NEFİS TERBİYESİ

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd âlemleri yaratan, idare eden, nefislerin ıslahı için bizlere Peygamber gönderen âlemlerin Rabbi Allah azze ve celleye mahsustur. Salat ve selam son Resul insanlara örnek, önder olan Hz. Muhammed (s.a.v) a, aline ve ashabının üzerine olsun.

Bir kimse nefsini tanıyıp tehlikesinden ve tuzaklarından haberi olmazsa onla mücadele etmesi onu ıslah etmesi söz konusu olmaz. Çünkü düşmanların en büyüğü nefistir. Bir insanın sana yapacağı en büyük düşmanlık seni öldürmesidir. Bu ise imanlı isen şehadetine vesile olur ve seni yüksek mertebeye erdirir. Ama nefisinin elinde ölürsen ebedi hayatın mahvolur.  Peygamber efendimiz bir hadisi şeriflerinde: ‘Küçük cihaddan büyük cihada döndük.’ Buyurarak kâfirle olan cihadı küçük nefisle olanı büyük saymıştır. İnsanın kendi nefsiyle cihad etmesine Cihad-ı Ekber denmiştir. Nefis insanın içinde var olan ondan gibi görünen am aslında onun hep aleyhine çalışan gizli sinsi bir düşmandır. İnsanı nefsine karşı uyanık tutan en önemli vasıtalar iman, takva, Salih amel, ibadet ve duadır. Bu nimetlerden mahrum kalan insan nefisinin isteklerine ram olur ve Allah’tan uzak düşmeye başlar. Nefis dünyaya bağlanmayı, hırsı, tamahı, cimriliği özendirir. Ayette ‘’Kim nefsinin cimriliğinden korunursa işte onlar kurtuluşa erenlerdir.’’ (Haşr 9)

Gurur, kibir, kendini büyük görme nefsin tuzaklarındandır. Bencillik, menfaatperestlik, kendisini düşünmek, ulaşılmaz emeller peşinde koşmak nefsin en önemi özelliklerindendir. Allah Resulü nefis ve onun tuzaklarını şöyle tarif etmiştir ‘Akıllı kimse nefsine hâkim olan, ölümden sonrası için çalışandır. Acizde nefsini hevasının peşine takan, Allah’tan kuru kuruya temennilerde bulunan kimsedir.’

Nefsin en büyük özelliği Rabbini tanımak istememesidir. Bu noktada onun ıslahı ancak tefekkürle olmaktadır. Yani Allah’ın her yerde tecelli ettirdiği azamet ve büyüklüğünü görmesi ile olacaktır. Allah her yerin hâkimidir. Her şeyi idare eden o olduğu gibi, her şeyin yaratıcısı da o dur. Nefsin bazı şehvet duyguları var ki, bunların ıslah edilmesi ancak oruç ve ibadet ile olmaktadır.

Nefsin gazap duygusu da vardır. Bu duygunun ıslahı kendi akıbetini ve sonunu tefekkür ile olacaktır.

Nefsin aklı yanlış kullanıp cerbezeye götürme durumu da vardır. Bunun ıslahı ise, ilim ile doğru kitapları okumakla olacaktır.

Nefis terbiyesini “nefsi öldürmek” şeklinde uygulayanlar nefsin hoşuna giden her şeyden uzak kalırlar. Bunun neticesinde; dünyayı sevmez, hırs göstermez, inat etmez, hiç öfkelenmez bir hale gelebilirler. Bunun da bir nefis terbiyesi olduğunu kabulle beraber, nefsi öldürmek yerine, onu hayra yönlendirmek Birincisi, huysuz atın yemini kısıp, onu zayıflatarak ona hâkim olmaya; ikincisi ise, yemini normal verip, ama onu iyi bir terbiyeden geçirerek güçlü bir atla hedefe daha kısa zamanda varmaya benzer.

Evet, dünyanın sevilecek tarafları vardır, sevilmeyecek yönleri vardır. Hırs gösterilecek yerler vardır, gösterilmeyecek yerler vardır. İnadın güzel olduğu durumlar vardır, çirkin olduğu durumlar vardır. Öfkenin kötü olduğu haller vardır, iyi olduğu haller vardır.

Dünyayı, Cenab-ı Hakk’ın isimlerine ayna ve ahirete bir tarla olarak sevmek güzeldir. İnsanın heveslerine hitap eden ve gaflet perdesi olan yönünü sevmek çirkindir.  İlimde ve hizmette hırs göstermek güzeldir, şöhret için malda ve makamda hırs göstermek çirkindir. Hakta inat etmek güzeldir. Batılda inat etmek, çirkindir. Zalimlere öfke duymak güzeldir, müminlere öfke duymak çirkindir.

İşte, nefsin mahiyetinde yer alan duyguların, arzuların hayra yönlendirilmesi, nefsin öldürülmesinden, yani büsbütün sesini kesmekten çok daha faydalıdır.  Bu ise, nefsin arzu ve isteklerine iyi bir mecra bulmak, onu hayırlı şeylere sevk etmekle olur; coşarak çevreye zarar veren bir nehrin önüne baraj yapmak ve onunla çevreyi sulamak gibi.

Kula düşen kendini yaratan Rabbine yaraşır bir kul olma noktasında adımlar atarak nefsini ıslaha çalışmaktır.

Hakka kul olmayan nefsinin kulu olur.

Allah azze ve celle Kuran ve sünnet ışığında nefislerimizi tezkiye etmeyi nasip eylesin inşAllah. Âmin.

Selam ve dua ile…