TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA NİSA SURESİ 51. VE 54. AYETLER

51- Kendilerine kitaptan bir pay verilenleri görmüyor musun? On­lar, puta ve tağuîa inanıyorlar ve inkâr edenlere ”Bunlar, iman edenlerden daha doğru yokladır.” diyorlar.

Kendilerine Allah’ın kitabından bir pay verilen şu ehl-i kitabı görmez misin? Onlar, Allah’tan başka tapınılan her.şeye ve tağuta iman ederler ve Ku-reyş müşrikleri gibi kâfirlere: “Sizler, Muhammed’e iman eden insanlardan daha doğru yoldasınız.” derler.

Âyette zikredilen ve “Put ve Tağut” diye tercüme edilen kelimeleri, müfessirler tarafından çeşitli şekillerde izah edilmiştir.

a- İkrime’ye göre müşriklerin taptıkları iki pu­lun adıdır.

b- Abdullah b. Abbas’a göre kelimesinden maksat, “Put­lar” kelimesinden maksat ise “Putlar adına konuşan ve onla­rın durumlarını izah etmeye kalkışan” kimselerdir. Bunlar, putlann önlerine di­kilirler, insanları saptırmak için, onların halinden anladıklarını iddia ederek ya­lan sözler söylerler.

c- Hz. Ömer, Mücahid ve Şa’bi’ye göre ise kelimesinden maksat “Sihir”, kelimesinden maksat ise “Şeytan”dır.

Şeytan insan suretine girer, insanlar da gidip onun önünde muhakeme olmak is­terler.

d- Said b. Cübeyr, Ebul Âliye ve Rebi’a göre maksat, “Sihirbaz” dan maksat ise “Kâhindir”

e- Katade ve Süddi’ye göre kelimesinden maksat, “Şeytan” kelimesinden maksat ise “Kâhindir”

f- Said b. Cübeyr’deıı nakledilen diğer bir görüşe göre kelimesinden maksat “Kâhin”kelimesinden maksat ise

“Şeytan” dır.

g- Abdullah b. Abbas ve Dehhak’tan nakledilen diğer bir görüşe göre bu­rada zikredilen kelimesinden maksat, Huyey b. Ahtab isminde­ki Yahudi kelimesinden maksat ise Ka’b b. el-Eşref tir.

h- Mücahid’den nakledilen başka bir göıüşe göre kelime­sinden maksat, Ka’b b. el-Eşref kelimesinden maksat ise insan şekline giren şeytandır.

Taberi diyor ki: “Bu iki kelimenin izahında söylenecek isabetli söz şudur: “Buradaki ifadesinden maksat, Allah’ın dışında,

kendilerine tapınılan ve ilah edinilen iki varlıktır. Bunlar, taşlardan yapılan put­lar da olabilir, insan da olabilir, şeytan da olabilir. Bu itibarla bu iki kelime, yu-kanda zikredilen görüşlerin hepsini kapsar mahiyettedir.

Âyet-i kerimenin devamında “Kendilerine kitap verilenler, inkâr edenlere “Bu müşrikler, Muhammed’e iman edenlerden daha doğru yoldadırlar,” diyor­lar.” bııyunılmaktadır.

Abdullah b. Abbas, İkrime, Süddi, Mücahid ve Katade’ye göre bu âyeti kerime Yahudilerden, Ka’b b. el-Eşref ve benzerleriyle Kureyş müşrikleri hak­kında nazil olmuştur. Bu hususta İkrime diyor ki: “Ka’b b. el-Eşref Medine’ye gelince müşrikler ona: “Sen bizim de kavminin de efendisisin. Bizimle (Mu-hammed (s.a.v.)i kastederek) şu kısır arasında hakemlik yap, karar ver.” dediler. Yahudi olan Ka’b şöyle cevap verdi. “Vallahi siz ondan daha iyisiniz. Dininiz de onun dininden daha hayırlı.” İşte bunun üzerine bu âyet nazil oldu.

Abdullah b. Abbas da diyor ki: “Ka’b b. el-Eşref Mekke’ye gelince Ku-reyşliler ona: “Sen, Medine halkının hayırlı olanı ve efendisisin.” dediler. 0 da “Evet öyledir.” dedi. Kureyşliler: “Kavminden kopan çamı görmüyor musun? O.kendisinin bizden daha hayırlı olduğunu zannediyor. Halbuki bizler Hacıları ağırlayan, Kabe’ye hizmet eden, Hacılara su dağıtan insanlarız.” dediler. Ka’b da: “Siz ondan daha hayırlısınız.” dedi. Bunun üzerine “Asıl soyu kesik olan sa­na buğuz edendir.” ^[1][160]âyeti ve bu âyet nazil oldu. ^[2][161]

îbn-i Zeyd’e göre ise bu âyette özellikle Yahudilerden Huyey b. Ahtab’a işaret edilmektedir. Müşriklere, Resulullah’tan daha hayırlı olduklarını söyleyen kimse bu kişidir.

Taberi diyor ki: “Âyet-i kerime, ehl-i kitap olan Yahudileri kasdetmekte-dir. Bunlar, Yahudilerden bir topluluk da olabilir, Ka’b b. el-Eşref ve Huyey b. Ahtab gibi belli bir kişi de olabilir. ^[3][162]

52- Allah’ın lanet ettiği kimseler işte bunlardır. Allah kime lanet ederse artık sen ona hiçbir yardımcı bulamazsın.

Kendilerine ilahi bir kitap verildiği halde onu bırakıp putlara ve tağutiara tapanları, Allah lanetine uğratmış, rahmetinden kovmuş ve onları rezil etmiştir. Bu onların inkârda inatçılıklarından ve kâfirleri müminlerden üstün görnıelen­dendir. Ey Muhammed, Allah’ın rahmetinden kovup lanetine uğrattığı kimse için ne bir yardımcı ne bir dost görürsün. Ondan, Allah’ın azabını kimse uzak­laştıramaz. ^[4][163]

53- Yoksa onların, mülkte bir payı mı vardır? Eğer böyle olsaydı in­sanlara zerre kadar dahi bir şey vermezlerdi.

Yoksa onların mülkte bir paylan mı vardır? Böyle olsalar dahi, cimrilik­lerinden dolayı insanlara, hurma çekirdeğinin dışındaki oyuk dolusu kadar bile bir şey vermezler.

Bu hususta diğer bir âyet-i kerimede de şöyle bııyunılmaktadır: “Eğer siz, rabbimin rızık hazinelerine sahip olsaydınız bile yine de tükenmesinden korkar cimrilik ederdiniz. Doğrusu insan çok cimridir. ^[5][164]

Âyette geçen ve “Zerre kadar” diye tercüme edilen kelime­si müfessirler tarafından çeşitli şekilde izah edilmiştir.

Abdullah b. Abbas, Süddi, Ata b. Ebi Rebeh, Dehhak ve Ebu Malik’e gö­re bu kelimeden maksat, huırna çekirdeğinin üzerinde bulunan oyuktur.

Mücahid ve Dehhak’tan nakledilen diğer bir göıüşe göre, hurma çekirde­ğinin içinde bulunan tanedir.

Ebui Aliye’ye göre ise parmak ucu\!a meydana getirilen herhangi bir iz­dir. Taberi, burada zikredilen kelimesinin, herhangi bir basit

oyuk veya iz mânâsına olduğunu, Allah leaianiiı. bu ifade ile kafirlerin çok cim­ri olduklarını beyan ettiğini söylemiştir. Öyle ki o kâfirler, dünyaya sahip olsa­lar dahi çekirdeğin üzerinde bulutlan oyuğu dolduracak kadar bir şeyi insanlara vermeyeceklerini bildirmiştir. ^[6][165]

54- Yoksa Allah’ın, lütfundan insanlara verdiklerini onlardan kıska­nıyorlar mı? Şüphesiz biz, İbrahim’in .soyuna da kitap ve hikmet vermiş ve onlara büyük bir mülk bağışlamıştık.

Yoksa, kendilerine kitaptan bir pay verilen Yahudiler, Allah’ın, Mııham-med’e lütfundan verdiği Peygamberliğe kaşı ona haset mi ediyorlar? Riz, İbra­him’in soyuna da kitap ve hikmet vermiş ve onlara büyük bir mülk bağışlamış­tık. O halde niçin İbrahim’in soyundan gelen diğer Peygamberler’e haset etmi­yorlar da Araplar’dan gelen Muhammed’e haset ediyorlar?

Ayette zikredilen “!nsaniar”dan maksat, İkrime. Süddi, Abdullah b. Ab-bas, Mücahid ve Dehhak’a göre, Hz. Muhammed’dir.

Katade’ye göre ise Arapkir’dir. Taberi insanlardan maksadın, Resuluilah ve sahabileri olduğunu söylemenin daha isabetli olacağını zikretmiştir.

Allah’ın, insanlara rızkından verdiği şeylerden maksat ise;

a- Katade ve İbn-i Cübeyr’e ^.öre Peygamberliktir. Buna göre âyetin iza­hı şöyledir: “Yoksa Yahudiler, Allah’ın Arap kavmine lülfundan verdiği Pey­gamberliği mi kıskanıyorlar?”

b- Abdullah b. Abbas, Süddi ve Dehhak’a göre ise, Allah’ın liitfuntlan verdiği şeylerden maksat, Hz. Muhammed’e dilediği kadar kadınla evlenmeyi helal kılmasıdır.

Bu izaha göre de âyetin mânâsı şöyledir: Yoksa Yahudiler, Allah’ın Pey­gamberi Muhammed’e bir lütuf olarak dilediği kadınla evlenmesini mubah kıl­masını mı kıskanıyorlar?”

Taberi, birinci görüşün tercihe şayan olduğunu, zira Allah’ın Hitfundan verdiği şeyin Peygamberlik olduğu ve bununla Araplar1! şereflendirdiği muhak­kaktır. Çok kadınla evlenme de Allah tarafından verilen bir lütuf ise de bu olay Resuiuİlah’ın ve sahabilerinin övülmeleri için yeterli bir sebep değildir.

Âyet-i kerimenin devamında “Şüphesiz ki biz, İbrahim’in soyuna da kitap ve hikmet vermiş ve onlara büyük bir mülk bağışlamıştık.” buyurulmaktadır. Hz. İbrahim’in soyuna verilen kitaplardan maksat. Uz. İbrahim’e ve Musa’ya ve­rilen sah i fel er, Zebur ve diğer kitaplardır.” “Hikmef’ten maksat ise “Okunan bir kitap halinde olmayan vahiylerdir.

Hz. İbrahim’in soyuna verilen “Büyük mülk”ten maksat ise Mücahide gö­re. Peygamberlik, Süddi’ye göre. kadınların helal kılınması, Abdullah b. Ab-bas’a göre, Hz. Süleyman’a verilen mülk. Hümam b. el-Haris’e göre ise, melek­lerle desteklenmeleridir.

Taberi burada Hz. İbrahim’in nesline verildiği zikredilen büyük mülkten ‘ maksadın Hz. Süleyman’a verilen mülk ve iktidar olduğunu söyleyen görüşün tercihe şayan olduğunu söylemiştir. Zira Arapça’da “Mülk” denince anlaşılan mânâ “İktidar ve hükümran!ık”lır. Bu kelimeden Peygamberlik ve kadınların helal olması eibi mânâları anlamak bilinen bir şey değildir. ^[7][166]