KAVRAMLAR

Taassup; dinde herhangi bir delile dayanmadan, bir fikre körü körüne bağlanmaktır. Taassup, yanlışı doğru adına sahiplenip doğru diye savunmaktır. Taassup günlük yaşamda bir inanca körü körüne bağlılık anlamında kullanılır. Asabiyyet bağı da körü körüne bir bağlılık içerir. Akrabalık ilişkilerinin nedeni sorgulanmaz. Asabiyyet, töresini bir taassup ile korur. Törenin sorgulanmadan güçlü...

ŞÜKÜR Verilen herhangi bir nimetten dolayı, bu nimeti verene karşı söz, fiil veya kalb ile gösterilen saygı ve karşılık, iyiliğin kıymetini bilme ve iyilik yapana bu hissi gösterme, nimet ve iyiliği anıp sahibini övme. Arapça bir kelime olan şükür, “şekere” kökünden gelmektedir. Bu kökten gelen şükür, isim ve fiil olarak...

ŞİRK “Şe-ri-ke” fiilinin masdarı, ortak olma demektir. Dinî anlamda şirk, Allah’a eş ve ortak koşma manasına gelir. Bu fiilin dört harfli “if’âl” babındaki şekli “eşrake”dir ve ortak tanıma, ortak koşma demektir. Bu babın ismi faili olan “müşrik” de, ortak koşandır. Şirket ister maddi ister manevi olsun, bir şeyin iki ve...

ŞEYTAN-İBLİS Kötü rûhun, kötü birinin, kötülüğe teşvik edenin, kötülüğün temsilcisinin, karanlık ve dalâletin önderinin, Allah’ın ve O’nu seven, O’na kullukta bulunan herkesin büyük düşmanının müşahhaslaştırılmış şekli veya kötülüğün sembolü olmuş varlık. Şeytan, Arapça “şetane” kökünden rahmetten uzaklaştı, hak’dan uzak oldu; “Şâta” kökünden ise, öfkeden tutuştu, helak olacak hale geldi gibi...

ŞERİAT Şeriat, Arapça’da ‘şerea’ fiilinden türemiş bir masdardır. Şerea sözlükte; yol açtı, yolu sçık ve dümdüz yaptı manasına gelir. Bu fiilin masdarı ‘şer’a’, açık ve dümdüz yola verilen isimdir. Bu masdar şer’a şeklinde söylendiği gibi, şir’a, şeri’a veya şeriat şeklinde de söylenebilir. Şeriat bir insanı ırmağa veya bir suyu kaynağına...

ŞEHİT VE ŞEHADET Hazır olma; kesin haber; insanın kat’i olarak bildiği bir şeyi, Yüce Allah’ın huzurunda olduğu kanaatiyle dosdoğru haber vermesi, şahitlik etme, tanıklık; açık belirti; şehîd olma, şehîdlik; yemin, bildiği şeyleri itiraf etme. Şehâdet, arapça bir kelime olup “Şe-hi-de” fiilinden türeyen bir mastardır. Aynı zamanda, müstakil bir isim olarak...

ŞEFAAT Bir kimsenin bağışlanmasını istemek; bir kimseden, başka bir kimse için iyilik yapmasını ve zarardan vazgeçmesini rica etmek; yardım etmek; başkası hesabına yalvarmak, rica etmek; birinin önüne düşüp işinin görülmesi için dua ve niyazda bulunmak. Şefâat edene eş-şâfi’, eş-şefi (başkası lehine taleb eden) denilir. Peygamberlerin ve hayırlı kimselerin büyük günah...

SÜNNET Yol, gidiş, tabiat, şeriat, yüz, yüzün görünen yeri, alışılmış yol. Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerinin bütününü ifade eden terim. Çoğulu “sünen”dir. Kur’ân-ı Kerim’de dört âyette “öncekilerin sünneti” ifadesi “önceki ümmetlerin izlediği yol” veya “önceki ümmetlere uygulanan hüküm” anlamında kullanılmıştır (el-Enfâl, 8/38; el-Hicr, 15/13; el-Kehf, 18/55; Fâtır, 35/43). İki...

SİYASET Siyaset Arapça bir kelime olup sase fiilinden türemiştir. Sase fiili (Bir işi) idare etmek tedbir etmek, düzene koymak anlamlarına gelir. Emir, nehiy ve terbiye gibi manalara gelen siyaset kelimesi sase fiilinden masdardır. Lisanul arapta; Siyaset kelimesi insanların işlerinin yönetimini üstlenmek anlamında geçmektedir. Arapçada siyaset kelimesi yesusu kökünden türetilmiş olup...

SIRAT-I MUSTAKİM Arap dilinde genellikle yola tarik; işlek yola sebil; doğru, büyük ve açık yola vasıflarından birinin ortaya çıkmasına göre cadde, sırat, şâria ve şerîa denilir. Ve bu sebeple bu sırat kelimesinin şeriat kelimesini anlatacağı unutulmamalıdır. Müstakim, hiçbir yerinde meyil ve eğrilik bulunmayan, dümdüz ve dosdoğru demektir. Sırat da yönünde...

SEVGİ Sevme duygusu, bir kimseye veya birşeye muhabbet besleme hissi. Sevgi, insanlarda doğuştan bulunan bir duygudur. Fıtrata koyulan bu sevgi doğuştan olmakla birlikte kişi iman ile birlikte sevgisini fıtratın gereği olan Allah cc has kılabilir, ya da fıtratın bozulmasıyla birlikte sevgide sapıtabilir. Allah Teâlâ iman edenlerin kalplerini sevgi ile birleştirmiş,...

SALİH AMEL Canlıdan isteğe bağlı olarak meydana gelen her fiile denir. Bu kavram, Fiil sözcüğünden daha dar kapsamlıdır. Çünkü fiil kelimesi, kimi zaman kasıt olmaksızın kendilerinden bir fiil sadır olan, hayvanlara, kimi zaman da cansız varlıklara nispet edilir. Amel kelimesi hem iyi hem kötü eylemler için kullanılır. Mesela Kur’an’ı Kerimde...

SABIR Sabrın lugat manası; mani olmak hapsetmek, toplamak, iki şeyi birbirine eklemek, sebat etmek gibi manalara gelir. Sabrın ıstılah manası ise; şiddete zarara sabredip sızlanmamak, katlanmak, sukunet ve itminan içinde beklemek, nefsi hapsetmek ve onu zapteetmek gibi manalara gelir. Cürcani ise, belanın eleminden dolayı Allah’a değil de, Allah’ın dışındakilere şikâyeti...

RIZIK Rızık, insanın yiyip, içip ve giymekle tüketmiş olduğu şeylerle beraber ahirete takdim etmek için sarf ettikleri şeylere denir. Esasen dünyada biriktirmiş olduğu kendisinin yüküdür ki dünyada onun hammallığını yapar hesabı kazancı ve çoğalması için zaman harcar ahirette de hesabını verecektir. Hz. Ali (r.a) dünyalık meta’ üzerinde “helalı hesaptır, haramı...

RAHMAN-RAHİM Rahman: Lügatta tam karşılığı olmasa da rahman kelimesi Yüce Allah’ın ismi olarak şu manalarda kullanılmıştır: Dünyada kâfirler de dâhil olmak üzere bütün yaratılanları rızıklandırıp rahmet eden, her an bütün mahlûkata hayır ve nimet bahşeden, nizam ve adalet sahibi, Allah (c.c)’ın yaratıcı ve rahmet sıfatının ismidir. Diğer bir mana ile...

RAB   Rabb kelimesi Arapçada kökünden gelen mastar sığasında ism-i faildir. Lugatta; efendi, sahip, terbiye eden, yetiştirip düzene koyan, ıslah ve tamir eden, tekbir alan, çekip çeviren, yöneten, nimetlendiren, gözeten, tasarruf eden, mükemmelleştiren, kefil olan, otorite sahibi, sözü (emri) dinlenen ism-i mefhul manasında itaat edilen sorumluluk alan gibi manalara gelir....

NÜBÜVVET “Nebi”, arapça bir kelime olup, “nebe’ ” kökünden türetilmiştir. Muhbir, yani “haber verici” anlamına gelir. Ancak nebe’, herhangi bir haber değil; bize bildirilen fevkâlade değerde, çok önemli bir haber, bir tebliğ demektir. Nebe’, yalnız, doğruluğunda hiç şüphe olmayan bir haber için kullanılabilir Nebi’nin manası, Allah’ın, seçtiği kullarına ilâhî haberinin,...

Nifak ‘Enfeka’ fiilinden masdarıdır ve sözlükte bir delikten girip öbüründen çıkmak demektirki tarla fareleri hakkında kullanılır. İçinden gerçek anlamda iman etmemiş olup, dışından müslüman görünen kimse, aslî mânâsını değiştirmeden dilimize geçmiş olan münafık kelimesi İslâm toplumu içinde çeşitli sebeblerden dolayı ve menfaati icabı kendini müslüman göstererek Allah’a, Rasûlüne ve mü’minlere...