TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 117. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

117- O, gökleri ve yeri benzeri olmadan yaratandır. Bir şeyin olması­nı dilediği zaman ona sadece ol der o da hemen oluverir.

O, daha önce bir benzeri yaratılmamış ve bir örneği bilinmeyen göklerin ve yerin icad edeni ve yoktan var edicisidir. Bir işe hüküm verip onun olmasını isterse ona “Ol” der o şey de istediği şekilde oluverir. İşte İsayı var edişi de böy­ledir.

Bu âyetler: “İsa Allah’ın oğludur” diyen Hristiyanlara cevap vermekte­dir. Bu hususta diğer âyetlerde de şöyle buyurulmaktadır. “O, gökleri ve yeri eşsiz bir şekilde var edendir. Onun eşi yokken çocuğu nasıl olabilir? Üstelik her şeyi yaratan da o’dur. O, her şeyi çok iyi bilendir. İman etme­yen bazı kimseler: “Rahman olan Allah çocuk edindi.” dediler.” “Yemin olsun ki siz, ortaya çok çirkin bir şey getirip iftira attınız.” “Bu iftiranın korkunçluğundan nerdeyse gökler çatlayacak, dağlar parçalanıp dağılacak­tı, “Çünkü onlar, Rahman olan Allah’a çocuk isnad ettiler” “Oysa Rah­man olan Allah’ın çocuk edinmesi asla şanına yakışmaz.” “Göklerde ve yerde bulunan hiçbir kimse yoktur ki, kıyamet günü Rahman olan Allah’ın huzuruna bir kul olarak çıkmasın.” “Şüphesiz ki Allah onları ilmiyle ku­şatmış, kendilerini ve yaptıklarını bir bir saymıştır.” “Kıyamet günü onla­rın her biri, Allah’ın huzuruna tek başına çıkacaktır.

Âyet-i kerimede geçen ve “Olmasını dileme” diye tercüme edilen kelimesinin asıl mânâsı “Karar vermek ve bitirmek”tir.

Taberi diyor ki: “Eğer denilecek olursa ki “Allah Teâlâ bir şeyin olmasını dilediği zaman ona sadece “Ol” der O da oluverir.” buyuruyor. Allah Teâlâ’nın bir şeye ol demesi, o şey hiç ortada yok iken mi gerçekleşir yoksa ortada var iken mi? Şayet yok iken olması emredilmişse ortada olmayan bir şeye emret­mek mümkün müdür? Yok eğer var olan bir şeyin olması emredilmişse bu, yer­siz bir emir olmaz mı? Çünkü var olması istenilen şey zaten mevcuttur?” Ceval ben denilir ki: “Bu hususta âlimler tartışmaya girişmişlerdir. Biz onların görüşlerini ve dayanaklarım şöylece zikredebiliriz:

Bir kısım âlimler, bu âyetin genel bîr mânâ değil Özel bir mânâ ifade etti­ğini benimsemişler ve âyetten maksadın şu olduğunu söylemişlerdir: “Allah Teâlâ bize bildirmek istemiştir ki, var olan bir yaratığı hakkında herhangi bir hü­küm veya emir verecek olursa o emir veya hüküm kesin olarak yerine gelir, hiç­bir aksama olmaz. Mesela var olan İsrailoğulları hakkında “Hakir maymunlar olmalarına hüküm vermiş” ve emri derhal yerine gelmiştir. Keza Karunun ve evinin, yerin dibine geçirilmesini emretmiş emir derhal yerine gelmiştir. Diri tutulan bir insanın ölümüne veya ölmüş olan bir insanın dirilmesine hüküm vermesi de bu nevidendir. Bunlara göre Allah Teâlâ’nın, mevcut olmayan bir şey hakkında “Ol” demesiyle o şeyin derhal olması imkânsızdır. Çünkü mevcut olmayan bir şeye emir vermek beklenemez.

Diğer bir kısım âlimler ise âyetin genel bir ifade taşıdığını, hem mevcut olan varlıklara hem de mevcut olmayan varlıklara Allah’ın emretmesi halinde derhal meydana geleceklerini bildirdiğini söylemişlerdir. Zira Allah Teâlâ, henüz mevcut olmayanlara da emir verebilir, mevcut olanlara Her ikisine de verdiği emir derhal meydana gelir.

Diğer bir kısım âlimler ise âyetin genel bir ifade taşıdığını hem mevcut olan varlıklara hem de mevcut olmayan varlıklara Allah’ın emretmesi halinde derhal meydana geleceklerini bildirdiğini söylemişlerdir. Zira Allah Teâlâ, he­nüz mevcut olmayanlara da emir verebilir, mevcut olanlara da. Her ikisine de verdiği emir derhal meydana gelir.

Taberi, âyetin zahirinin genel ifadeli olması sebebiyle bu ikinci görüşü tercih etmiş, âyet-i kerimenin, hem yaratılmak istenenlere hem de yaratılmış olan şeylere Allah’ın emir vermesi halinde o şeylerin derhal meydana geleceğini bildirdiğini söylemiştir.