• ilim

Lugatte bilmek demektir. Yüce Allah’ın ilim sıfatı mahlukatın bilmesi gibi değildir.

Allah ( c.c) için ilim; ezelden ebede meydana gelmiş ve gelecek olan külli ve cüz’i, münferit ve toplu olarak her şeyi noksansız olarak bilmektir.

Allah (c.c)’ın bilmesi için zaman, mekan ve delil gibi sebeplere ihtiyaç yoktur. Yüce Allah’ın ilmine sonradan bir şey ilave olmadığı gibi unutmak, yanılmak ve habersiz olmak gibi noksan sıfatlarda olmaz. İlim sıfatının zıddı cehalettir. Cehalette Allah (c.c) için müstahildir.

İlim akıl sahibi mahlukatta bulunur. Ancak mahlukatta bulunan ilim sınırlı, cüz-ive vasıtalıdır. Fakat Allah (c.c)’ın ilim sıfatı vasıtasız, noksansız ve sınırsızdır. Allah’ın ilmine sonradan hiçbir şey, en ufak bir bilgi dahi ilave olmaz. Allah’ın ilim sıfatı kulların ilim sıfatıyla benzetilemez, ölçülemez ve karıştırılamaz. Allah’ın ilmi her şeyi kuşatmıştır. Ancak hiçbir şey ve hiç kimsenin ilmi Allah’ın ilmine ihata edemez.

Allah ( c.c) bütünleri bildiği gibi cüz (parça)leri de bilir. Gizli, aşikar, olmuş-olacak, büyük-küçük her şeyi bilir. Yüce Allah’ın kainatta en ufak bir şeyi dahi bilmediğini düşünmek ve söylemek akla uygun olmaz.

Bu hususta Kur’an’ı Kerimde;

وَأَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ

أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ

Sözünüzü gizleyin yahut onu açığa vurun; (fark etmez). Şüphesiz Allah, sinelerin özünü (kalplerde olanı) hakkıyla bilir. Yaratan bilmez mi? O, en gizli şeyleri bilir, (her şeyden) hakkıyla haberdardır.( Mülk Suresi: 13-14)

Allah ( c.c) geçmişi de, geleceği de bilir. Kalplerde geçenleri de bilir. O her şeyin yaratıcısı olduğu gibi kalplerde geçenlerinde yaratıcısıdır. Yaratıcı, yarattığını ve yaratacağını bilir. Allah (c.c) dünyayı yaratmadan önce dünyadan kıyamete kadar vukubulacak bütün hadisatı en ince detaylarına kadar ezelden bilir. Hangi atomun elktronları kıyamete kadar kaç defa devir yapacak güçleri ne kadardır bildiği gibi kürreler nizamında yıldızların ve gezegenlerin enerjilerinin ve ölçülerinin, devirlerinin ve atomlarının sayısını, ışıklarının miktarını ve mesafeseni bütün detaylarına kadar bilir. Yüce Allah henüz dünyayı yaratmadan önce hangi asırda hangi gün, hangi insanın kalbinde neler geçecek, hangi niyeti taşıyacak ve nasıl tavır takınacağını hakkıyla bilir. Çünkü O’nun ilmine sonradan bir şey ilave olmaz.

Hangi insanın kalbinde ne zaman hangi fikir geçecek, o insan fikrini açığa çıkarmasa da kendi fikrini unutsa da Allah ( c.c) unutmaz ve hakkıyla bilendir.

İnsan kendi ilminin sınırıyla Allah (c.c)’ın ilmini mukayese ettiği zaman yanılır ve büyük hataya düşer çünkü Allah’ın ilminde yok diye bir şey düşünülemez.

Allah’ın ilim sıfatı akli delillerle de sabittir. Şöyle ki; Alemde bulunan bütün varlıkların bir nizam, intizam, denge, uyum ve birbirleri ile irtibatlı olduğu incelendiğinde harikalarla müşahede edilmektedir. Alem sisteminden, Güneş sistemine, tek hücrelilerden büyük canlılara, elementlerden genlere, yeryüzü katlarından gök katlarına bakıldığında milyonlarca delil ile yaratıcının ilminin sonsuzluğunu idrak etmemek adeta akıl için muhaldir.

Allah (c.c) mevcuda (var olanı)da madumu (var olmayanı)da bilir. Henüz var olmayan basu badel mevt (ölümden sonraki diriliş), sırat, mizan, kıyamet ve amel defterlerinin vaki olmadıkları halde olacaklarını haber verir.

İlim sıfatı bütün mükünata taalluk ettiği için diğer sıfatlardan daha şumulludur.

Hiçbir şey Yüce Allah’ın ilminin dışında olmadığı gibi hiçbir şeyde Allah Teala’nın ilmini ihata (kapsama veya kuşatma) edemez. Kur’an’ı Kerimde bu hakikati beyanla;

اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

Allah, kendisinden başka hiçbir ilah olmayandır. Diridir, kayyumdur. O’nu ne bir uyuklama tutabilir, ne de bir uyku. Göklerdeki her şey, yerdeki her şey O’nundur. İzni olmaksızın O’nun katında şefaatte bulunacak kimdir? O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. Onlar O’ntın ilminden, kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar. O’nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır. (O, göklere, yere, bütün evrene hükmetmektedir.) Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O’na güç gelmez. O, yücedir, büyüktür.”( Bakara Suresi: 255)

Yüce Allah’ın ilminden hiçbir şeyin değişmesi de mümkün değildir. Kainatta meyanda gelen ve gelecek olan değişiklilkleri de Allahu Teala ilmi ezelisi ile bilir. İlmi zatının muktezasıdır, başka hiçbir şeye muhtaç değildir.

Yüce Allah’ın ilim sıfatının dair Kur’an’ı Kerimde birçok ayetler vardır. Bunlardan üç tanesini okuyalım.

Yüce Allah;

وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ يَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الأَرْضِ وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ

Gaybın anahtarları yalnızca O’nun katındadır. Onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı da bilir. Hiçbir yaprak düşmez ki onu bilmesin. Yerin karanlıklarında da hiçbir tane, hiçbir yaş, hiçbir kuru şey yoktur ki apaçık bir kitapta (Allah’ın bilgisi dahilinde, Levh-i Mahfuz’da) olmasın.( Enam Suresi: 59)

Bütün insanlar ve cinlerin alimleri toplansa kalem, defter ve bilgisayar gibi bütün imkanlarını da kullansalar yeryüzüne sadece bir senede düşen yağmur, kar ve dolu taneciklerinin sayısını hesap etmeye çalışsalar bundan aciz kalırlar. Veya bir senede yeryüzünde kaç tane yaprak vardır diye hesab etmeye çalışsalar aciz kalırlar. Oysa yeryüzünün hayatı boyunca üzerine düşen yağmur tanelerini ve yapraklarının sayılarıyla ihtiva ettikleri atomların ve elektronların sayısı bitkilerin bütün hücrelerinin sayısını, gelişme ve değişim şekillerini bilen ve de yaratan yegane güç sahibi ve ilim sahibi olan Allah’tır. Hal bu iken insan hak ve yetki ile Allah’ın ilmini mukayese etmeye çalışır. Bu hakikat karşısında en akıllı duruş Allah’ın ilmi karşısında acziyetini ifade edip teslimiyet göstermektir.

الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ

Bugün herkese kazandığının karşılığı verilir. Bugün asla zulüm yoktur. Şüphesiz Allah, hesabı çabuk görendir.( Mümin Suresi: 17)

İyi veya her kim ne yapmış ise, ne kadar sevap veya günah kazanmış ise bunların hepsini bilen Allah (c.c)’dır. Herkese yaptığının karşılığını verecek olan ve hesablarını görecek olan Allah (c.c)’dır. Yüce Allah’ın ilminin dışına çıkıp kaçmak mümkün değildir. Zira Allah her şeyi hakkıyla bilendir.

وَالَّذِينَ آمَنُواْ مِن بَعْدُ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ مَعَكُمْ فَأُوْلَئِكَ مِنكُمْ وَأُوْلُواْ الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

Daha sonra iman edip hicret eden ve sizinle birlikte cihad edenlere gelince, işte onlar da sizdendir. Allah’ın kitabınca, kan akrabaları birbirlerine (varis olmaya) daha layıktırlar. Şüphesiz Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir.( Enfal Suresi: 75)

Yüce Allah’ın ilmi hususunda Kur’an’ı Kerimde birçok ayet-i kerime mevcuttur.