TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA TEVBE SURESİ 108. VE 110. AYETLER

108- Ey Muhammcd,bu mescitte asla namaza durma. Şüphesiz ki başlangıcından itibaren, takva üzere kurulan mescitte namaz kılman daha hayırlıdır. O mescitte, temizlenmeyi seven adamlar vardır. Allah, kendile­rini temizleyenleri sever.

Ey Muhammed, münafıkların, müminleri bölmek, Allaha ve Resulüne karşı savaşan kimseye gözetleme yeri hazırlamak maksadıyla yaptıkları mescid-i Dırarda hiçbir zaman namaz kılma. İlk gününden itibaren, Allah’tan korkma ve ona itaat etme düşüncesiyle yapılan mescid-i Nebevide namaz kılman daha ha­yırlıdır. Takva üzere yapılmış olan bu mescidin çevresinde, tevbe ederek mane­vi kirlerden, su ile taharet ederek te maddi kirlerden temizlenmek isteyen kişiler vardır. Allah, kendilerini temizleyenleri sever.

Müfessirler, âyet-i kerimede zikredilen ve “İlk gününden itibaren takva esası üzere kurulan mescit’den hangi mescidin kastedildiği hususunda iki görüş zikretmişlerdir.

a- Abdullah b. Ömer, Zeyd b. Sabit, Ebu Said el-Hudri ve Said b. el-Mü-seyyeb’e göre bu mescitten maksat, Medine’de bulunan Mescid-i Nebevidir. Bu hususta Osman b.Ubeydullah diyorki: “Ebu Hureyre’nin oğlu Muhammed beni, takva üzerine kurulu meesidin hangi mescit olduğunu sormam için Abdullah b. Ömer’e gönderdi. Onun, mescid-i Nebevi mi yoksa Küba mescidi mi olduğunu sordum. O da bu mescidin Küba mescidi değil mescid-i Nebevi olduğunu söyle­di.

Ebu Seleme b. Abdurrahman diyorki:

“Benim yanımdan, Abdurrahman b.Ebu Said el-Hudri geçti. Ona dedim ki: “Takva üzerine kurulmuş olan mescid hakkında babanın ne anlattığım duy­dun?” O da dedi ki: “Babam dedi ki: “Ben, Resulullahın, hanımlarından birinin evinde iken onun yanına girdim ve dedim ki: “Ey Allahm Resulü, takva üzerine kurulmuş ola mescid, hangi mescittir?” O, bir avuç çakiltaşı alıp yere attı sonra şöyle buyurdu: “O, sizin şu mescidinizdir…” (Mescid-i Nebevidir.) Ebu Seleme diyorki: “Ben, Abdurrahman’a dedim ki: “Babanın bunu anlattığına şahi-dim. ^[1][168]

b- Abdullah b. Abbas, Atiyye, îbn-i Büreyde, İbn-i Zeyd ve Urve b. Zü-beyre göre, burada zikredilen mescitten maksat, Küba mescididir.

Taberi birinci görüşün doğru olduğunu, çünkü bu hususta Resulullah’tan sahih hadis rivayet edildiğini söylemiştir. Nitekim Sehl b.Sa’d Übey b. Kâbın şunu söylediğini rivayet etmiştir.

“ResuluIIaha, takva üzere kurulu olan mescdin hangi mescit olduğu so­ruldu. O da: “O, benim mescidimdir.” buyurdu. ^[2][169]

Ebu Said el-Hudri de demiştir ki:

İki adam, ilk günden itibaren takva üzere kurulmuş olan mescidin hangi mescit olduğu hususunda tartıştılar. Biri: “Bu Küba mescididir.” dedi. Diğeri de “Bu Resulullahın mescididir” dedi. Bunun üzerine Resulullah buyurduku “O, benim şu mescidimdir. ^[3][170]

Taberi bu hadisin diğer bir rivayetinde Resulullahın şöyle buyurduğunu nakletmiştir. “Takva üzerine kurulan mescit, benim şu mescidimdir. Onların hepsinde hayır vardır.

Âyet-i kerimede “Orada, temizlenmeyi seven adamlar vardır.” buyurul-maktadır. Bundan maksat “Takva üzere kurulan o mescitte, su ile taharet ederek temizlenmek isteyen insanlar vardır.” demektedir.

Ebu Hureyre Resulullahın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:

“O mescitte temizlenmeyi seven adamlar vardır, allah, kendilerini temiz­leyenleri sever” âyet-i Küba halkı hakkında nazil olmluştur. Çünkü onlar, su ile taharet ederlerdi. Bu sebeple bu âyet, onlar hakkında nazil oldu^[4][171]

Abdullah b. Selam, Uveymir, b.Sâide, Huzeyme b. Sabit, İbrahim b. İs­mail, Musab. Ebi Kesir, Urve b. Zübeyr, Hasan-ı Basri, Atiyye, İbn-i Zeyd ve Ata’ya göre bu âyet-i kerime, Su ile taharet eden Küba halkı hakkında nazil ol­muştur.

İbrahim b. İsmail el-Ensari diyor ki: “Resulullah, Uveymir b. Saideye de­di ki: “Allah teala’nın” O mescitte, temizlenmeyi seven adamlar vardır. Allah, kendilerini temizleyenleri sever” âyetiyle, nedn sizi övmüştür?” O demiştirki: “Bizler, su ile taharet ederiz.” ^[5][172]

109- Binasının temelini, Allahtan korkma ve rızasını kazanma esası üzerine kuran mı yoksa binasını, yıkılmak üzere olan bir uçurumun kena­rına kurup ta onunla cehennemin ateşine göçen mi daha hayırlıdır? Allah, zalimler güruhunu doğru yola sevketmez.

Ey insanlar, iki türlü mescid yapan insanlardan hangileri daha’hayırlıdır? Mescidini, Allaha itaat etmek için, onun farz kıldığı ibadetleri yerine getirmek için ve onun rızasına erişmek için yapan kimseler mi? Yoksa mescidini, çevresi­ne duvar yapılmayan bir kuyu gibi uçurumun kenarına yapan bu itibarla, akıbetinin ne olduğunu bilmeyen neticede de yaptığı binası ile birlikte yuvarla­nıp cehenneme sürüklenen kimselerin yaptıkları mesitler mi?

Bu âyet-i kerime, iman ve ihlas sahibi olan insanların yaptığı amellerle, münafıklık ve sapıklık hastalığına kapılanların yaptıkları işleri karşılaştırmakta, imanlıların, amellerini, sağlam zemine oturtulmuş muhkem bir binaya benzet­mekte, münafıkların amellerini ise heyelan bölgesindeki bir uçurumun kenarına yapılan ve neticede, yapanla birlikte uçuruma yuvarlanan çürük bir-binaya ben­zetmektedir.

İşte gerçek iman sahibi müminler ile münafıklar arasındaki fark da böyle­dir. İmansızlar ve münafıklar sonunda cehenneme yuvarlanırlar. Zira Allah, bu zalimleri hidayete erdirmez. Onlar, ebedî olarak cehennemde kalırlar. ^[6][173]

110- Yürekleri paramparça oluncaya kadar, yaptıkları o mescid, dai­ma bir şüphe kaynağı olarak kalblcrinde kalacaktır. Allah, her şeyi çok iyi bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

Yaptıkları bu Dırar meesidi yıkılmamış olsaydı, orada toplanıp konuşma­ları, onların nifakım artırmaktan başka bîr şeye yaramayacaktı. Yıkıldıktan sonra da, inkarcıların münafıklıklarının anlaşılmış olması sebebiyle, kinleri artmaya devam edecektir. Ve ölüp kalbleri parçalanıncaya kadar bu kin kalblerinde yaşa­yacaktır. ^[7][174]