VES\u0130LE<\/strong><\/p>\n el-Vesile kelimesinden t\u00fcremi\u015ftir. el-Vesile: Bir \u015feye “istek” ile ula\u015fmad\u0131r. \u0130stek-arzu anlam\u0131n\u0131 i\u00e7erdi\u011finden “el-Vasile” ifadesinden daha \u00f6zeldir (dar anlamdad\u0131r). Allah (c.c.) \u015f\u00f6yle buyurur: “O’na vesile (yakla\u015fma yol) aray\u0131n” (el-Maide, 5\/35). K\u0131saca maksada ula\u015ft\u0131ran her \u015fey vesiledir. Bu yola ba\u015f vurmaya ise tevess\u00fcl denir. Ayr\u0131ca her Salih amel bir vesiledir.<\/p>\n Allah (c.c.)’a (yakla\u015ft\u0131ran) ger\u00e7ek vesile; ilim ve ibadetle onun yolundan gitmek ve \u015feriat\u0131n g\u00fczelliklerini benimsemektir. Kurbet (Allah’a yak\u0131nl\u0131k) gibi. el-Vasil, Allah’\u0131 arzulayand\u0131r (M\u00fcfred\u00e2t’t\u00eer Ra\u011f\u0131b el-\u0130sfahan, s. 560-561). \u0130bn\u00fc’l-Es\u00eer \u015f\u00f6yle der: el-V\u00e2sil; arzulayan-isteyen demektir. el-Ves\u00eele; Kurbet, vas\u0131ta ve kendisiyle bir\u015feye ula\u015f\u0131labilen ve yak\u0131nla\u015fma sa\u011flanabilen \u015fey anlam\u0131ndad\u0131r. \u00c7o\u011fulu, “ves\u00e2il’dir (en-Nih\u00e2ye, 5\/185).<\/p>\n \u015eirk olan Tevess\u00fcl: Bu Allah (c.c.)’dan ba\u015fka \u00f6l\u00fclerle, dirilerle ve hali haz\u0131rda bulunmayanlarla dua etmek ve menfaat sa\u011flamak, s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131 gidermek i\u00e7in onlardan yard\u0131m istemektir. Veya ondan \u015fefaat ve dua dilemektir. (\u015eefaat ta dua \u00e7e\u015fitlerindendir). Bu do\u011fru anlamda tevess\u00fcl olmamas\u0131na ra\u011fmen, halk\u0131n cahil kesimi ve baz\u0131 ilim mensuplar\u0131 bu tevess\u00fcl’\u00fcn (en az\u0131ndan) ihtilafl\u0131 tevess\u00fcl oldu\u011fu imaj\u0131n\u0131 vermek amac\u0131yla halk\u0131n kafas\u0131n\u0131 buland\u0131r\u0131yorlar. Halbuki i\u015fin ger\u00e7e\u011fi, bu haram k\u0131l\u0131nan ve haraml\u0131\u011f\u0131nda icma edilen tevess\u00fcld\u00fcr. Allah (c.c.) \u015f\u00f6yle buyurur: “Mescidler \u015e\u00fcphesiz Allah’\u0131nd\u0131r. O halde, Allah ile birlikte kimseye yalvarmay\u0131n” (el-Cinn, 72\/18). “Kimseye” ifadesi belirsiz isimdir ve olumsuzluk ifadesinden sonra geliyor, dolay\u0131s\u0131yla Allah (c.c.) dostu her ki\u015fiyi ve g\u00f6nderilmi\u015f her nebiyi kaps\u0131yor. Allah (c.c) \u015f\u00f6yle buyuruyor: “De ki: \u00d6yleyse bana bildirin, Allah bana bir zarar vermek isterse, Allah’\u0131 b\u0131rak\u0131p da tapt\u0131klar\u0131n\u0131z, onun verdi\u011fi zarar\u0131 giderebilir mi? Yahut Allah, bana bir rahmet dilerse, onlar onun bu rahmetini \u00f6nleyebilir mi? De ki: Bana Allah yeter. G\u00fcvenip dayanacaklar, ancak O’na g\u00fcvenip dayan\u0131rlar” (Z\u00fcmer, 39\/38).<\/p>\n \u0130bn Teymiye bu konuda \u015f\u00f6yle der; “Her kim Allah ile mahlukat\u0131 aras\u0131nda -h\u00fck\u00fcmdar ve teba’as\u0131 aras\u0131ndaki arac\u0131lar gibi- arac\u0131lar olu\u015fturursa, ki\u015fi kafir ve m\u00fc\u015friktir. \u00d6yle ki; kullar\u0131n sorunlar\u0131n\u0131 onlar Allah (c.c.)’a iletiyorlar, Allah (c.c.)’da kullar\u0131n\u0131 onlar\u0131n arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla hidayete erdiriyor ve r\u0131z\u0131kland\u0131r\u0131yor. Halk \u00f6nce onlardan dilekte bulunuyor, onlar da Allah (c.c.)’dan diliyorlar. Krallar\u0131n yan\u0131ndaki arac\u0131lar gibi. Onlar halka (da) yak\u0131n olduklar\u0131 i\u00e7in ihtiya\u00e7lar\u0131 krallara onlar dile getirirler. Halk da edep g\u00f6stererek kraldan dileklerini onlar\u0131n yapmalar\u0131n\u0131 isterler. Veya halk\u0131n onlardan (\u00f6nce) dilekte bulunmas\u0131, belki direkt kraldan dilekte bulunmalar\u0131ndan daha faydal\u0131 olabilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o arac\u0131lar ihtiya\u00e7l\u0131 (s\u0131radan halk)’dan daha krala yak\u0131nd\u0131r (dosttur). Her kim bu tarzda arac\u0131lar olu\u015fturursa o ki\u015fi k\u00e2firdir, m\u00fc\u015frikdir. Ondan tevbe etmesi istenir e\u011fer tevbe etmezse \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcr” (Mecmu’ul-Fet\u00e2v\u00e2, I\/126). \u0130\u015fte bu \u00f6nceki m\u00fc\u015friklerin \u015firkinin ayn\u0131s\u0131d\u0131r. Nitekim Allah (c.c.) \u015f\u00f6yle buyurur: “Onlar Allah’\u0131 b\u0131rak\u0131p kendilerine ne zarar ne de fayda verebilecek \u015feylere tap\u0131yorlar ve “Bunlar, Allah kat\u0131nda bizim \u015fefaat\u00e7\u0131lar\u0131m\u0131zd\u0131r” diyorlar” (Yunus, 10\/18).<\/p>\n Dua eden ki\u015finin i\u015fledi\u011fi amel-i salihle tevess\u00fcl\u00fc; “Allah’\u0131m sana olan inanc\u0131mla ve senin i\u00e7in olan sevgimle ve rasul\u00fcne tabi olmamla beni ba\u011f\u0131\u015fla.” Veya duac\u0131, Allah (c.c.)’a olan sevgisi, ondan korkusu ve dilekleri i\u00e7in yapt\u0131\u011f\u0131 iyi i\u015fleri zikreden ve duas\u0131nda bunlarla tevessur eder. Konuyla ilgili delil \u015fudur: “\u00d6yle kullar ki, “Ey Rabbimiz! \u0130man ettik, \u00f6yleyse bizim g\u00fcnahlar\u0131m\u0131z\u0131 ba\u011f\u0131\u015fla, bizi ate\u015f azab\u0131ndan koru!” derler” (Al-i \u0130mran, 3\/16). G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Allah (c.c.)’\u0131n b\u00e2\u011f\u0131\u015flamas\u0131na vesile k\u0131larak ameli salih (iman)’leri anarak dua edilebilir. \u015eu hadis de bunu ifade eder:”\u00dc\u00e7 ki\u015fi ma\u011faraya girmi\u015fler ve (b\u00fcy\u00fck bir kaya ile) ma\u011fara \u00fczerlerine kopanm\u0131\u015f. Her biri yapm\u0131\u015f oldu\u011fu iyi i\u015flerle tevess\u00fcl ederek Rabbine yalvarm\u0131\u015f ve kaya kap\u0131n\u0131n (\u00e7\u0131k\u0131\u015f b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn) \u00f6n\u00fcndeki kaya yar\u0131lm\u0131\u015f ve b\u00f6ylece \u00e7\u0131km\u0131\u015flar…” (Buhar\u00ee, \u0130c\u00e2re,12; M\u00fcslim, Zikr, 100).<\/p>\n Bid’at Olan Tevess\u00fcl: Bu z\u00e2tlarla, makamla, h\u00fcrmet, b\u00fcy\u00fckl\u00fck ve benzeri \u015feylerle tevess\u00fcl etmektir. \u015e\u00f6yle demek gibi; “Allah’\u0131m, Muhammed (s.a.s)’in h\u00fcrmetine veya Ka’be’nin h\u00fcrmetine -veya benzeri \u015feylerle senden diliyorum…” Bu t\u00fcr “tevess\u00fcller, hakk\u0131nda bid’at oldu\u011funa dair a\u00e7\u0131k delil bulunan tevess\u00fcllerdir. Bu sebeple hi\u00e7bir imamdan, cevazlar\u0131na dair bir nakil yoktur.<\/p>\n Hanefi kitaplar\u0131ndan (ed-Durr\u00fc’l Muht\u00e2r)’da \u015f\u00f6yle denmektedir: “et-Tatarhaniyye’de, el-M\u00fcnteka’ya atfen, Eb\u00fb Yusuf dan o da Ebti Hanife’den naklen \u015f\u00f6yle ge\u00e7er: “Ki\u015fi Allah (c.c.)’a ancak onunla dua edilebilir. Bu konuda cevaz verilen duada \u015fu \u00e2yetten anla\u015f\u0131land\u0131r: “En g\u00fczel isimler Allah’\u0131nd\u0131r, o halde O’na o g\u00fczel isimlerle dua edin “. Ras\u00fbllerinin, nebilerinin, dostlar\u0131m\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in “veya Beytin hakk\u0131 i\u00e7in” t\u00fcr\u00fcnden ifadeleri kullanmak mekruh say\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r (H\u00e2\u015fiyet\u00fc \u0130bn \u00c2bid\u00een, VI\/396-397). Benzeri (bilgiler) b\u00fct\u00fcn Hanefi metin ve \u015ferh kitaplar\u0131n\u0131n el-Mekruhat veya el-Hazr vel-ib\u00e2ha b\u00f6l\u00fcmlerinde mevcuttur. Onlara g\u00f6re mekruh harama en yak\u0131n oland\u0131r. \u0130mam Muhammed’e g\u00f6re ise cehennem azab\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan “haram” gibidir. Nitekim All\u00e2me \u0130bn Abidin bunu el-Hazr ve’libaha b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn ba\u015flar\u0131nda a\u00e7\u0131k\u00e7a belirtmi\u015ftir. Bu y\u00fczden selef-i salihinden bu t\u00fcr bir tevess\u00fcl naklolunmam\u0131\u015ft\u0131r. Bu t\u00fcr tevess\u00fcle cevaz verenlerin ileri s\u00fcrd\u00fckleri deliller ya sahih olmayan hadislerdir veya kendisinden cevaz \u00e7\u0131kmayan nasslard\u0131r. (el-Vesile) lafz\u0131n\u0131n ge\u00e7ti\u011fi \u00e2yetlerle delil getirmeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131klar\u0131 gibi. Daha \u00f6nce de belirtti\u011fimiz gibi, ittifakla sabittir ki (burda vesileden) kas\u0131t kurbe ve ta’\u00e2t’t\u0131r. Ayr\u0131ca az \u00f6nce ge\u00e7en Abbas (r.a) ile tevess\u00fcl hadisi gibi. Halbuki bundan ancak dua ile tevess\u00fcl oldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131yor. Zira, e\u011fer z\u00e2t’larla ve makamlarla tevess\u00fcl etmek (caiz) olsayd\u0131, vef\u00e2t etmi\u015f olan Ras\u00fblullah (s.a.s)’dan vazge\u00e7ip ondan daha az fazilete sahip olan Abbas (r.a) ile tevess\u00fcl etmezlerdi. Zira Ras\u00fblullah (s.a.s) h\u00fcrmet ve makam a\u00e7\u0131s\u0131ndan -\u00f6l\u00fc veya diri olarak- Abbas (r.a)’dan daha y\u00fccedir. Bunu ifade eden daha bir\u00e7ok deliller vard\u0131r.<\/p>\n Kur\u2019an ve s\u00fcnnette vesile ve tevess\u00fcl;<\/strong><\/p>\n el-Vesile kelimesi Kur’an-\u0131 Kerim’de iki yerde kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r:<\/p>\n 1) Allah (c.c.) \u015f\u00f6yle buyuruyor:<\/p>\n “Ey iman edenler! Allah’tan korkun. O’na (yakla\u015fmaya yol) vesile aray\u0131n ve yolunda cihad edin ki kurtulu\u015fa eresiniz” (el-Maide, 5\/35). \u0130bn Cer\u00eer, \u00e2yeti \u015f\u00f6yle tefsir eder; “O’na vesile aray\u0131n” yani “onu ho\u015fnud edecek ameller i\u015fleyerek ona yakla\u015fmay\u0131 dileyin” (Tefsir’\u00fct-Taber\u00ee, VI\/226).<\/p>\n Haf\u0131z \u0130bn Kesir de \u015funu kaydediyor: “O’na vesile aray\u0131n” \u0130bn Abbas (r.a)’dan “yakla\u015fma” diye nakledilmi\u015ftir. M\u00fccahid, Eb\u00fb Vail el-Hasen, Kat\u00e2de, Abdullah b. Kes\u00eer, S\u00fcdd”\u0131, \u0130bn Zeyd ve daha bir \u00e7ok ki\u015fi ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015f\u0131yor. Kat\u00e2de ayeti \u015fu \u015fekilde tefsir eder: O’na boyun e\u011ferek ve onu ho\u015fnud edecek ameller i\u015fleyerek ona yakla\u015f\u0131n. Mezk\u00fbr imamlar\u0131n s\u00f6ylemek istedikleri de budur ve bu konuda m\u00fcfessirler aras\u0131nda herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131 yoktur (\u0130bn Kesir Tefs\u00eer, II, 53).<\/p>\n \u0130bn Mes’ud (r.a) \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar; (\u00c2yet) bir gurup arap hakk\u0131nda nazil oldu. Bunlar bir k\u0131s\u0131m cinlere tap\u0131yorlard\u0131. Cinler m\u00fcsl\u00fcman oldular. Onlara tapmakta olan insanlar ise (bunu) anlam\u0131yorlar. Di\u011fer bir riv\u00e2yette ise “insanlar cinlere’ ibadeti b\u0131rakmad\u0131lar” diye ge\u00e7er (M\u00fcslim, Tefsir, 28, 29, 30; Buhar\u00ee, Tefsir, 7). Haf\u0131z \u0130bn Hacer ise \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: “Cinlere ibadet etmekte olan insanlar yine onlara tapmaya devam ettiler. Oysa ki cinler art\u0131k m\u00fcsl\u00fcman olduklar\u0131ndan ve onlarda rablerine vesile arad\u0131klar\u0131ndan dolay\u0131 bundan raz\u0131 olmuyorlard\u0131.” \u0130bn Hacer, “Vesile’den kas\u0131t, kurbet’tir” der (Fethu’l Bari, VIII, 249). el-Mu’cemu’l Vas\u00eet’te kurbet \u015f\u00f6yle tan\u0131n\u0131rlad\u0131r: “\u0130yi ameller i\u015flenerek kendisi ile Allah’a yakla\u015f\u0131labilen”dir.<\/p>\n Abdullah Re-s\u00fbH\u00fclah (Sa\u00ee\u00eea\u00eelah\u00fc Aleyhi ve Sellem)’i \u015f\u00f6yle buyururken i\u015fitmi\u015f:<\/p>\n M\u00fcezzini i\u015fitti\u011finiz vakit siz de onun dedi\u011fini deyin. Sonra bana salav\u00e2t getirin. \u00c7\u00fcnk\u00fc her kim bana bir defa sal\u00e2vat getirirse, Allah ona o sal\u00e2vat sebebiyle on defa sal\u00e2t eyler. Sonra Allah’dan benim i\u00e7in vesileyi isteyin. Zira vesile cennette bir makamd\u0131rki Allah’\u0131n kullar\u0131ndan yaln\u0131z bir tanesine l\u00e2y\u0131kt\u0131r. Umar\u0131mki; o bir ki\u015fi de ben olay\u0131m. \u0130mdi her kim benim i\u00e7in vesileyi isterse ona \u015fefaatim v\u00e2cib olur.[1]<\/a><\/p>\n C\u00e2bir (R)’den: Ras\u00fblullah (Sav) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “Herkim ezan\u0131 i\u015fitti\u011fi zaman: All\u00e2humme Rabbe h\u00e2zihda’vetVt-t\u00e2mme ve’s-sal\u00e2til kaaimeti, \u00e2ti Muhammeden el-ves\u00eelete vel-fad\u00eelete ve’b ‘ashu makaamen Mahmuden ellez\u00ee vaattehu (= Y\u00e2 Allah, ey bu tam da’vetin ve k\u0131l\u0131nmak \u00fczere olan bu namaz\u0131n Rabb’\u0131, Muhammed’e vesileyi, fazileti ihsan et. Bir de kendisine va’d etti\u011fin Makam\u0131 Mahm\u00fbd’u verip oraya ula\u015ft\u0131r) derse, k\u0131yamet g\u00fcn\u00fcnde benim \u015fefaatim ona v\u00e2cib olur”[2]<\/a><\/p>\n Dolay\u0131s\u0131yla unutmamak gerekirki peygamberimiz dahi Allah cc\u2019nun vaad etmemi\u015f oldu\u011fu bir \u015feyi vaad edemez. As\u0131lda peygamberimizin diliyle haberleri bize ula\u015ft\u0131ran Allah cc\u2019dur. Biz do\u011fru vesilelere ba\u015fvurmakla m\u00fckellefiz. Vesilelerden kas\u0131t Kur\u2019an\u2019da ve s\u00fcnnette bildirilen Salih amellerdir. \u0130slam\u2019 \u0131n h\u00e2kim otorite olmad\u0131\u011f\u0131 toplumlarda, kendilerini Allah cc veli kullar\u0131 olduklar\u0131n\u0131 iddaa edip cahil insanlar\u0131 kendilerine kay\u0131ts\u0131z \u015farts\u0131z itaate \u00e7a\u011f\u0131ran sap\u0131k \u00f6nderler olsa olsa cehennem vesilesi olurlar. M\u00fcsl\u00fcmanlar bukonuda uyan\u0131k davranmak zaruretindedirler. Allah cc\u2019nun Kitab\u0131n\u0131 do\u011fru anlay\u0131p do\u011fru ya\u015famak, Kur\u2019an\u2019\u0131n ayetlerini ifade etmek istedi\u011fi manan\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda yorumlamamak, yorumlayanlara tabi olmamak do\u011fru vesilelerdir.<\/p>\n\n