EBU’L A’LÂ MEVDUDİ BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 45 VE 53. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

45- Sabır ve namazla yardım dileyin.(60) Bu, şüphesiz, içi saygıyla ürperenlerin dışında kalanlar için bir ağırlıktır.
46- Onlar, (mü’minler ise) , hiç şüphesiz, Rableriyle karşılaşacaklarını ve (yine) hiç şüphesiz, O’na döneceklerini bilirler.(61)
47- Ey İsrailoğulları, size bağışladığım nimetimi ve sizi (bir dönem) alemlere üstün kıldığımı anın.(62)

AÇIKLAMA

60. Yani “sabır ve namaz, Allah yolunda karşılaşılan güçlüklerin çözülmesine yardım edecektir.” Arapça sabır kelimesinin sözlük anlamı “kontrol etme ve bağlama”dır. Fakat kullanımda, dayanmak, zorluklara göğüs germek anlamına gelir. Kur’an bu kelimeyi, kişinin vicdanına başvurarak seçtiği yolda karşılaştığı zorluklar, yıldırımlar karşısında cesaret ve dayanıklılıkla yürümesini sağlayan ahlâkî gücü, istikrarlı olma ve amaca ulaşma konusundaki direnci, ahlâkî disiplin ve kontrolü ifade etmek için kullanır.
61. Namaz ancak Allah’a asi olan ve Ahiret gününe inanmayan bir kimse için “zor”dur. Gönülden gelerek Allah’a itaat eden ve bir gün Allah’ın huzuruna döndürüleceğine inanan kimse için ise, namaz zevkli bir görevdir; hatta onun için, farz olan namazı terketmek zor bir iştir.
62. Burada İsrailoğulları’nın Allah’tan gelen Hakk’ı sahiplenen tek kavim oldukları, bu nedenle diğer insanlara önder olmakla ve bütün milletleri O’na boyun eğmeye ve Doğru Yol’a çağırmakla görevlendirildikleri dönem kastedilir.

48- Ve hiç kimsenin, hiç kimse adına bir şey ödeyemeyeceği, hiç kimseden bir şefaatin kabul edilmeyeceği ve hiç kimseden bir fidye alınmayacağı ve yardım görülmeyeceği günden korkup-sakının.(63)
49- Sizi, en dayanılmaz işkencelere uğrattıkarında,(64) Firavun ailesinin(65) elinden kurtardığımızı anın. Onlar, kadınlarınızı diri bırakıyorlarken, erkek çocuklarınızı boğazlıyorlardı. Bunda sizin için Rabbinizden büyük bir imtihan vardı.(66)
50- Ve sizden dolayı denizi ikiye yarıp sizi kurtardığımızı ve Firavun’un adamlarını -siz seyredip dururken- boğduğumuzu da hatırlayın.
51- Hani Musa ile kırk gece için sözleşmiştik.(67) Ama sonra siz, onun arkasından buzağıyı (tanrı) edinmiş(68) ve (böylece) zalimler olmuştunuz.
52- Bundan sonra belki şükredersiniz diye sizi bağışladık.
53- Ve (yine) hidayete erersiniz diye Musa’ya Kitabı ve Furkanı(69) verdik.

AÇIKLAMA

63. Bu ayette İsrailoğulları, bozulmalarının asıl nedeni olan ahiret hakkındaki yanlış tasavvurlarına karşı uyarılıyorlar. Onlar, büyük peygamberlerin torunları oldukları için ebedî kurtuluşa ereceklerini sanıyorlardı. Bu nedenle de hak dini terketmişler ve günaha batmışlardı. Burada onlara kutsal ve değerli bir kişi ile olan ilişkileri ve onun şefaati sayesinde, yaptıkları kötü amellerin sonucundan kurtulamayacakları bildiriliyor. Bu nedenle onlara İsrailoğulları’na verilen nimet (ayet: 47) hatırlatıldıktan hemen sonra, kendilerinin de bu dünyada iken Ahiret’e inanmayan günahkâr insanlar gibi cezalandırılacakları haber veriliyor.
64. Burada değinilen olaylar Yahudiler tarafından çok iyi bilinmektedir. Bu nedenle, onların şükretmediklerini ve Allah’ın verdiği bütün nimetlere karşılık kötü ameller işlediklerini hatırlatmak üzere bu tarihî olaylara kısaca değiniliyor.
65. “Al-i Firavun”, hem Firavun’un ailesinden olan kişileri, hem de Mısır’ın yönetici sınıfına mensup olan kimseleri ihtiva eder.
66. Bu, onlar için bir karakter imtihanıydı. Onların sıradan bir maden mi, yoksa saf altın mı olduklarının anlaşılması için ateşte denenmeleri gerekiyordu. Bunun yanısıra onlar, mucizevî kurtuluşlarından sonra Allah’a şükredip şükretmeyeceklerinin ortaya çıkması için de imtihana tâbi tutulmuşlardı.
67. İsrailoğulları Mısır’dan kaçıp Sina Yarımadasına girdiklerinde Allah, Hz. Musa’yı (a.s.) kendisine henüz esaretten kurtulan kavme rehberlik etmesi için emirler, tavsiyeler ve kanunlar vermek üzere kırk gün, kırk gece Tur’a davet etmişti. (Ayrıntılar için bkz. Çıkış, 24-31 bölümler.) Burada değinilen Tur’un Süveyş Kanalının doğusundaki Tur Limanı olmadığına da dikkat edilmelidir.
68. Buzağıya tapma, Kenan, Mısır ve çevre bölgelerde çok yaygındı. İsrailoğulları, bozulup Hz. Yusuf’un (a.s.) ölümünden sonra Kıp-tîlere esir olunca, yöneticilerinden bu kötü geleneği öğrendiler. Buzağıya tapma olayı Çıkış’ta (Exodus, 32) ayrıntılı biçimde ele alınmıştır.
69. “Mi’yar” (kriter) ile hemen hemen eş anlamlı olan “Furkan” hak ve bâtılı birbirinden ayırmaya yarayan bir ölçü anlamına gelir. Burada ise kişinin yanlışla doğruyu, hak ile bâtılı birbirinden ayırmasına yarayan İslâmî kavrayış ve ilmi kasteder.