Aliyy:  kökünden türeyen ya da “uluvv” kökünden türeyen Aliyy ism-i faildir. Uluvv ise luğatta; yukarı, en üst, yüce, en yüksek gibi manalara gelir. Aliyy, feilun vezninde mübalağa ifade eden bir ism-i faildir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Aliyy; şanı yüce, kadri yüce, en şerefli, en yüce, kudreti üstün olan, noksan sıfatlardan münezzeh olan, gücü ile her şeyden üstün olan demektir. Aynı kökten gelen el­Müteal ism-i şerifi de aynı manaları ifade etmektedir hatta el-A’la kelimesi de Allah’ın bütün sıfatlarıyla yüceliğini ifade eder. Bu nev-i kelimelerle ifade olunan Yüce Allah’ın ism-i şerifi Kur’an-ı Kerimde pek çok ayet-i kerimeler de mevcuttur.

وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

            O,    başlangıçta                  yaratmayı        yapan,    sonra          onu  tekrarlayacak olandır. Bu, O’na göre (ilk yaratmadan) daha kolaydır. Göklerde ve yerde en yüce ve eşsiz sıfatlar O’nundur. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Rum Suresi: 27)

Allahu Teala (c.c)’nın bütün isimleri noksan sıfatlardan beridir ve pek yüce manaları ifade eder. Zaten “El- Aliy” ismi pek yüce manasına gelmektedir. Allahu Teala (c.c)’nın isimleri sadece lügat manası ile anlaşılabilecek isimler değildir. Zira O; “Hiçbir şeye benzemez” (Şura Suresi: 11) Hatta Kur’an-ı Kerim’de fiil olarak geçen “hile, tuzak, intikam” gibi fiiller bile her türlü eksiklikten uzak ve yüksek bir manada tevil edilmelidir. Allahu Teala (c.c) yücelerin yücesidir. O’nun benzeri, ortağı ve yardımcısı yoktur. Kudrette, ilimde, hükümde her türlü sıfatlarında eşsiz ve üstündür. O; zamandan ve mekandan münezzehtir. Bütün zamanları ve mekanları yaratan Allahu Teala (c.c)’dır. O’na karşı durulamaz, alemin içerisinde O’nun izni olmadan hiçbir şey olamaz.

Yüce Allah (c.c), Kur’an-ı Kerim de şöyle buyuruyor:

وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

Allah bir insanla ancak vahiy yoluyla veya perde arkasından konuşur yahut bir elçi gönderip izniyle ona dilediğini vahyeder. O yücedir, hakimdir.( Şura Suresi: 51)

Yüce Allah’ın Aliyy ism-i şerifi O’nun için bütün derecelerin, mertebelerin ve her şeyin en üstünde olduğunun bir ifadesidir. Aliyy; alçaklığın zıddı olan bir yüceliktir ki noksanlık ve özürlerden çok uzak olan ulviyyeti ifade eder. Akıl sahipleri ulviyyetin mahiyeti akıllar tarafından anlaşılamaz çünkü O akıllarında üstündedir. Yüce Allah’ın diğer sıfatlarında olduğu gibi el-Aliyy sıfatının keyfiyyetini, mahiyetini, cemalini ve celalini anlamakta akıllar aciz kalır.

Allah kendi zatında yücedir. Bu yüzden her şeyden daha yücedir. Yücelikte Allah ‘ın hiçbir kusur ve ayıbı yoktur. O, mutlak olarak en yücedir. O, ilimde, kudrette, hayatta, cömertlikte, merhamette ve diğer bütün sıfatların da kusursuz ve mükemmel olduğu gibi yücelikte de eksiksiz ve kusursuzdur. Bu, O’nun akli derecelerde bütün varlıklardan üstün olduğunu ispatlamaktadır. O’nun bu yüceliği cihet ve mekan bakımından değildir. Zira O, cihet ve mekandan münezzehtir.(Razi, şerhi esmai hüsna, s. 523)

 Allah’ın Aliyy ismi zikrolunduğu hadis-i şerifler pek çoktur. Mahlukatın en doğru sözlüsü olan efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v)’in bir hadis-i şerifini okuyalım:

Ebu Hüreyre (r.a.)’den rivayete göre, Rasülullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Allah gökyüzünde bir işe hükmettiği zaman melekler onun emrine boyun eğerek kanat çırparlar o kanatlarının sesi sanki sert taşın üzerinde zincirin çıkardığı sese benzer. Kalblerinden korku ve endişe kalkınca: Rabbiniz ne buyurdu? Diyerek birbirlerine sorarlar ve şöyle derler: “Doğru ve gerçek olanı O ne yücedir ne büyüktür” (Sebe’ suresi 23. ayet) Şeytanlarda Allah’ın sözlerinden bir şeyler kapmak için üst üste yığılmışlardır.( Tirmizi:3223, (İbn Mace, Mukaddime: 17))

Aliyy ism-i şerifi hakiki manada Yüce Allah’ın sıfatıdır. Mahlukata da sıfat olması izafidir. Allah ( c.c )’ dan başka bütün ulviyetleri ve yücelikleri yaratan O’dur.