EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN BAKIŞ AÇISIYLA HACC SURESİ 1. VE 5. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

Rahman Rahim olan Allah’ın adıyla

1- Ey insanlar, Rabbinizden korkup-sakının, çünkü kıyamet saatinin sarsıntısı büyük bir şeydir.(1)
2- Onu gördüğünüz gün, her emzikli kendi emzirdiğini unutup geçecek(2) ve her gebe kendi yükünü düşürecektir. İnsanları da sarhoş olmuş görürsün, oysa onlar sarhoş değillerdir. Ancak Allah’ın azabı pek şiddetlidir.(3)
3- İnsanların kimi, Allah hakkında bilgisi olmaksızın tartışır-durur(4) ve her azgın-kaypak şeytanının peşine düşer.
4- Ona yazılmıştır: “Kim onu veli edinirse, şüphesiz o (şeytan) onu şaşırtıp-saptırır ve onu çılgın ateşin azabına yöneltir.”
5- Ey insanlar, eğer dirilişten yana bir kuşku içindeyseniz, gerçek şu ki, biz sizi topraktan yarattık, sonra bir damla sudan,(5) sonra bir alak’tan (Embriyo) , sonra yaratış biçimi belli belirsiz bir çiğnem et parçasından;(6) size (kudretimizi) açıkça göstermek için. Dilediğimizi, adı konulmuş bir süreye kadar rahimlerde tutuyoruz. Sonra sizi bebek olarak çıkarıyoruz, sonra da erginlik çağına erişmeniz için (sizi büyütüyoruz) . Sizden kiminizin hayatına son verilmekte, kiminiz de, bildikten sonra hiç bir şey bilmeme durumuna gelmesi için ömrün en aşağı ucuna (yaşlılığa) geri çevrilmektedir.(7) Yeryüzünü kupkuru ölü gibi görürsün, fakat biz onun üzerine suyu indirdiğimiz zaman titreşir, kabarır ve her güzel çiftten (ürünler) bitirir.

AÇIKLAMA

1. İlk müfessirlere göre (Alkame ve Şa’bi) bu zelzele, kıyametin başlangıcı olacaktır. Bu olay büyük bir ihtimalle dünya ters yönde dönmeye başladığında meydana gelecek ve güneş batıdan doğacaktır. İbn Cerîr, Taberâni ve İbn Ebî Hatîm’in Ebu Hureyre’den rivayet ettikleri uzun bir hadiste Peygamber (s.a) , ilk Sûr’a üflendiğinde büyük bir karışıklık meydana geleceğini, ikincisinde bütün insanların öleceğini, üçüncüsünde hepsinin tekrar diriltilip Allah’ın huzuruna çıkarılacağını söylemiştir. Sur’a ilk üflenişinde yeryüzü, dalgalara kapılıp yalpalayan bir gemi gibi veya güçlü bir rüzgarla oradan oraya savrulan asılı bir lamba gibi sarsılacaktır.
Bu durum Kur’an’da daha bir çok yerde anlatılmıştır. Mesela, Vakıa: 4-6; Hâkka: 13-14; Müzzemmil: 14, 17-18; Naziat: 6-9; Zilzal: 1-3.
Bazı müfessirlere göre ise bu zelzele, ölüler dirilip Rablerinin huzuruna çıkarıldıklarında meydana gelecektir. Bu görüş de bazı hadislerle desteklenmektedir. Fakat biz (Ebu Hureyre’nin rivayet ettiği hadis “zayıf” olmasına rağmen) Kur’an’ın apaçık ayetleriyle desteklendiği için ilk görüşü tercih ediyoruz.
2. Bunlar, zelzelenin dehşet ve şiddetini göstermek için anlatılmaktadır. O gün o kadar büyük bir karışıklık meydana gelecektir ki, anneler emzirdikleri o çok sevdikleri çocuklarını bile unutup bırakacaklardır.
3. Burada kıyamet gününün tasvir edilmesinin amaçlanmadığına, bilakis kıyamet saatinin dehşetinin, insanları doğru yola getirmek için anlatıldığına dikkat edilmelidir. Bu nokta bir sonraki bölümde anlatılanlarla da açığa çıkmaktadır.
4. Onlar Allah’ın varlığı hakkında değil, bir sonraki bölümden de anlaşıldığı gibi O’nun hakları, güçleri ve ayetleri hakkında tartışıyorlardı. Hz. Peygamber (s.a) onları tevhide ve öldükten sonra dirilmeye imana ikna etmeye çalıştığında, sadece bir tek Allah’ın, bir tek Hakim’in mi varolduğu, yoksa O’nun ilâhlıkta ortakları mı bulunduğu, O’nun insanları tekrar diriltmeye kadir olup olmadığı vs. konularında bir tartışma ortaya çıkarıyordu.
5. “Sizi nutfeden…. yarattı”: İlk insan Hz. Adem direkt olarak topraktan yaratılmıştı, ondan sonra üreme nutfe ile sağlanmıştır. Bu nokta Secde Suresi 7-8. ayetlerde de belirtilmiştir. Bu, insanın nutfeden yaratıldığı, fakat vücudunun toprakta bulunan elementlerden oluştuğu anlamına da gelebilir.
6. Burada çocuğun anne karnında geçirdiği devrelere işaret edilmektedir. Bu tasvir bilimsel araştırmaya değil, gözleme dayanmaktadır ve buradaki zikrediliş amacı için böyle bir bilimsel temele de gerek yoktur. Çünkü o zaman bir bedevi bile bu safhaların keyfiyyetini biliyordu. Dolayısıyla bu ayetleri bilimsel ifadelerin içinde, ayrıntıyla anlamak için çaba sarfetmek anlamsızdır.
7. Yani, “Yaşlılıkta insan tekrar çocukluktaki durumuna döner. Algılama yeteneğini yitirir ve bir çocuk gibi çok az bilir ya da hiç bilmez.”