UNUTMAK

Hamd alemlerin Rabbi, Maliki olan hangimizin daha iyi amel işleyeceğini belirlemek için ölümü ve hayatı yaratan Allah (Celle Celaluhu)’a aittir. Salat ve selam önderimiz ve rehberimiz Hz. Muhammed (sav)’e onun ehli beytine, dinin yaşanması konusunda bizlere örneklik teşkil eden ashabına ve tüm Müminlerin üzerine olsun.

Arapça ‘Nisyan’ kökünden gelen unutmak kavramı kelime olarak; hatırlama ve ezberin zıddı anlamlarına gelmektedir. Hatırlama, unutmama mefhumu insan için önemli bir mevzudur. Nitekim kişi hatırladığı takdirde tecrübe ve ilminden oluşan bu bilgiler, gerek bir sonraki adım ve davranışında, gerekse geçmişe yönelik bilgilerin mevcudiyeti bakımından elzemdir. Hatırlama bunların yanı sıra kişinin dini gerekliliklerini ve şuurunu canlı tutmaya, cennet ve cehennemi, hesap gününü, geçmiş ümmetleri ve Allah’ın nimetlerini hatırlayarak kişinin dini sorumluluklarını ve vecibelerini yerine getirmesini sağlamaktadır. Nitekim Allah (c.c) birçok ayette hatırlatmaya yönelik telkinlerde bulunmaktadır. (Bknz: A’raf-3,172)

İnsanın unutkanlığının birçok sebepleri vardır. Ayetler çerçevesinde bu unutkanlıklarına bakalım.

1.Allah’ı Unutmak:

Kur’an’da birçok ayette Allah (cc)’ın hatırlanması, daima akılda tutulması belirtilmektedir. Nitekim Allah (cc)’ın unutulması halinde kişi dünya hayatına gönderiliş gayesini ve amacını unutarak, dünyanın geçici hazlarına kapılmak suretiyle batıla dalmaktadır. Allah (cc) şöyle buyurmaktadır;

‘Allah’ı unutan, bu yüzden Allah’ın da onlara kendilerini unutturduğu kimseler gibi olmayın. İşte onlar gerçekten yoldan çıkmışlardır.’ (Haşr/19)

Kainat ve ortaya çıkan tüm olaylar Allah’ı hatırlatmakta, ona işaret etmektedir. Ancak insan girdiği karanlıkta bir zaman sonra hiçbir ışık göremez, sesleri işitemez hale geliyor ki bunun sebebi artık kalbinin simsiyah ve kaskatı kesilmesidir. O yüzden Allah (cc) ufak bir dalgınlık, gaflet anında bizlere şöyle buyurmaktadır;

‘Ve unuttuğun zaman Rabb’ini an’ (Kehf//24)

2. Şeytanın Unutturması/Hilesi:

Şeytan Müslümanların en azılı düşmanı olarak onların eğilimlerine müdahale etmeye kalkışmakta, doğru olan şeyi onlara unutturmaya çalışmaktadır. Nitekim bu hususta birçok ayet vardır:

“Âyetlerimiz hakkında (münasebetsizliğe, ileri geri konuşmaya) dalanları gördüğün zaman, onlar başka bir söze geçinceye kadar onlardan yüz çevir, (uzak ol, meclislerini terk et); eğer şeytan sana (bunu) unutturursa, hatırladıktan sonra (hemen kalk), o zalimler topluluğuyla beraber oturma!”

Her ne kadar şeytanın insanın zafiyet ve eksikliğini bildiği için bu tarz bir yeteneği olsa da Allah (cc) şeytanın hilesinin oldukça basit olduğunu söylemiştir. (Bknz: Nisa/76)

3.Dünya Hayatına Bağlanmak:

Allah (cc) birçok ayette insanların mal, evlat, mesken gibi dünyevi varlıkların peşine düşerek, dünyayı öne ahireti ise geri plana attıkları belirtmiştir. Kişi kendisini aldatan bu faktörlerin etkisiyle gurur ve daha fazlası için şevke kapılır ve bu doğrultuda mesuliyetini, gayesini unutur. Nitekim Allah(cc) şöyle buyurmaktadır:

‘İnsanların hesaba çekilecekleri gün iyice yaklaştı; halbuki onlar gaflet içinde haktan yüz çevirmektedirler.’ (Enbiya/1)

İnsanın bu gafletinin temellerinden biri de dünya hayatını sonsuz bir yaşam durağı olarak görmesi ve yatırımlarının hepsini geçici dünya hayatı için yapmasıdır. Nitekim Allah (cc) Müminleri şöyle uyarmaktadır:

Ey inananlar, mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah’ı anmaktan alıkoymasın. Kim bunu yaparsa işte onlar ziyana uğrayanlardır. (Münafikun/9),

4. Haramlar:

Kişiyi unutkanlığa sevk eden bir diğer nokta ise haramlardır. Haramlara dalmak ve bunlardan haz almaya çalışmak kişiyi taşımış olduğu emanetin gerekliliğini, gayesini unutmaya sevk eder. Bunlarla birlikte Müminlerin içerisine fitne ve kargaşanın girmesine de sebep olmaktadır. Nitekim Allah (cc) şöyle buyurmaktadır:

‘Ey iman edenler, şarap, kumar, dikili taşlar (putlar), fal ve şans okları, birer şeytan işi pisliktir. Bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz. Şeytan içki ve kumar yoluyla ancak aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah (cc)’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Artık (bunlardan) vazgeçtiniz değil mi?’ (Maide/90-91)

Önlemler:

Alimler hafızayı güçlü tutmak, unutkanlıktan kurtulmak için birçok tavsiye verilmektedir. Ancak yukarıda belirttiğimiz sebepler temel olarak karşımıza çıkmaktadır. Önceliğimizin bu sebeplerden biri varsa onu düzeltmek olması gerekmektedir. Alacağımız önlemleri sıralayacak olursak:

• Sürekli Allah’ı anmak ve istiğfar etmek.
• Haramlardan uzak durmak.
• Yaratılış gayesinden sapmamak yani hedefe odaklı yaşamak.
• Bilgileri tekrar etmek.
• Helal dairesinden çıkamamak ve her zaman Allah’ın razı olacağı davranışlar sergilemek.
• Uyanık olmak, tedbirli ve sağlam adımlar atmak.
• Sabır ve namazla Allah’tan yardım istemek.

Bu sıraladıklarımızın her birinin ayet veyahut hadislerle temelleri mevcut ancak yazımızı uzun tutmamak için buraya kadar yetiniyoruz. Bu yazımızdaki gayemiz unutmaya sebep olan noktaları sıralamak ve onlara çözüm olacak davranışları, tedbirleri belirtmektir.

‘Senin Rabbin kesinlikle unutkan değildir.’(Meryem/64)

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN