EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN BAKIŞ AÇISIYLA HİCR SURESİ 40. VE 44. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

40- “Ancak onlardan muhlis olan kulların müstesna.”
41- (Allah) Dedi ki: “İşte bu, bana göre dosdoğru olan yoldur.”(23)
42- “Şüphesiz, kışkırtılıp-saptırılmışlardan sana uyanlar dışında, senin benim kullarım üzerinde zorlayıcı hiç bir gücün yoktur.”(24)
43- “Ve hiç şüphe yok, onların tümünün buluşma yeri cehennemdir.”(25)
44- Onun yedi kapısı vardır; onlardan her bir kapı için bir grup ayrılmıştır.(26)

AÇIKLAMA

23. Bu ayet (4l) başka bir anlama da gelebilir: “İşte bu doğru yoldur: Ben de bunu koruyacağım.”
24. Bu ayet (42) başka bir anlama da gelebilir: “Sen benim kullarımı (sıradan insanlar) bana isyana zorlayacak bir güce sahip değilsin. Bununla birlikte, isteyerek ve seçerek sana tabi olanlara seçme özgürlüğü vereceğiz ve onları eğer sana uymak isterlerse, zorla yollarından döndüremeyeceğiz.”
İlk yapılan tefsire göre bu ayetler şu anlama gelir: “Benim halis kullarımın gittiği yol bana ulaşan tek yoldur. Şeytan bu yola uyanlar üzerinde hiçbir güce sahip değildir. Çünkü ben onları kullarım olarak seçtim.” Şeytan kendisi de onları zorla yoldan çeviremeyeceğini itiraf etmiştir. Bunun tam tersine şeytan, sadece kendileri isyan yolunu seçmiş olanları saptırabilir. Bundan sonra artık onlar şeytanın aldatmaları ile daha da fazla sapıtırlar.
İkinci tefsire göre, pasajı şu anlama gelir: “Şeytan dünya hayatını güzel göstererek insanları Allah’ın yolundan saptıracağını söylediğinde Allah, onun bu isteğini kabul etti. Fakat ona insanları sadece (safsata ve mugalatalarla) kandırarak saptırabileceğini, onları Hak yoldan döndürmeye zorlayamayacağını söylemiştir. Bunun üzerine Şeytan, Allah’ın kendisine seçtiği kulları kandırıp saptıramayacağını itiraf etmiştir. Bu istisnanın yanlış anlamaya -Allah’ın bazı kullarını Şeytan’ın saptırmasından korumak için kendisine ayırması fikrine- neden olmaması için Allah bu meseleyi şöyle açıklamıştır: “Ancak kendisi Hak yoldan sapan bir kimse sana tabi olacaktır.” Bunun tam tersine: “Hak yoldan sapmayan kimse sana uymayacak ve böylece halis (kendimiz için seçtiğimiz bir) kulumuz olacaktır.”
25. Adem (a.s) ile Şeytanın hikayesinin burada anlatılış gayesini anlayabilmemiz için, hikayenin ele alındığı çerçeveyi gözönünde bulundurmalıyız. Buraya kadar geçen ayetlerde (l-25) kafirlerin kendilerini felakete sürükleyecek sapık yollara tabi oldukları söylenmişti. Bu hikaye, onlara uydukları yolun, en büyük düşmanları Şeytanın saptırması olduğunu hatırlatmak için ele alınmıştır: “Sizi kandıran kıskançlık ve düşmanlığı nedeniyle sizi alçaklığın en kötüsüne yönelten Şeytana tabi olmanın sonuçlarını düşünmemiz gerekir. Bunun tam tersine bizim peygamberimiz sizi sapıklıktan kurtarmak ve başarının yüceliklerine ulaştırmak için tüm gücüyle çalışıyor. Fakat ne yazık ki siz düşmanınızı (Şeytan) dost, dostunuzu da (Peygamber) düşman olarak kabul ediyorsunuz.”
İkincisi, bu hikaye şu noktayı da açıklığa kavuşturmaktadır: “Kurtuluşa ermenin bir tek yolu vardır, o da Allah’a itaat etmektir. “Eğer bu yolu terkederseniz, gittiğiniz tüm diğer yollar, sizi doğruca Cehenneme götürecek olan Şeytanın yollarıdır.”
Bu hikaye onlara şu gerçeği hatırlatmak üzere de şurada anlatılmıştır: “‘Siz yaptığınız hatalardan kendiniz sorumlusunuz, Şeytan değil. Çünkü onun yapabileceği tek şey sizi Allah’a itaatten vazgeçirmeye çalışmak ve sizi kandırmaktır. Bu nedenle Şeytan’ın aldatmalarına kapılıp kapılmama sorumluluğu size aittir.” (Geniş bilgi için İbrahim Suresi 22. ayet ile Haşiye Suresi 3l. ayete bakınız.)
26. Günahkarlar, işledikleri suça göre, Cehennemin kapılarından girmek üzere çeşitli grublara ayrılacaklardır. Örneğin ateistler Cehenneme kendileri için ayrılan kapıdan gireceklerdir. Aynı şekilde münafıklar, müşrikler, nefse tapanlar, zalimler, gösterişliler, küfrün liderleri… vs. hepsi kendileri için ayrılan kapıdan Cehenneme gireceklerdir.