KAZA VE KADER; HAYIR VE ŞER NEDİR? KURAN VE SÜNNETTEN DELİLLERİ | Akaid Programı – 53. Bölüm

KAZA VE KADER; HAYIR VE ŞER NEDİR? KURAN VE SÜNNETTEN DELİLLERİ

İmanın 6 şartından biri de Kaza ve Kadere, Hayır ve Şerrin Allah’ın yaratmasıyla olduğuna inanmaktır. İman Esasları içerisinde en zor anlaşılır konudur. Keyfiyeti hakkında fazla konuşulması uygun değildir.

Kader:

            Kelime Olarak; Bir şeye gücü yetmek, bir şeyi biçimlendirmek, planlamak, ölçülü yapmak, bir şeyin kıymetini bilmek, bir şeyi başka bir şeyle mukayese etme anlamındadır.  

            Kavram Olarak; Ezelden ebede kadar olmuş ve olacak şeylerin hepsinin Allah(cc) tarafından bilinmesi ve irade edilmesi manasında kullanılır.

Kaza:

            Kelime olarak; Hükmetmek, emretmek, muhkem ve sağlam yapmak, ifa etmek demektir.

            Kavram Olarak; Ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı ve yeri geldiğinde Allah tarafından ortaya çıkarılması anlamına gelir.[1]

Kuranı Kerimde;

            “Şüphesiz biz, her şeyi bir takdir(bir kadere göre) ile yarattık.”[2]

            “Allah her şeyi yaratmış ve her birine belirli bir nizam vererek, onun kaderini tayin ve takdir etmiştir.” ^[3]

            Hadisi Şeriflerde de; Kader ve Kaza ile ilgili birçok delil ve ispat vardır;

Cibril Hadisinde geçtiği üzere:

Cebrail peygamberimize: “İman nedir? diye sormuş, o da; Allah’a meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, ahiret gününe, hayır ve şerriyle kadere inanmandır.” cevabını vermiştir.”[4]

Bu hadiste kadere imanın; imanın esaslarından olduğu net olarak bildirilmektedir.

Hayır:

            Sözlükte; İyi ve faydalı iş demektir.

            Kavram olarak; Allah’ın emrettiği, razı olduğu ve sevdiği davranışlar anlamına gelir.

Şer:

            Sözlükte; Kötü ve fena iş demektir.

            Kavram olarak; Allah’ın yasakladığı ve hoşnut olmadığı sonuçta yerilen ve cezayı hakeden davranışlar anlamına gelir .                     

            İnsanın fiilleri (yaşantısı) iyi, kötü ve bu yaşantının sonuçları da hayır ve şer olarak bir değer taşır.

            Bu fillere bu değerleri takdir eden Allah(cc)’tır.

            İnsanın aklı ise naklin ışığında bunları kavrama ve bulma yeteneği ile donatılmıştır.

            Allahu Teala hayrı mükafatlandıracak, şerri ise cezalandıracaktır. Bu yüzden insanın hayır işlemesi ve şerden kaçınması gerekmektedir.

            Bu konuda Allah’ın hayır ve şerri yaratması kulun davranışlarına göre şekillenir. Hayra ulaştıran Allah’tır, Şerri ise hayrın yokluğundan ya da terkinden kaynaklanır ve bizzat insan elinden çıkar.

            Kuranı Kerimde:

            “Sana gelen iyilik Allah’tandır. Başına gelen kötülük ise nefsindendir. Seni insanlara elçi gönderdik; şahit olarak da Allah yeter.”[5]

KAZA VE KADER ALLAHIN HANGİ SIFATLARI İLE ALAKALIDIR?

Allahu Tealanın; İlim, İrade, Kudret, Tekvin sıfatlarıyla ilgilidir. Bu sıfatlara inanan kaza ve kadere inanmak zorundadır.

            Kader: Allah’ın «ilim» ve «irade» sıfatla­rı île ilgilidir. Allah, ilim sıfatı ile, olacak şeyleri bütün teferruatı ile bilir, irade sıfatı ite şöyle ve­ya böyle olmasını tercih ve takdir eder. işte bir şsyin, ezelde Allah tarafından bilinmesine ve öy­lece tercih ve takdir edilmesine  «kader» denir.

Kaza: Allah’ın “Kudret” ve “Tekvin” sıfatları ile ilgilidir. Allah, kadere uy­gun olarak, her şeyi kudret ve tekvin sıfatları ile yaratır. Kâinatta her şey, kaza ve kadere bağlıdır. Allah’ın takdir ve iradesinin dışında hiç bir şey olmaz.[6]

[1] Akaid – Ömer Nesefi

[2] Kamer Suresi – 49

[3] Furkan Suresi – 2

[4] Müslim,Îmân 1,5. Ayrıca bk. Buhârî,Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16; Nesâi,Mevâkît 6.

[5] Nisa Suresi – 79

[6] Akaid – Ömer Nesefi