Dar: kökünden türeyen ism-i faildir, mastan aynı lafızdadır. Kelime olarak; zarar vermek, mecbur etmek ve zorlamak gibi manalara gelir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak ed-Dar; zarar veren, zarar verme yetkisine sahip olan, icbar eden, karşı konulamaz zorlama yetkisine sahip olan, asilere dünya ve ahirette zarar verendir.

Yüce Allah ‘ın ed-Dar ism-i şerifinin geçtiği bazı ayetler vardır. Bazı ayetlerde de dar kelimesi mahlukat için de kullanılmıştır. Allah’ın fiili ismi olarak zikrolunan iki ayet-i kerime okuyalım.

وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ

Andolsun, eğer onlara, “Gökleri ve yeri kim yarattı?” diye sorsan elbette, “Allah”, derler. De ki: “Peki söyleyin bakalım? Allah’ı bırakıp da ibadet ettikleriniz var ya; eğer Allah bana herhangi bir zarar dokundurmak isterse, onlar Allah’ın dokundurduğu zararı kaldırabilirler mi? Yahut Allah bana bir rahmet dilese, onlar O’nun rahmetini engelleyebilirler mi?” De ki: “Allah bana yeter. Tevekkül edenler ancak O’na tevekkül ederler.”( Zümer Suresi: 38)

Mutlak surette ve gerçek manada zarar verme veya zorlama yetkisi ancak Allah’a aittir. Bütün güç sahipleri gücünü Allah’tan alır. Kulların birbirlerine zarar vermesi ancak dünya hayatında imtihan edilmeleri için verilmiş sınırlı ve muvakkat bir imkandır. Ancak haksızlık yapanlara ceza verecek olan kudret sahibi de sadece O’dur, Allah (c.c) dilediğini yapar. Ancak Allahu Teala adili mutlak olup hiçbir kimseye suçsuz yere zarar vermez. Dünyada verdiği musibetler imtihan, ahirette verdiği ceza da isyanlarından ötürü hak ettikleri içindir.

سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِم مَّا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ قُلْ فَمَن يَمْلِكُ لَكُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا

Bedevilerin (savaştan) geri bırakılanları sana, “Bizi mallarımız ve ailelerimiz alıkoydu; Allah’tan bizim için af dile” diyecekler. Onlar kalplerinde olmayanı dilleriyle söylerler. De ki: “Allah, sizin bir zarara uğramanızı dilerse yahut bir yarar elde etmenizi dilerse, O’na karşı kimin bir şeye gücü yeter? Hayır, Allah, yaptıklarınızdan haberdardır.( Fetih Suresi: 11)

 Kulların kalplerinden geçenleri bilen Allah (c.c) kimin neyi, ne niyetle yaptığını en iyi bilendir. Allah dilemedikçe kimse kimseye zarar veremez, kendi nefislerine bile. Eşyaya, insanlara zarar verme etkisini ve yetkisini Allahu Teala vermiştir. Akıl ve nefis sahiplerine bu imkanlar imtihanları için verilmiştir. Fakat bununla beraber hata ya da sevap yolları bildirilip hata men edilerek sevap emredilmiştir. Yüce Allah’ın bütün bu uygulamaları bir nizam ve intizam içerisinde olmaktadır. O’nun bu iradesi olmadan hiçbir şey etkisini gösteremez.

İslam alimlarine göre Yüce Allah’a sadece ed-Dar ismiyle dua etmek caiz değildir. Bu isimle beraber en-Nafi ismiyle dua edilmesi icabeder. Allahu Teala’nın ed-Dar ism-i şerifiyle ilgili okuduğumuz ayet-i kerimelerden sonra bir hadisi şerif okuyalım.

Ebü Sırma (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulüllah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Kim (bir müslümana) zarar verirse Allah da ona zarar verir. Kim de (bir Müslüman) ile nizaya husumete girerse Allah’da onunla husumete girer.”( Ebu Davud, Ak.diye 31 (3635); Tirmizi, Birr 27, (1941); İbnu Mace, Ahkam 17)

Yüce Allah’ın ed-Dar ismi şerifini bilen kişi; kendi acziyyetini idrak edip Allah korkusunu kalbine hakim kılarak yapacağı her işin fayda ve zararını düşünür ve Allah’ın rızasını hayatı boyunca ölçü alarak yaşamaya ğayret eder.