislerini şaşırtıp-saptırırlar da şuuruna varmazlar.
70- Ey Kitap Ehli, siz şahid olup dururken, ne diye Allah’ın ayetlerini inkâr ediyorsunuz?(60)
71- Ey Kitap Ehli, neden hakkı bâtıl ile örtüyor ve siz de bildiğiniz halde hakkı gizliyorsunuz?
72- Kitap Ehlinden bir bölümü, dedi ki: “İman edenlerin üzerine inene, gündüzün başlangıcında inanın, bitiminde ise inkâr edin. Belki onlar da dönerler.”(61)
73- “Ve sizin dininize uyanlardan başkalarına inanıp güvenmeyin.” De ki: “Hiç tartışmasız doğru olan yol Allah’ın dosdoğru yoludur. Size verilenin bir benzeri birine (İslâm peygamberine) veriliyor ya da Rabbinizin katında onlar (müslümanlar) size karşı deliller getiriyorlar, diye mi (bu telaşınız?) De ki: “Şüphesiz ‘lutuf ve ihsan (fazl) ‘ Allah’ın elindedir, onu dilediğine verir.(61/a) Allah (rahmetiyle) geniş olandır,(62) bilendir.(63)
74- O, kime dilerse rahmetini tahsis eder. Allah büyük ‘lutuf ve ihsan (fazl) ‘ sahibidir.
75- Kitap Ehlinden öylesi vardır ki, ona bir kantar emanet bıraksan onu sana öder; onlardan öylesi de vardır ki, ona bir dinar emanet bıraksan, sen, onun tepesine dikilip-durmadıkça onu sana ödemez. Bu onların “ümmiler (zayıf ve bilgisizler veya Ehl-i Kitap olmayanlar) konusunda üzerinizde bir yol (sorumluluk) yoktur”(64) demiş olmalarındandır. Oysa onlar kendileri de bildikleri halde Allah’a karşı yalan söylemektedirler.
76- Hayır; kim ahdine vefa eder ve sakınırsa şüphesiz Allah da muttaki olanları sever.

AÇIKLAMA

60. Bu cümle “Siz kendiniz şehadet edip dururken” şeklinde de anlaşılabilir. Fakat iki durumda da ifadenin anlamında bir değişiklik olmaz. Hz. Peygamber’in (s.a) temiz hayatı, O’nun ashabı üzerinde görülen derin etkisi, Kur’an’ın yüce öğretileri, o kadar açık ayetlerdir ki, peygamberlerin hayatlarına ve ilâhî kitapların tabiatına aşina olan hiç kimse O’nun peygamberliğini reddedemezdi.
O kadar ki, ehl-i kitap bazı zamanlarda apaçık Hakk’a karşı çıkamıyor ve ister istemez Kur’an’ın onları tekrar tekrar inatçılık ve Allah’ın apaçık ayetlerini görüp kalplerinde tamamen ikna olduktan sonra, bile bile Hakk’ı reddetmekle suçlamasının nedeni budur.
61. Bu, Medine’nin hemen dışında yaşayan Yahudi âlimlerinin ve liderlerinin İslâm Hareketi’nin gücünü zayıflatmak için kurdukları tuzaklardan biriydi. Onlar, sadece, gizli düzenlerle bazı müslümanları kandırmak için İslâm’a ilgi duyar görünüyorlardı. Amaçları müslümanların cesaretini kırmak ve yığınlar arasında Hz. Peygamber’in (s.a) söyledikleri ve öğrettikleri ile ilgili şüpheler uyandırmaktı. Bu amaçla Medine’ye müslüman olduğunu ilân eden, fakat daha sonra müslümanlar arasında ve onların Peygamber’inde şu şu kötülükleri gördüğü için İslâm’dan çıktığını açıklayan adamlar göndermeye başlamışlardı.
61/a Onların bu zavallı oyuna girmelerinin nedeni, İslâm’ı kıskanmaları ve ataların dinine bağlı olmalarıdır. Onlar şu sözlerle azarlanıyorlar: “Allah sizin önyargılarınızla sınırlı değildir; bilâkis, O kime dilerse hidayetini (doğru yol) verir. Şimdi de O, size verilen hidayetin bir benzerini, rahmeti nedeniyle, müslümanlara vermiştir. Sizin kurnazca tuzaklarınızın, hidayeti onlardan gideremeyeceğini veya onun yerine sapık yolu getiremeyeceğini, bilâkis bu tuzakların Rabbiniz katında sizin aleyhinize bir kanıt olacağını çok iyi anlamalısınız.” Allah bununla onların önyargılarından vazgeçip, başka birine (Hz. Muhammed (s.a) ) indirilmiş de olsa Hakk’a tâbi olmayı mı; yoksa inatlarında direnip müslümanların, Rableri önünde kendi aleyhlerinde kullanabilecekleri deliller ortaya koymaya devam etmesine rağmen, sadece inatçı ve önyargılı oluşları nedeniyle Hakk’ı reddetmeyi mi seçeceklerini görmek istemiştir.
62. Arapça “Vâsi” Her şeyi kaplayan kelimesi genellikle Kur’an’da şu üç durumda geçer:
1) Bir topluluğun dar görüşlülükle uyarıldığı ve onlara Allah’ın kendileri gibi olmadığı hatırlatıldığında,
2) Birisi cimrilik ve hasisliği nedeniyle azarlandığı ve Allah’ın onun gibi cimri olmadığı söylendiği zaman,
3) İnsanlar, kendi tahayyül kapasitelerinin sınırlı olması nedeniyle Allah’ın sonlu olduğuna inandıklarında, onlara Allah’ın sonsuz ve sınırsız olduğu söylenir. (Bkz. Bakara an: 116) .
63. Yani, “Allah, kimin şerefli ve daha faziletli olmayı hakettiğini bilir.”
64. Yani, “Onlardan sadece Yahudilerle olan ilişkilerinde adaletli olmaları isteniyor ve Yahudi olmayan birinin mülkünü gaspetmekte bir beis görülmüyordu. Bu inanç sadece cahil Yahudi yığınları arasında yaygın değildi. Bilâkis bütün dinî sistem, İsrailliler ve İsrailli olmayanlarla kurulan ilişkilerde tamamen farklı davranmaya müsaade edecek bir şekilde yoğrulmuştu. Onların ahlâkî değerleri belli bir tür davranışı İsrailoğulları’ndan birine karşı yapmayı yasaklıyor, fakat Yahudi olmayan birine karşı o şekilde davranmaya izin veriyordu. Aynı şey bir İsrailli için doğru oluyor; fakat İsrailli olmayan biri için ise yanlış kabul ediliyordu. Örneğin Kitab-ı Mukaddes şöyle der: “Her yedi yılın sonunda… komşusuna bir şey ödünç veren kişi onu bağışlasın…”, fakat “eğer bir yabancı(ya borç vermiş) iseniz onu geri isteyebilirsiniz.” (Tesniye, 15;1-3) . Başka bir yerde de tefecilikle (faiz) ilgili kanun şu şekilde ifade edilmiştir: “Bir yabancıya faizle borç verebilirsiniz, fakat kardeşinize faizle borç vermemelisiniz.” (Tesniye, 23;20) . “Eğer bir adam İsrailoğulları’ndan birinin bir şeyini çalsa, onunla ticaret yapsa veya onu satsa, bu kişi öldürülür.” (Tesniye, 24:7) . Talmud’da denilmektedir ki: “Şayet bir İsrailli’nin boğasını İsrailli olmayan bir kimsenin boğası yaralarsa, İsrailli’ye tazminat vermek zorundadır. Eğer İsrailli’nin boğası İsrailli olmayanın boğasını yaralarsa, İsrailli tazminat vermek zorunda değildir. Bir kimse kaybolmuş bir şey bulursa ve bulduğu şey İsraillilerin yerleşim bölgesindeyse, bulduğu şeyi sahibine vermek için ilân etsin. Şayet, İsrailli olmayanların bölgesinde bulunmuşsa, ilân etmeye gerek yoktur. İsmail’in Rabbi diyor ki: Eğer bir ümmi ile bir İsrailli arasında anlaşmazlık çıkmışsa, mahkemedeki hâkim, kardeşinin lehine bitmesi için uğraşsın. Mümkün değilse ümmilerin kanunlarına göre, kardeşinin lehine bir sonuç almaya çalışsın. Ve “Bu sizin kanununuza göredir” desin. Her iki kanundan da yararlanamıyorsa, hangi yolla olursa olsun, İsrailli kardeşini kazandırsın. İsmail’in Rabbi, “İsrailli olmayanların zaaflarından yararlanın” diyor.” (Talmudic Mıscelleny. Paul İsaac Hershum. 1880, London. Sh. 37, 210-221) .