Mu’id: kökünden mübalağa manası ifade eden ism-i faildir. Kelime olarak; geri dönmek, iade etmek, tekrar etmek, ziyaret etmek, geri döndürmek, tekrarlamak, yeniden yapmak ve yerine getirmek gibi manaları ifade eder.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Mu’id; mahlukatı yeniden yaratan, ölümünden sonra tekrar dirilten ve hayatlarını iade edendir.

Bu ism-i şerifle beraber genelde el-Mubdi’ ismide zikredilmektedir. Biz el-Mubdi ‘ ism-i şerifini Yüce Allah’ın zatına mahsus olan isimlerden Bedi’ ism-i şerifi olarak zikr ettiğimiz için burada tekrarlamadık. Ancak bu hususta 2 tane ayet-i kerime okuyalım.

أَوَلَمْ يَرَوْا كَيْفَ يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ

Onlar görmediler mi ki, Allah yaratmaya nasıl başlıyor, sonra onu iade ediyor? Şüphesiz, bu Allah’a göre kolaydır. De ki:

“Yeryüzünde gezip dolaşın da, böylelikle yaratmaya nasıl başladığına bir bakın, sonra Allah ahiret yaratmasını (veya son yaratmayı) da inşa edip yaratacaktır. Şüphesiz Allah, her şeye güç yetirendir.( Ankebut Suresi: 19-20)

Allah ( c.c) önce yarattığı gibi tekrarda yaratır. Canlıları öldürdükten sonra tekrar dirildir. Ölümü yaratan O’ olduğu gibi dirilişi ve hayatı da yaratan O’dur. Sonradan yaratılan her varlık böyledir. İkinci yaratılışta birinciden daha farklı ve daha zor değildir. Önceden var olduğu halde sonradan yok olan her varlık önceden var olduğu gibi tekrar yeniden yaratılıp var olacaktır. Esasen birinci yaratılış ikinci yaratılışın delili ve ispatıdır. Yüce Allah bu şekildeki ayet-i kerimelerde ilk yaratmadaki gücünü ikinci yaratmaya da delil göstermektedir. Allah’ın birinci ve ikinci yaratılışlarda zorluk ve kolaylık farkı yoktur.

İnsanlar, cinler, melekler hatta hayvanlar önceden yok iken nasıl ki Allah (c.c) yaratıp var kılmış ise anlan ölümlerinden sonra kıyamet günü tekrar diriltecek ruhlarını ve hayatlarını iade edecektir. Her akıl sahibi her yıl en az bir iki defa yeryüzünde ağaçlar, meyveler ve bitkilerin yapraklarının yok olup tekrar her sene yenilendiğini görüyor. Bütün bunlar Yüce Allah’ın yaratmasıyla oluyor. Ölümden sonra dirilişinde dirilişi de gerçekleştirecek olan Allah (c.c)’tır. Madem bunu vaad ediyor mutlaka olacaktır.

وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

Yaratmayı başlatan, sonra onu iade edecek olan O’dur; bu O’na göre pek kolaydır. Göklerde ve yerde en yüce misal O’nundur. O, güçlü ve üstün olandır, hüküm ve hikmet sahibidir.( Rum Suresi: 27)

Okuduğumuz ayet-i kerimelerin manalarında “yubdiu” ve özellikle “yuidu” kelimeleri bir şeyi önceden var ettiği gibi canlıları ölümünden sonra tekrar yaratma manasını içerir.

Yüce Allah’ın el-Muid ism-i şerifinin ifade olunduğu bu ayet-i kerimenin tefsiri kabilinde olan bir hadis-i şerif okuyalım.

“İlkin yaratıp sonra onu iade eden O’dur. Bu, O’nun için daha kolaydır.”

İbn Abbas’tan rivayetle İbn Ebu Talha burayı: Bu, O’na daha kolaydır, şeklinde anlamıştır. Mücahid der ki: Başlamak O’na kolaydır. Tekrarlamak ise başlamaktan daha kolaydır. İkrime ve başkaları da böyle söylemiştir.

Buhari der ki: Bize Ebu Yemün’ın … Ebu Hüreyre’den, onun da Hz. Peygamber (s.a.v)den rivayetine göre:

Allah Teala şöyle buyurur: Beni yalanlamaya hakkı yokken Ademoğlu beni yalanladı. Bana sövmeye hakkı yokken Ademoğlu bana sövdü. Beni yalanlaması onun: Beni önce yarattığı gibi asla tekrar diriltemeyecektir, demesidir. Halbuki Benim için ilk yaratma tekrar yaratmaktan daha basit değildir. Bana sövmesi ise; Allah çocuk edindi, demesidir. Halbuki Ben; dengi hiçbir şey olmayan, doğurmayan ve doğurulmayan, Ahad ve Samed olanım.( Buhari Tahriç etmiştir. İbni kesir rum suresi 27. Ayetin tefsiri)

Allah ( c.c) ilk olarak insanı dünyada yaratmıştır. İstifade etsin diye dünyada birçok nimetleri ademoğluna bahşetmiştir. Nimetlerin yaratılışı dahi bir ibrettir. İkinci olarak ahirette tekrar diriltecek ve hayat verecektir. Yüce Allah, bu birinci ve ikinci yaratmaları hatta bütün mahlükatı yaratmayı bir ihtiyaçdan dolayı değil bir hikmete mebni olarak var etmektedir. Dilese bunların hiç birini yaratmaz. Bunlar karşısında kula gereken özellikle de insana gereken Yüce Allah’ın nimetlerine şükretmektir. Bilakis nankörlük etmemektir. Zira Allah’ın nimetleri şükürle korunur ve çoğalır, şükür eksildikçe eksilir.

“Ruhunun ve bedenindeki bütün organların Allah tarafından yaratıldığını ve şekillendirildiğini, bu varlıkta tıpkı sana benzer bir başka kimsenin yaratılmadığını bil. Bu gerçekten büyük bir yaratılıştır. Ardından öleceğini ve kıyamette tekrar aynı şekil üzere diriltileceğini düşün. Gerçek mutluluk veya bedbahtlık işte orada ortaya çıkar. Bu yüzden dünyada daima hayır ve iyilik yap ki, ahirette mutlu olasın. Başladığın iyi amelleri sürdür ve sana ölüm gelinceye kadar bunları kesintiye uğratma. Böyle yaparsan bil ki, ikinci diriliş senin için daha güzel olacaktır. İyiliklerle nefisler arınır ve kemale erer. Unutma! Amellerin en hayırlısı, az da olsa sahibinin işlemeye devam ettiğidir.( İmam Kurtubi Camiul Ahkamul kuranul kuran cild 1 sayfa 390)

Aynca Yüce Allah’ın bu sıfatı, Beyhaki, İbni Hibban, Tirmizi, Hakim ve Nisaburinin esma-ül hüsna ile ilgili hadislerin rivayetinde geçmektedir.

Yüce Allah’ın el-Mu’id ism-i şerifim bilen kişi öldükten sonra Allah’ın tekrar kendisini dirilteceğini ve Allah’ın huzuruna çekileceğini, yaşadığı hayatın bütün teferruatıyla hesabını vereceğini düşünüp, Allah’ın huzuruna daha güzel bir şekilde çıkmak için dünya ömrü boyunca hayatına çeki düzen verip Allah’ın rızasının dışına çıkmamaya gayret gösterir.