B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/strong><\/p>\n Lugat manas\u0131 : Yem\u00een, m\u00ees\u00e2k, s\u00f6z verme, ittifak, bir \u015feyi korumak, halden h\u00e2le onu muhafaza etmek, tavsiye etmek anlamlar\u0131nda kullan\u0131lan bir terim.<\/p>\n Ist\u0131lahi manas\u0131 : Ahd kelimesi \u0130sl\u00e2m\u00ee bir kavram olarak “Ahd-\u00fc M\u00ees\u00e2k’ \u015feklinde kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.[1]<\/a>Allah\u2019\u0131n ahdi, bazen akl\u0131m\u0131za koydu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcncelerle, bazen kitab\u0131nda ve Rasul\u00fcn\u00fcn s\u00fcnneti arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla bize emretti\u011fi \u015feylerle, bazen de bize emredilmedi\u011fi halde (adak) gibi bizim onu \u00fcstlenmemizle olur.[2]<\/a><\/p>\n Ahid-Misak \u0130li\u015fkisi :\u00a0 <\/strong>Ahdin en \u00f6nemlisi Allah\u2019a ait oland\u0131r. Allah\u2019\u0131n ahdi ise \u00f6ncelikli olarak insanlar\u0131n \u201cgalu bela\u201d da onunla yapt\u0131klar\u0131 anla\u015fman\u0131n gere\u011fidir.Bu ahid Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de \u015f\u00f6yle beyan edilmi\u015ftir :\u00a0 \u00a0\u201cHani Rabbin, Adem o\u011fullar\u0131n\u0131n s\u0131rtlar\u0131ndan z\u00fcrriyetlerini alm\u0131\u015f ve onlar\u0131 kendi nefislerine kar\u015f\u0131 \u015fahidler k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131: “Ben sizin Rabbiniz de\u011fil miyim?” (demi\u015fti de) onlar: “Evet (Rabbimizsin), \u015fahid olduk” demi\u015flerdi. (Bu,) K\u0131yamet g\u00fcn\u00fc: “Biz bundan habersizdik” dememeniz i\u00e7indir. Ya da: “Bizden \u00f6nce ancak atalar\u0131m\u0131z \u015firk ko\u015fmu\u015ftu, biz ise onlardan sonra gelme bir ku\u015fa\u011f\u0131z; i\u015fleri bat\u0131l olanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131ndan dolay\u0131 bizi helak mi edeceksin?” dememeniz i\u00e7in sizden bu s\u00f6z\u00fc ald\u0131k.\u201d[3]<\/a><\/p>\n \u0130slam ulemas\u0131 bu iki ayeti \u201cmisak ayetleri\u201d olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ayetler ALLAH cc ile kul aras\u0131ndaki mukaveleyi insano\u011fluna hat\u0131rlatmaktad\u0131r.<\/p>\n Ayetler a\u015fa\u011f\u0131daki hususlara i\u015faret eder:<\/p>\n 1-<\/strong> Allah\u00fc Te\u00e2l\u00e2, insanlar\u0131 tevhid f\u0131trat\u0131 \u00fczere, yani Allah’\u0131n Rableri oldu\u00ad\u011funu ve orta\u011f\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar \u00fczere yaratm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n 2-<\/strong> Bir tak\u0131m deliller g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc i\u00e7in, insano\u011flu yaratan\u0131n\u0131 bilmemekten dola\u00ady\u0131 mazur olamaz. Kendisine bir peygamberin daveti ula\u015fmayan kimse, Allah’a \u015firk ko\u015ftu\u011funda ve selim f\u0131trat\u0131n nefret etti\u011fi ve sa\u011flam bir akl\u0131n zararl\u0131 g\u00f6r\u00add\u00fc\u011f\u00fc k\u00f6t\u00fc \u015feyleri yapt\u0131\u011f\u0131nda, k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc mazur say\u0131lamaz.<\/p>\n 3-<\/strong> M\u00fc\u015friklerin k\u0131yamet g\u00fcn\u00fcnde, kendilerine tevhid konusunda uyar\u0131c\u0131 bir peygamber gelmedi\u011fini delil olarak s\u00fcrmeleri, inanca ve dine ba\u011fl\u0131 as\u0131llar\u00adda babalar\u0131 ve dedelerini taklit etmeleri b\u00e2t\u0131ld\u0131r. Allah’\u0131 ve birli\u011fini bilmekle il\u00adgili f\u0131tr\u00ee ve akl\u00ee deliller varken, Allah’\u0131n birli\u011fine i\u015faret eden delilleri bilmiyo\u00adrum demek mazeret olamaz.[4]<\/a><\/p>\n Bu meseleyi \u015fu \u00f6rnekle izah edebiliriz ; bir arkada\u015f\u0131m\u0131z\u0131n haf\u0131za kayb\u0131 ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnecek olursak; ve ona bu kayb\u0131 ya\u015famadan \u00f6nceki an\u0131lar\u0131n\u0131z\u0131 hat\u0131rlatt\u0131\u011f\u0131n\u0131zda size gelecek olan cevap \u201chat\u0131rlam\u0131yorum\u201d olacakt\u0131r. Sizce arkada\u015f\u0131n\u0131z\u0131n size vermi\u015f oldu\u011fu hat\u0131rlam\u0131yorum cevab\u0131 bu an\u0131lar\u0131n ya\u015fanmad\u0131\u011f\u0131 anlam\u0131na gelir mi ? Tabii ki hay\u0131r diyeceksinizdir.<\/p>\n Veya k\u00fc\u00e7\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fczde ya\u015fam\u0131\u015f oldu\u011funuz herhangi bir olay size anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda sizin bu olay\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na ikna olman\u0131z i\u00e7in bu olaya \u015fahit olanlar\u0131n ya\u015fam\u0131\u015f oldu\u011funuz olay\u0131 size hat\u0131rlatmas\u0131 yeterli olacakt\u0131r.<\/p>\n Verdi\u011fimiz misaller ve yukar\u0131da ge\u00e7en ayetten de anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 \u00fczere misak bizlere y\u00fcklenilmi\u015f bir emanettir. Bize d\u00fc\u015fen verdi\u011fimiz s\u00f6ze ve ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z emanete hangi \u015fartlarda olursa olsun sahip \u00e7\u0131kmakt\u0131r. Bu ahdi bozacak ve sonras\u0131nda yap\u0131lan amelleri bo\u015fa \u00e7\u0131kartacak olan amel Allah\u2019a ortak ko\u015fmakt\u0131r, a\u015fa\u011f\u0131daki hadis bizlere bunu en uygun bir \u015fekilde bildirmektedir;<\/p>\n Enes b. M\u00e2lik, Resulullah (s.a.v.)’in bu hususta \u015f\u00f6yle buyurdu\u011funu riva\u00adyet etmektedir:<\/p>\n “Allah Te\u00e2l\u00e2 cehennemliklerden azab\u0131 en hafif olana \u015f\u00f6yle diyecektir: “Yery\u00fcz\u00fcnde,ne varsa hepsi senin olsayd\u0131 \u015fimdi onlar\u0131 verip kendini kurtarmak ister miydin?” O ki\u015fi ise “Evet” diyecektir. Bunun \u00fczerine Allah ona: “Sen, \u00c2dem’in sulb\u00fcnde iken ben senden, bundan daha kolay\u0131n\u0131 istemi\u015ftim. Bana or\u00adtak ko\u015fmaman\u0131 istemi\u015ftim, fakat sen, ortak ko\u015fmakta direttin.[5]<\/a>diyerek olay\u0131n ehemmiyetini haber vermi\u015ftir.<\/p>\n \u0130SLAM HAYATINDA AH\u0130D\u0130N YER\u0130<\/strong><\/p>\n Ahde vefa konusunda \u0130sl\u00e2m son derece titiz davran\u0131r. \u0130nsanlar aras\u0131 ili\u015fkilerde g\u00fcven unsurunun h\u00e2kim olmas\u0131 i\u00e7in ye\u011f\u00e2ne garanti vas\u0131tas\u0131 ahde vef\u00e2d\u0131r. Bu g\u00fcven olmadan veya sa\u011flanmadan s\u0131hhatli bir toplum hayat\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olamaz. Allah \u00f6yle bir topluma rahmet nazar\u0131yla bakmaz.[6]<\/a> Nitekim Allah azze ve celle bir ayet-i kerimede mealen \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r; \u201cAhidle\u015fti\u011finiz zaman; Allah’\u0131n ahdini yerine getirin. Peki\u015ftirdi\u011finiz yeminleri bozmay\u0131n. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah’\u0131 \u00fczerinize kefil yapm\u0131\u015fs\u0131n\u0131zd\u0131r. Muhakkak ki Allah; yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilir.\u201d(en-Nahl\/91)<\/p>\n Cen\u00e2b\u0131 Hakk kullar\u0131ndan ilk ahdin yan\u0131 s\u0131ra daha sonralar\u0131 peygamberleri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ba\u015fka ahidler de alm\u0131\u015ft\u0131r. Mesela; “Do\u011frusu sana sadakat yemini edenler (ey Muhammed) bizatihi o yemin ile Allah’a ba\u011fl\u0131l\u0131k yemini etmektedirler. Allah’\u0131n eli onlar\u0131n ellerinin \u00fczerindedir. Bu y\u00fczden her kim (o yeminden sonra) yeminini bozarsa, ancak kendi zarar\u0131na bozmu\u015f olur ve her kim Allah ile ahdini yerine getirirse Allah ona b\u00fcy\u00fck bir m\u00fck\u00e2fat nasip edecektir.” (el-Feth, 48\/10).<\/p>\n AHD\u0130N KISIMLARI<\/strong><\/p>\n Ahid 3 k\u0131s\u0131md\u0131r ; a)Allah (cc) \u0131n ahdi b)Peygamberlerin ahdi c)\u0130nsanlar\u0131n ahdi<\/p>\n a)Allah (cc) \u0131n Ahdi <\/strong><\/p>\n \u201cHi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah, m\u00fc’minlerden -kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda onlara mutlaka cenneti vermek \u00fczere- canlar\u0131n\u0131 ve mallar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, \u00f6ld\u00fcr\u00fcrler ve \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcrler; (bu,) Tevrat’ta, \u0130ncil’de ve Kur’an’da O’nun \u00fczerine ger\u00e7ek olan bir vaaddir. Allah’tan daha \u00e7ok ahdine vefa g\u00f6sterecek olan kimdir? \u015eu halde yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z bu al\u0131\u015fveri\u015ften dolay\u0131 sevinip-m\u00fcjdele\u015finiz. \u0130\u015fte ‘b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f ve mutluluk’ budur.\u201d(Tevbe 111)<\/p>\n Bu ayet-i kerimede Allah (cc) ahdine sadakat g\u00f6sterme noktas\u0131nda kendisinden daha iyi kimsenin olamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015f ; ancak bu sadakat \u015farta ba\u011flanm\u0131\u015ft\u0131r. O \u015fart ise ; m\u00fc\u2019minlerin Allah(cc) a vermi\u015f olduklar\u0131 s\u00f6ze vefa g\u00f6stermeleridir.<\/p>\n \u201cEy \u0130srailo\u011fullar\u0131, size ba\u011f\u0131\u015flad\u0131\u011f\u0131m nimetimi hat\u0131rlay\u0131n ve ahdime ba\u011fl\u0131 kal\u0131n, ki ben de ahdinize ba\u011fl\u0131 kalay\u0131m. Ve yaln\u0131zca benden korkun.\u201d(Bakara 40) (Her ne kadar \u0130srailo\u011fullar\u0131na hitap tercih olunsa da h\u00fck\u00fcm umimidir.)<\/p>\n b)Peygamberlerin Ahdi <\/strong><\/p>\n \u201cHani Allah peygamberlerden ‘kesin bir s\u00f6z (misak)’ alm\u0131\u015ft\u0131: “Andolsun size Kitap ve hikmetten verip sonra size beraberinizdekini do\u011frulayan bir el\u00e7i geldi\u011finde, ona kesin olarak iman edecek ve ona yard\u0131mda bulunacaks\u0131n\u0131z.” Demi\u015fti ki: “Bunu ikrar ettiniz ve bu a\u011f\u0131r y\u00fck\u00fcm\u00fc ald\u0131n\u0131z m\u0131?” Onlar: “\u0130krar ettik” demi\u015flerdi de “\u00d6yleyse \u015fahid olun, ben de sizinle birlikte \u015fahid olanlardan\u0131m,” demi\u015fti.\u201d(Al-i \u0130mran 81)<\/p>\n Peygamberler de bu ahitlerinin gere\u011fini ifa etmekle m\u00fckelleftirler.[7]<\/a><\/p>\n c)\u0130nsanlar\u0131n Ahdi<\/strong><\/p>\n \u201cGer\u00e7ek \u015fu ki, biz emanetleri g\u00f6klere, yere ve da\u011flara sunduk da onlar bunu y\u00fcklenmekten ka\u00e7\u0131nd\u0131lar ve ondan korkuya kap\u0131ld\u0131lar; onu insan y\u00fcklendi. \u00c7\u00fcnk\u00fc o, \u00e7ok zalim, \u00e7ok cahildir.\u201d(Ahzab 72)<\/p>\n \u0130nsanlar\u0131n Allah (cc)a olan ahdi; iman etmek, Allah (cc)\u0131n emirlerini yerine getirmek ve yasaklar\u0131ndan sak\u0131nmakt\u0131r.[8]<\/a><\/p>\n AHD\u0130 BOZMAK <\/strong><\/p>\n Verilen bu misallerin hepsi bize \u015funu g\u00f6stermektedir ki ; misakta yap\u0131lan ahid d\u00fcnya hayat\u0131nda peygamberlerin metoduyla devam etmek zorundad\u0131r. \u00a0<\/strong>Nitekim Rasulullah (sav) bu ahdin devam\u0131n\u0131 bizlere kendisinden sonra \u015fu hadisle bildimi\u015ftir ; “Kim bana itaat ederse Allah’a itaat etmi\u015f olur. Kim de bana isyan ederse Allah’a isyan etmi\u015f olur. Em\u00eerime kim itaat ederse bana itaat etmi\u015f olur. Em\u00eerime kim isyan ederse, bana isyan etmi\u015f olur.\u201d[9]<\/a><\/p>\n “Ama Allah’a verdikleri s\u00f6z\u00fc iyice peki\u015ftirdikten sonra bozanlar ve Allah’\u0131n biti\u015ftirilmesini istedi\u011fi \u015feyi kesenler ve yery\u00fcz\u00fcnde bozgunculuk yapanlar… \u0130\u015fte l\u00e2net onlara (d\u00fcnya) yurdunun k\u00f6t\u00fc sonucu onlarad\u0131r.” (er-Ra’d, 13\/25)<\/p>\n Bu ayeti kerimenin tefsirinde Seyyid Kutub;\u2019\u2019Onlar ezeli yasa uyar\u0131nca f\u0131tratlar\u0131 itibariyle y\u00fcce Allah’la yapt\u0131klar\u0131 anla\u015fmay\u0131, dolay\u0131s\u0131yla di\u011fer t\u00fcm anla\u015fmalar\u0131 da \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir, bozmu\u015flard\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc ilk anla\u015fma bozuldu\u011fu zaman ona dayanan di\u011fer anla\u015fmalar da temelden bozulmu\u015f olur. Allah’la vard\u0131\u011f\u0131 anla\u015fmaya riayet etmeyen biri, art\u0131k hi\u00e7bir s\u00f6zle\u015fmeye ve anla\u015fmaya ba\u011fl\u0131 kalmaz. Bunlar, genel anlamda ve her zaman y\u00fcce Allah’\u0131n birle\u015ftirilmesini emretti\u011fi \u015feyleri de kesip atarlar\u2019\u2019.[10]<\/strong><\/a> kaydetmektedir.<\/p>\n \u201cAllah’\u0131n ahdini az bir pahaya kar\u015f\u0131l\u0131k satmay\u0131n. E\u011fer bilirseniz, Allah kat\u0131nda olan sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r\u201d[11]<\/a><\/p>\n [1]<\/a> \u015eamil \u0130slam Ansk.<\/p>\n [2]<\/a> R.\u0130sfehani, M\u00fcfredat (s523)<\/p>\n [3]<\/a> Araf.172-173<\/p>\n [4]<\/a> Vehbe Zuhayli (Tefsiru\u2019l-Munir,Araf 172,173)<\/p>\n [5]<\/a> Buhari, K. el-Enbiya bab: 1. \/Ahmed b Hanbel, MUsned, C:3, S: 127<\/p>\n [6]<\/a> \u015eamil \u0130A<\/p>\n [7]<\/a> \u015e.Sar\u0131-Ahde Vefa<\/p>\n [8]<\/a> \u015e.Sar\u0131-Ahde Vefa<\/p>\n [9]<\/a> K\u00fct\u00fcb-i Sitte-2\/278-279<\/p>\n [10]<\/a>\u00a0 F\u00ee Z\u0131l\u00e2l-il Kur\u2019an (Ra\u2019d- 25)<\/p>\n