TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA AL-İ İMRAN SURESİ 191. VE 193. AYETLER

191- Onlar, ayakta iken, otururken, yanları üzerine yatarken Allahı zikrederler. Göklerin ve yerin yaratılışını düşünürler ve şöyle derler. “Rabbimiz, sen bunu boş yere yaratmadın. Seni teşbih ve tenzih ederiz, lîi-zi, cehennem ateşinden koru.”

O akl-ı selim sahipleri, Allahı namazda, ayakta dururken, otururken, isti­rahat sırasında, yanlan üstüne yatarken anarlar. Göklerin ve yerin yaratılışı hak­kında ve bunların, kendilerini yaratanın büyüklüğünü göstennesi hususunda dü­şünürler ve şöyle derler: “Ey rabbimiz, sen bu yaratılanları boş yere ve eğlence olsun diye yaratmadın. Elbette ki sen bunları çok önemli bir sebeple yarattın. Gökleri ve yeri. orda yaşayan yaratıklarını, amellerine göre mükâfaatl and ırmak veya cezalandırmak için yarattın. Ey rabbimiz biz seni, boş işler yapmaktan te­zin ederiz. Sen bizi, cehennem ateşinden koru.”

İbn-İ Cüreyc diyor ki: “Burada , ayakta dururken, otururken ve yatarken Allahı zikretmekten maksat, onu namazda, namazın dışında ve kur’an okurken anmak demektir. ^[1][344]

192- Rabbimiz, sen kimi cehennem ateşine koyarsan, şüphesiz onu rezil etmişsindir. Zalimlerin hiç yardımcıları yoktur.

Yine onlar şöyle derler: “Ey rabbimiz, kullarından kimi cehennem ateşine sokarsan şüphesiz ki sen, onu hor ve hakir etmişsindir. Zalimler için; ne kendi­lerine yardım edecek bir yardımcı, ne de onları, Allahın azabından kurtaracak bir kurtarıcı vardır.

Müfessirler bu âyet-i kerimede zikredilen ve Allahın, cehennem azabı­na soktuktan sonra hor ve hakir ettiği belirtilen kişilerden kimlerin kastedildiği

hususunda iki görüş zikretmişlerdir.

a- Enes b. Malik, Said b. el-Müseyyeb ve İbn-i Cüreyce göre burada zik­redilen  insanlardan maksat, devamlı olarak cehennemde kalacak olan kâfirlerdir. Zira, rezil ve rüsvay edilenler bunlardır. Sonunda cennete girecek olan müminler Önceden, günahları icabı cehenneme girmiş olsalar da, rezil ve rüsvay edilenlerden sayılmazlar ve bu âyetin kapsamına ginnezler.

b- Cabir b. Abdullaha göre ise bu âyette, rezil ve rüsvay edilecekleri be­lirtilen insanlardan maksat, cehennem azabına girecek olan herkestir. İster orada ebedi olarak kalsın isterse sonradan oradan-çıkarılmış olsun. Zira, cehenneme sokmaktan daha büyük bir rezil etme olamaz.

Taberi, Cabirin görüşünü tercih etmiş ve rezil etme mânâsının bu görüşe daha uygun olduğunu söylemiştir. ^[2][345]

193- Rabbimiz, biz: “Rabbinizc iman edin.” diyerek imana davet eden bir davetçiyi işittik ve îman ettik. Rabbimiz, günahlarımızı bağışla. Kötülüklerimizi ört, Canımızı iyilikte bulunanlarla beraber al.

Rabbimiz, biz, “Rabbinize iman eden” diyerek iman etmeye çağıran bir davetçiyi işittik ve onu tasdik ettik. Ey rabbimiz sen bizim günahlarımızı bağış­la. Kıyamet gününde bizi rüsvay etme. Kötü amellerimizi lütfunta ve merhame­tinle ört ve bizleri, kendilerinden razı olduğun kullarınla beraber öldür.”

Müfessirler, bu âyette zikredilen “Davet eden”den neyin veya kimin kastedildiği hususunda farklı görüşler zikretmişlerdir.

a- Muhammed b. Kâ’b el-Kureziye göre burada zikredilen “Davet eden”den maksat, kur’an-ı Kerimdir. Çünkü, bütün müminler Resulullahı görüp onu işitmemişlerdir.

b- İbn-i Cüreyce ve İbn-i Zeyde göre ise, buradaki “Davet ederTden mak­sat, Hz. Muhammed (s.a.v.)dir.

Taberi birinci görüşün daha doğru olduğunu söylemiştir. Zira bu âyette sıfatlan belirtilen insanlardan çoğu, Resulullahı görmemişler ve onun davetini de işitmemişlerdir. Bu âyette zikri geçen “Davet eden”den maksadın Kur’an-ı Kerim olduğu, Cin süresindeki âyetlerden de anlaşılmaktadır. Bu âyetlerde şöyle buyuruluyor: “Ey Muhammed de ki: “Bana şu vahyedildi: “Cinlerden bir top­luluk Kur’an okumamı dinlemiş ve şöyle demişler: “Gerçekten biz, benzerini hiç duymadığımız, hidayete ileten, eşsiz bir Kur’an işittik ve ona iman ettik. ^[3][346]