TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 186. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

186-Ey Muhammed, beni senden sorarlarsa, şüphesiz ki. ben çok yakınım. Bana dua edenin duasını, dua etliğinde kabul ederim. O halde be­nim davetimi kabul etsinler ki doğru yolu bulalar.

Ey Muhammed, kullarım, benim nerede olduğumu sorarlarsa, bilsinler ki ben onlara çok yakınım. Onların dualarını işitir ve onlardan, dua edenin duasına dua ettiği anda cevap veririm. Öyleyse bana iman etsinler ve bana itaat etsinler ki onlara sevap ve ikramlarımı bol bol vereyim. Böylece doğru yolu bulmuş ol­sunlar.

Müfessirler bu âyet-i kerimenin nüzul sebebinde farklı görüşler zikret­mişlerdir:

Hasan-ı Basriye göre bu âyetin nüzul sebebi, Resulullah’ın sahabilerinin bazılarının “Rabbimiz nerededir?” şeklinde soru sonr.aiandir. Diğer bazılarına göre ise, bir kişinin, “Ey Muhammed, rabbimiz bize yakın mıdır? Ona gizlice yalvaralım. Yoksa uzak mıdır ona yüksek sesle dua edelim?” diye sorması üze­rine nazil olmuştur. Ataya göre ise: “Rabbiniz dedi ki: “Bana dua edin duanızı kabul edeyim. âyeti inince bir kısım insanlar: “Rabbimize ne zaman dua edelim?” demişler ve âyet-i kerime bunun üzerine nazil olmuştur. Yani “Kulum bana ne zaman dua ederse ben ona yakınımdır, duasını kabul ederim, her zaman davetine icabet ederim.” demektir.

Mücahide göre ise bu âyetin nüzul sebebi: “Bana dua edin duanızı kabul edeyim.” âyeti inince bir kısım insanlar “nerede dua edelim?” demişler bunun üzerine: “Nereye yönelirseniz rabbinizin yüzü (rızası) oradadır. âyet-i kerimesi nazil olmuş ve bu âyetin nüzul sebebi de insanların bu sorulan olmuştur.

Katadeye göre ise bu âyet-i kerimenin nüzul sebebi, bir kısım insanların “Bana dua edin duanızı kabul edeyim.” âyetinin inmesi üzerine: “Ey Allanın Peygamberi, biz, rabbimize ne şekilde dua edelim?” diye sormaları üzerine bu âyet-i kerime nazil olmuştur.

Allah Teâlâ, kullarına şah damarından daha yakındır. Yalvarmalarım ve dualarını işetmektedir. Kullar ona ihlasla dua ettikleri surete Allanın o duaları , kabul edeceği ümidi kuvvetlidir. Dua ederken bağırıp çağırmak şart değildir. Zi­ra o, duaların gizlisini de işitendir.

Ebu Musa el-Eş’ari diyor ki:

“Bir sefer sırasında Resulullah ile beraber bulunuyorduk. Her bir vadiye geldiğimizde bağırarak tehlil ve tekbir getiriyorduk. Bu durumumuzu gören Resulullah şöyle buyurdu: “Ey insanlar kendinize acıyın. Çünkü sizler, sağırı ve gaip olanı çağırmıyorsunuz. Şüphesiz ki o sizinle beraberdir. O, çok iyi işiten ve çok yakın olandır. Bu hususta Resulullah (s’.a.v.) diğer bir ha-dis-i şerifinde de şöyle buyurmaktadır:

“Bir müslüman, Allaha karşı içinde günah bulunmayan ve akrabalık bağını kesmeyen bir duada bulunursa, Allah o müslümana bu duasının karşılığında üç mükâfattan birisini mutlaka verecektir. Ya istediğini derhal verir veya onu âhirete bırakır yahut ta bu duası karşılığında ondan bir kötülüğü uzaklaştırır.

Taberi diyor ki: “Eğer denilecek olursa ki: “Allah teala bu âyet-i kerime­de: “Bana dua edenin duasını dua ettiğinde kabul ederim.” buyurmaktadır. Halbuki dua eden bir çok insanın duasının kabul edilmediği görülmektedir.” Buna cevaben denilir ki: “Bunun iki izah şekli vardır:

a- Bu âyette zikredilen “Kulun duası”‘ndan maksat, onun, Allanın emirleri doğrultusunda amel işlemesidir. Böylece kulun, rabbinin rızası doğrultusunda amel işlemesi halinde rabbi onun amellerini kabul eder ve vaadettiği karşılıkla­rını verir. Nitekim Resulullah’ın, bu âyet-i kerime hakkında bir hadis-i şerifte:

“Dua ibadettir” buyurduğu, bundan sonra da “Rabbiniz şöyle dedi: “Bana dua edin ki duanızı kabul edeyim. Şüphesiz ki bana ibadet etmeyi kibirlerine yediremeyenler rezil ve perişan olarak cehenneme girecekler­dir. âyetini okuduğu rivayet edilmiştir.

Nitekim, Hasan-ı Basrinin de bu âyetteki duayı “İbadet ve amel” mânâsına yorumladığı rivayet edilmektedir.

b- Bu sorunun diğer bir cevabı da şudur: Allah teala bu âyet-i kerimesin­de: “Ben, bana dua edenin duasını, dua ettiği zaman dilersem kabul ederim.” demektir. Bu izaha göre, âyet genel bir ifade taşımakta ise de Allah Teâlâ’nın dilemesi ile kayıtlıdır