HAYÂ İMANDANDIR

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Şükredenlerin hamdıyla ALLAH(Celle Celaluhu)’a hamd olsun. Alemlere rahmet olarak gönderilen Efendimiz Muhammed (sav) aline ashabına ve kıyamete kadar hidayetine tabi olup sünnetiyle amel edenlere salat ve selam olsun…

Allah(C.C.) Resulü (sav) Buhari de geçen bir hadisi şerifinde şöyle buyurmuştur; ‘’Utanmadığın zaman istediğini yap’’. İslamin mihenk taşlarından olan hayâ konusunda peygamberimiz biz insanoğlunu bu tehdit vari sözleriyle uyarmakta!  Peki nedir imandan sadır olan bu hayâ?

Hayâ; nefsi ayıp olan şeyleri engellemek, akabinde yerilme olacağı korkusuyla bir şeyi yapmaktan veya terk etmekten sakındırmak ile ahlaklanmaya ve üzerinde önemle durup ondan ayrılmamayı, bütün günahlardan ve kötülüklerden uzak durmaya çağırmaktır. Bununla beraber hayâ, insanların büyük önem verdiği hayrın özelliklerinden bir özelliktir hayır ve hayra da vesiledir hayâ. Buna karşılık hayâsızlık ve çirkin sözde şer ve şerre götürücüdür. Allah Resulü (sav) ‘’ Hayâ ile sükût iman ağacının iki dalı, çirkin söz ile beyan da münafıklığın iki budağıdır’’ buyurarak bu gerçeği ifade etmiştir. Hayâ, insanı çirkinliklerden ve kötülüklerden engellediği için insanlarda bulunması gereken övülmüş bir ahlaktır. Çünkü hayâ imanı mükemmelleştirir ve ancak hayır getirir. İmanın kemalindendir. Makul ölçülerin dışına çıkarsa insanı zorluğa, ızdıraba, şaşkınlığa götürür. İnsanı utanmaması gereken bir şeyi yaparken bile rahatsız eder. Dolayısıyla böyle bir hayâ yerilmiştir. Çünkü bu, yerinde olmayan bir hayâdır. İlim öğrenmeye ve rızık elde etmeye engel olan bir utangaçlıktır.’’ Yerinde olmayan utangaçlık zayıflıktır denmiştir.’’ İnsanlar hayâsızlığı ayıp ve eksiklik olarak kabul ederler. Bu manayı, İmam Buhari ve Müslim ‘in rivayet ettiği şu hadisi şerif de desteklemektedir: ‘’Hayâ ancak hayrı getirir’’.  Şüphesiz İslam, bütün hükümlerinde ve talimatlarında hayrı ve hakkı bina etmeye ayıp olan ve kınanan şeyleri terk etmeyi davet etmektedir. Hz. Ali (r.a) bu konuda; ‘’Bir kimse hayâ elbisesini giyse, yani hayâyı kendisine prensip edinse insanlar o kimsenin kusurunu görmez ‘’demiştir. Gerçekten de hayâ öyle onur ve şeref verici bir elbisedir ki onu giyinenler ayıp ve eksikliklerini örtmekle birlikte herkes tarafından saygı ve ikram görürler. Hayâ elbisesini giyinmeyen kimseler ise ne kadar haysiyetli ve itibarlı olursa olsunlar kendilerinden aşağı kimselerden bile hakaret görürler.

Hayâ iki şekildedir:

1. a) Fıtri Hayâ: Yaratılıştan gelen kesbi olmayandır. Bu hayâ ile vasıflanan, ALLAH(Celle Celaluhu)’ın kullarına ikram ettiği ve üzerinde yarattığı ahlakın en güzelini elde eder. Bundan dolayı hayâlı olan kötü ahlaktan çirkinliklerden ve imanın şubelerinden bir şubedir. Rasulullah (s.a.v), insanlarla karşılaşmaktan hayâ ettikleri için kendilerine ait özel bölmelerde kalan genç kızlardan daha hayâlıdır. Hz. Ömer (r.a) “Hayâ eden gizlenir, gizlenen sakınır, sakınan korunmuş olur” demiştir.
2. b) Kesbi Hayâ: ALLAH(Celle Celaluhu)’ı azametini, kullara yakınlığını, her şeye muttali olduğunu, gözlerin hain bakışını ve kalplerde saklı olanları bildiğini bilmek suretiyle elde edilen hayâdır. Bu hayâyı elde etmek ve kazanmak için çalışan Müslüman nefsinde imanın en yüce hasletlerini ve ihsanın en yüce derecelerini yerleştirir. Bazen bu hayâ ALLAH(Celle Celaluhu)’ın verdiği nimetleri düşünmek ve buna karşılık şükrünün az olduğunun şuurunda olmaktan da doğar. İmam Ahmet ve Tirmizi ibn-i Mes’ud (r.a) tan merfu’ olarak şöyle rivayet ederler: “ALLAH(Celle Celaluhu)’ tan hayâ etmek, başı ve göz, kulak, burun, ağız ve dil gibi başta bulunan uzuvları ve karın ve karnın ihtiva ettiği organları (haramlardan) korumak, ölümü ve bedenin çürüyüşünü düşünmektir. Ahireti isteyen dünya ziynetlerini terk eder. Bunu yapan ALLAH(Celle Celaluhu)’tan hayâ etmiş olur.” İnsan nefsi kesbi hayâdan mahrum kalırsa ve kalbi fıtri hayâdan arınırsa, böyle bir insanı çirkin şeyler yapmaktan engelleyecek hiçbir şey kalmaz. Bu insan imandan yoksun insi ve cinni şeytanlar gibi olur.

Hayâsı çok olanın hayrı çok olur; hayâsı az olanın hayrı da az olur. Rabbim bizleri hayâ sahibi olan kullarından eylesin.   Amin

VELHAMDÜLLİLLAHİRABBİLALEMİN