EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN BAKIŞ AÇISIYLA RA’D SURESİ 1. VE 2. AYETLER

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

Rahman Rahim olan Allah’ın adıyla

1- Elif, Lâm, Mîm, Râ. Bunlar Kitab’ın ayetleridir. Ve sana Rabbinden indirilen haktır. Ancak insanların çoğu iman etmezler.(1)
2- Allah O’dur ki, gökleri dayanak olmaksızın yükseltti; onları görmektesiniz.(2) Sonra arşa istiva etti(3) ve güneş ile aya boyun eğdirdi,(4) her biri adı konulmuş bir süreye kadar akıp gitmektedirler.(5) Her işi evirip düzenler, ayetleri birer birer açıklar.(6) Umulur ki, Rabbinize kavuşacağınıza kesin bilgiyle inanırsınız.(7)

AÇIKLAMA

1. Surenin başlangıcı mahiyetinde olan bu ayet, birkaç kelime içinde tüm surenin maksat ve hedefini beyan etmektedir. Allah bu hakikati, Resulüne (s.a) izafeti içinde dile getirmektedir: “Ey Rasûl, insanların çoğu Kur’an’ın talimatını şu veya bu sebeble (mazeretle) inkar ediyorlar; fakat şu bir gerçek ki, bizim sana indirdiğimiz ayetler insanlar inansın ya da inanmasın Hakk’tır.”
Bu kısa girişten sonra hitab, surenin üç temel unsurunu içine alan ana fikrine temas etmektedir. Bu temel unsurların birincisi şudur: “Tüm kainat Allah’ındır, O’nun dışında hiçbir şey ve kimse kulluğa ve tapınmaya layık değildir.” İkincisi de şudur: “Bu hayattan sonra başka bir hayat var. Tüm yaptıklarınızın hesabını vereceğiniz bir yer orası.” Üçüncüsü ise şu: “Ben Allah’ın bir elçisiyim. Dolayısıyla size ilettiğim her ne varsa kendimden değil, Allah’tandır.” İnsanlar inkar ettikleri için, Kur’an, bu üç temel esası inkarcıların zihninden kuşku ve itirazları izale etmek üzere çeşitli şekillerde ve tekrar tekrar vurgulamaktadır.
2. Yani, “Allah uzaydaki sayısız gök cismini görülür ve algılanır herhangi bir destek olmaksızın tutmaktadır.” Her ne kadar zahiren bu cisimleri destekleyen hiçbirşey yokmuş gibi görünüyorsa da Allah’ın algılanamayan mutlak kudreti vardır. Bu kudret üzerinde bulunduğumuz yeryüzü de dahil olmak üzere, tüm gök cisimlerini ve felekleri kendileri için tayin edilmiş mekanda tutmakta kalmaz aynı zamanda aralarında herhangi bir çarpışmanın vukuuna da meydan vermez.
3. “Bizzat mülkünün Taht’ına oturmuştur.” ayeti hakkında daha fazla ayrıntı için lütfen A’raf Suresinin 41. açıklama notuna müracaat ediniz. Burada bir mananın kavranma gayesi güdülmektedir. Bu hakikat, Kur’an’ın birçok yerinde, Allah’ın yeryüzünü sadece yaratmakla kalmadığı aynı zamanda mülkünü idare de ettiği, yarattığı alemin bazı cahillerin sandığı gibi birçok tanrı tarafından yönetilmediği; aksine yaratıcısı tarafından işletilen ve yönetilen düzenli bir sistem olduğu hakikatini açıklığa kavuşturmak için zikredilmektedir.
4. Şunu belirtmek gerekir ki, bu ayette ileri sürülen tüm tezlerin gerçek olduğunu bizzat ayetin muhatapları da kabul etmekteydi. Bu yüzden Allah’ın göğü direksiz yükseltmesi ve güneşle ay’ı değişmez bir nizamın kanunlarına tabi kılması gereğini ispatlamak için ayrıca delile ihtiyaç yoktu. Bu konular sadece, Allah’ın tek hakim ve kainatın tek yöneticisi olduğunu ispat etmek için zikredilmektedir.
Şimdi şu soruyu düşünelim: Böyle bir delil Allah’ın varlığına hiçbir şekilde inanmayan yahut O’nun kainatın yaratıcısı ve kainat işlerinin yöneticisi olduğunu kabul etmeyen kimseleri nasıl ikna edebilir? Buna verilecek cevap şudur: Kur’an’da Tevhid doktrinini desteklemek üzere ileri sürülen deliller aynı şekilde Allah’ın varlığını kabul etmeyen ateistlere karşı O’nun varlığını ispat için de uygulanabilir. Şöyle: Tüm kainat- yeryüzü, ay, güneş ve diğer sayısız gök cisimleri- aynı güçlü yasanın egemenliği altında işleyen mükemmel bir sistem teşkil eder. Bu, böyle bir sistemin (nizamın) Hakim ve Alim olan Kadir-i Mutlak bir Hükmedici tarafından düzenlendiğinin delilidir. Bu da sonuç olarak hiçbir dengi, eşi ve ortağı olmayan bir Allah’ın varlığını gerektirir. Zira yöneticisi olmayan hiçbir düzen, vazedicisi olmayan hiçbir yasa, hakimi olmayan hiçbir hikmet, bileni olmayan hiçbir bilgi yoktur. Şu halde inatçılar ve kendisinde duyarlık adına birşey kalmamış olanlar dışında hiç kimse halıkı olmayan bir mahluk düşünemez.
5. Bu nizam (sistem) yalnızca kendisini tedbir eden, yöneten Kadir-i Mutlak bir Hükümdar’ın varlığını değil, aynı zamanda kendi altında yatan büyük bir Hikmet’in de varlığını ispat etmekte ve kainattaki hiçbir şeyin sonsuza dek sürmediğine şehadet etmektedir. Kainattaki herşey belli, sabit bir zamana kadar varlığını sürdürmekte ve o süre dolunca sona ermektedir. Bu, nizamın tümü için geçerli olduğu gibi her bölümü için de ayrı ayrı geçerlidir. Kainatın maddi (fiziki) yapısı sonsuz ve ölümsüz hiçbir şeyin bulunmadığını gösteren apaçık bir delildir. Bir bütün olarak kainat düzeninin belli bir sonu, bir eceli olmalıdır ve bu son geldiğinde kainat ecelini yaşar. Şu halde bir öte dünya da olmalıdır. Dolayısıyla Kur’an’da zikredildiği gibi bir dirilişin (ba’s) gerçekleşmesi gerekir. Gerekir değil, bu kaçınılmaz biçimde olacaktır; hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde….
6. Allah, Hz.Rasul’un (s.a) kendilerine ilettiği hakikati ortaya koyan bu ayetleri tafsil etmekte, onlara açıklık kazandırmaktadır. Bu ayetler tüm kainata yayılmıştır ve gözlerini açarak bakan herkes bu ayetlerin tanıklık ettiği Kur’ani hakikatleri tasdik edecektir.
7. Önceki ayetler iki şeyi ispat etmek üzere zikredilmişlerdir: a) Alemin tek bir Halıkı, tek bir Müdebbiri vardır. b) Herkesin ilahi mahkemesinde yargılanacağı, mükafat ve mücazat göreceği bir Ahiret hayatı olacaktır. Birincisi gayet açıktır, zaten kevni ayetler fazla düşünülmeye ihtiyaç hissettirmeksizin bu sonuca götürdüğünden burada zikredilmiştir. Oysa ikincisi yani ahiret hayatı burada hassaten zikredilmiştir. Çünkü bu hayat müşahade edilmenin ötesindedir. Bu yüzden şu özellikle vurgulanmıştır ki, bu ayetler “Ahirette Rabbinize mülaki olacağınıza ve bu dünyada yaptıklarınızın hesabını vereceğinize yakınen kanaat edersiniz belki” diye tafsil edilmiş ve bir bir açıklanmışlardır.
Şimdi bu kevni ayetlerin ahiret hayatını nasıl ispat ettiğini mütalaa edelim. Bunlar iki şekilde konuya delil oluştururlar:
1) Güneş gibi, ay gibi büyük gök cisimlerinin tamamiyle Allah’ın iradesine nasıl boyun eğdiklerini düşündükçe kalplerimiz bunları yaratan, hareketlerini düzenleyerek yörüngelerine oturtan Allah’ın, kuşkusuz ki, tüm insanlığı öldükten sonra tekrar diriltmeye kadir olduğunu yakînî biçimde kavrayacaktır.
2) Yeryüzündeki nizam da yaratıcısının hikmet sahibi olduğunu ispatlamaktadır. Bu yüzdendir ki, hikmet sahibi bir yaratıcının insanı yaratıp, onu akıl ve hikmetle donatıp güç ve kuvvet bahşedip sonra onu hiçbir sorumluluk taşımadan, iyi ya da kötü yaptıklarının hesabını vermeden istediğini yapmakta serbest bırakacağı düşünülemez. Çünkü insanın bu dünyada işlediği tüm iş ve amellerin hesabını kesinlikle görecek olması yine O’nun hikmetinin bir gereğidir. Bu ise, O’nun azgınlık edenlere haddini bildirip gadre uğramışların kaybını tazmin etmesini, iyi amellerde bulunanlara mükafat, kötü amellerde bulunanlara ceza verilmesini icap ettirir. Kısaca O’nun hikmeti icabı, herkes hesap vermek üzere huzura çağrılacak ve kendisine şöyle denecektir: “Çeşitli yeryüzü kaynakları ve harika yetenekler ve bu mükemmel vücudun taşıdığı sen; ellerine verilmiş olan emaneti nasıl kullandın?”
Kafasız ve zalim bir dünya yöneticisinin memleket işlerini adamlarına emanet edip sonra hesap sormayı unutması düşünülebilir. Fakat böyle bir şey Hakim ve Alim olan Allah’tan asla beklenemez.
İşte, gök cisimleri üzerinde, bizi ahiret hayatının hem mümkün hem de zaruri olduğuna ikna edecek şekilde düşünmenin ve müşahadelerde bulunmanın yolu ve delili budur.