B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/strong><\/p>\n 228-<\/strong> Bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlar \u00fc\u00e7 ay hali iddet beklerler. E\u011fer Allah\u2019a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman ediyorlarsa Allah\u2019\u0131n, rahimlerinde yaratt\u0131\u011f\u0131 \u015feyi gizlemeleri kendileri i\u00e7in helal de\u011fildir. Kocalar\u0131 sulh olmak isterlerse, iddet m\u00fcddeti i\u00e7erisinde onlar\u0131 geri almakta daha \u00e7ok hak sahibidirler. \u00d6rfe g\u00f6\u00adre kad\u0131nlar\u0131n, vazifeleri kadar haklar\u0131 da vard\u0131r. Erkekler kad\u0131nlardan bir derece daha \u00fcst\u00fcnd\u00fcr. Allah, her \u015feye galiptir, h\u00fck\u00fcm ve hikmet sahibidir.<\/p>\n Hay\u0131z g\u00f6ren kad\u0131nlar, kocalar\u0131ndan bo\u015fand\u0131klar\u0131nda, bir ba\u015fka erkekle evlenebilmek i\u00e7in \u00fc\u00e7 ay ba\u015f\u0131 hali iddet beklemek zorundad\u0131rlar. \u00dc\u00e7 ay ba\u015f\u0131 hali\u00adnin sonunda iddetleri sona erer. Bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlara, rahimlerinde bulunan hay\u0131z ve gebelik gibi hususlar\u0131 gizlemeleri helal de\u011fildir. \u015eayet onlar, Allah\u2019\u0131 ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcn\u00fc tasdik eden ger\u00e7ek m\u00fcminler ise bunu b\u00f6yle yapmazlar. Zira rah\u00adminde bulunan hay\u0131z ve \u00e7ocu\u011fu gizlemek, Allaha ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimsenin yapaca\u011f\u0131 i\u015f de\u011fildir. Bu ancak k\u00e2fir kad\u0131nlar\u0131n yapaca\u011f\u0131 bir i\u015ftir. Tek\u00adrar geri d\u00f6nebilecek \u015fekilde kar\u0131s\u0131n\u0131 bo\u015fayan bir koca e\u011fer sulh olup anla\u015fmak isterse, bo\u015fanm\u0131\u015f kar\u0131s\u0131n\u0131 iddet m\u00fcddeti i\u00e7erisinde geri almakta herkesten daha \u00e7ok hakka sahiptir. Kad\u0131nlar\u0131n, kocalar\u0131na itaat etme vezifeleri oldu\u011fu gibi, ho\u015f ve iyi muamele ve \u00f6rfe g\u00f6re bak\u0131mlar\u0131 hususunda kocalar\u0131 \u00fczerinde haklan da vard\u0131r. Emir ve itaat mevzunda erkekler, kad\u0131nlardan bir derece daha \u00fcst\u00fcnd\u00fcr\u00adler. Allah, yasaklan \u00e7i\u011fneyip, koymu\u015f oldu\u011fu hudutlar\u0131 a\u015fanlara galiptir, yapt\u0131k\u00adlar\u0131nda h\u00fck\u00fcm ve hikmet sahibidir.<\/p>\n Bu \u00e2yet-i kerime, hay\u0131z g\u00f6ren kad\u0131nlar\u0131n iddet s\u00fcrelerini beyan etmek\u00adtedir. \u00c2yet-i kerimede “Ay ba\u015f\u0131 hali” diye terc\u00fcme edilen kelimesi\u00adnin, hay\u0131z m\u00e2n\u00e2s\u0131na m\u0131 yoksa “Hay\u0131zdan temizlenme” m\u00e2n\u00e2s\u0131na m\u0131 geldi\u011fi hu\u00adsusunda \u00e2limler ihtilaf etmi\u015flerdir.<\/p>\n Ebu Ha\u0131\u0131ife ve Ahmed b. Hanbel’in tercih edilen g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcne g\u00f6re \u00e2yette ge\u00ad\u00e7en kelimesinden maksat, “Hay\u0131z” halidir. Bunlara g\u00f6re \u00e2yetin m\u00e2n\u00e2s\u0131ndan \u015fu h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131kar\u0131l\u0131r: Kad\u0131n temiz iken bo\u015fan\u0131r, \u00e2det g\u00f6r\u00fcr temizle\u00adnir, tekrar \u00e2det g\u00f6r\u00fcr temizlenir, tekrar \u00e2det g\u00f6r\u00fcr temizlenirse iddeti bitmi\u015f olur. \u015eayet erkek han\u0131m\u0131n\u0131 bir veya iki ric’\u00ee talakla bo\u015fam\u0131\u015f olursa ve han\u0131m\u0131na tekrar d\u00f6nmek isterse \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131z g\u00f6rmesinin i\u00e7inde bu karar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131 gerekir. \u015eayet a\u00e7\u0131klamaz da \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131z da bitecek olursa art\u0131k erkek han\u0131m\u0131na d\u00f6nme hakk\u0131n\u0131 kaybeder. Art\u0131k d\u00f6n\u00fcp d\u00f6nmeme karar\u0131 kad\u0131na aittir. Bunlar bu g\u00f6r\u00fc\u015flerine delil olarak Resulullah\u2019\u0131n \u015fu hadis-i \u015ferifini zikretmi\u015flerdir. Resulullah, kendisinden devaml\u0131 olarak kan gelen bir kad\u0131na: “Kur’u g\u00fcnlerinde namaz\u0131 b\u0131rak. Bunlar bitince y\u0131kan, namaz\u0131n\u0131 k\u0131l ve her vakit i\u00e7in abdest al.” buyurmu\u015f\u00adtur. Di\u011fer bir rivayette ise,<\/p>\n Ebi Hubey\u015f’in k\u0131z\u0131 Pat\u0131ma Resulullah\u2019a gelmi\u015f ve kendisinden devaml\u0131 olarak kan geldi\u011fine dair \u015fikayet\u00e7i olmu\u015f Resulullah da \u015fu cevab\u0131 vermi\u015ftir: “Bu, damardan gelen bir kand\u0131r. Durumuna bak, senin kuru g\u00fcnlerin ge\u00adlince namaz\u0131 k\u0131lma. Kuru g\u00fcnlerin ge\u00e7ince de y\u0131kan. Sonra iki kuru g\u00fcnleri aras\u0131nda ge\u00e7en s\u00fcrede namaz k\u0131l. [1]<\/a>[53]<\/sup> G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Resulullah (s.a.v.) ku\u00adru, g\u00fcnlerinde namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 emretmektedir. Bundan da kuru’ kelimesi\u00adnin “Hay\u0131z” m\u00e2n\u00e2s\u0131na geldi\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n \u0130mam \u015eaf\u0131iye, \u0130mam M\u00e2like ve \u0130mam Ahmed b. Hanbclden rivayet edi\u00adlen ikinci bir g\u00f6r\u00fc\u015fe g\u00f6re \u00e2yetteki “Kum” kelimesinden maksat “Hay\u0131zdan te-mizlenmek”tir. Bunlara g\u00f6re kad\u0131n temiz iken bo\u015fan\u0131r. \u00c2det g\u00f6r\u00fcr temizlenir, tekrar \u00e2det g\u00f6r\u00fcr temizlenirse bu temizli\u011finin bitmesiyle iddeti bitmi\u015f olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7inde bo\u015fand\u0131\u011f\u0131 birinci temizlik te hesaba dahildir. Bu g\u00f6r\u00fc\u015fte olanlar delil olarak \u015fu \u00e2yeti zikretmi\u015flerdir; [2]<\/a>[54]<\/sup>Ey Peygamber, kad\u0131nlar\u0131 bo\u015famak is\u00adtedi\u011finiz zaman iddctlcri i\u00e7inde bo\u015fay\u0131n…”G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi \u00e2yet-i celile-de, kad\u0131nlar\u0131n, iddetleri i\u00e7inde bo\u015fan\u0131lmas\u0131 emredilmektedir. Kad\u0131nlar\u0131n bo\u015fan\u00admas\u0131 temiz iken ba\u015flad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, \u00fc\u00e7 temizlik bitince iddetleri bitmi\u015f olur. Bura\u00addan da anla\u015f\u0131l\u0131yor ki “Kuru”dan maksat “Temizlik”tir.<\/p>\n Taberinin beyan\u0131na g\u00f6re de m\u00fcfessirler bu \u00e2yette zikredilen kelimesinin m\u00e2n\u00e2s\u0131 hakk\u0131nda iki g\u00f6r\u00fc\u015f zikretmi\u015flerdir:<\/p>\n a-<\/strong> Baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re bu kelimenin m\u00e2n\u00e2s\u0131 “Hay\u0131z g\u00f6rmek” demektir. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, Rebi’ b. Enes, Katade, Dehbak, Abdullah b. Abbas, Amr b, Dinar, \u0130kri-me, S\u00fcddi, \u0130brahim en-Nehai, Abdullah b. Mes’ud, \u00d6mer b. el-Hattab, Ebu Mu\u00adsa el-E.\u015f’ari, Hz. Ali, Said b. C\u00fcbeyr ve Ma’bed el-C\u00fcheni’den nakledilmi\u015ftir.<\/p>\n . \u0130brahim en-Nehai, bu hususta Hz. \u00d6merin \u015funlar\u0131 s\u00f6yledi\u011fini rivayet et\u00admi\u015ftir: “Bir erkek kar\u0131s\u0131n\u0131 bir veya iki ric’i talakla bo\u015fayacak olursa bo\u015fanan ka\u00add\u0131n, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131z g\u00f6rmesinden sonra temizlenip y\u0131kanmad\u0131k\u00e7a ona d\u00f6nmeye kocas\u0131 daha lay\u0131kt\u0131r ve aralar\u0131nda miras h\u00fck\u00fcmleri devam eder.” Yine \u0130brahim en-Nehai diyor ki: “Hz. \u00d6mere, han\u0131m\u0131n\u0131, tekrar geri alabilecek \u015fekilde bo\u015fayan bir erke\u011fin meselesi arzedikli. O da bu meseleyi Abdullah b. Mes’uda havale et\u00adti ve “Sen bu mesele hakk\u0131nda g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc s\u00f6yle.” dedi. Abdullah b. Mes’ud da “Bu mesele hakk\u0131nda senin konu\u015fman daha evlad\u0131r.” dedi. \u00d6mer: “Sen mutlaka g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc s\u00f6yleyeceksin.” dedi. Abdullah b. Mes’ud: “Benim kanaatim \u015fu ki, ka\u00adtl\u0131n \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2detinden y\u0131kanmad\u0131k\u00e7a kocas\u0131 onu tekrar han\u0131ml\u0131\u011f\u0131na kabul etme\u00adye daha lay\u0131kt\u0131r.” dedi. \u00d6mer de: “Benim g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcm de budur. S\u00f6yledi\u011fin s\u00f6z, kalbimdeki kanaatime uygun d\u00fc\u015ft\u00fc.” dedi ve b\u00f6yle h\u00fck\u00fcm verdi.<\/p>\n b-<\/strong> Di\u011fer bir k\u0131s\u0131m m\u00fcfessirlere g\u00f6re bu \u00e2yette zikredilen keli\u00admesinden maksat, “\u00c2detten temizlenmek” demektir. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f ise. Hz. Ai\u015fe, Ebu Bekir b. Abdurrahman, Abdullah b. \u00d6mer, Zeyd b. Sabit, Zahir\u00ee. Salim b. Abdullah ve Eban b. Osmandan nakledilmi\u015ftir.<\/p>\n Bu hususta S\u00fcleyman b. Yesar diyor ki: “\u015eam halk\u0131ndan “Ehvas” ad\u0131nda bir ki\u015fi kar\u0131s\u0131n\u0131 bir talakla bo\u015fad\u0131 ve kad\u0131n bo\u015fand\u0131ktan sonra g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131z\u0131n\u0131n i\u00e7inde iken adam \u00f6ld\u00fc. Durum Muaviyeye arzedikli. Muaviye mesele\u00adnin h\u00fckm\u00fcn\u00fc bilemedi. Bunu Fedale b. Ubeyd’e ve Resulullah\u0131n Samda bulunan sahabilerine sordu. Onlar da bu meselenin h\u00fckm\u00fcn\u00fc bilemediler. Bunun \u00fczerine Muaviye, Zeyd b. Sabite binekli bir adam g\u00f6nderdi. Zeyd o adama dedi ki: “\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131z\u0131n\u0131n i\u00e7inde olan bu kad\u0131n kocas\u0131n\u0131n miras\u00e7\u0131s\u0131 olamaz. Bu kad\u0131n da \u00f6lm\u00fc\u015f olsayd\u0131 kocas\u0131 ona miras\u00e7\u0131 olamazd\u0131.” S\u00fcleyman diyor ki: “\u00f6merin o\u011flu Abdullah da bu g\u00f6r\u00fc\u015fte idi.”<\/p>\n Taberi diyor ki: “kelimesinin Arap\u00e7ada as\u0131l m\u00e2n\u00e2s\u0131 “Belli bir vakitte gelmesi mutad olan bir \u015feyin gelme vaktidir” Bir de belli bir vakitte git\u00admesi al\u0131\u015f\u0131lagelmi\u015f olan bir \u015feyin gidi\u015f vaktidir. Bu bak\u0131mdan hem \u00e2det g\u00f6rme hem de \u00e2detten temizlenme m\u00e2n\u00e2lar\u0131nda tefsir edilmeye m\u00fcsaittir. Bu nedenle\u00addir ki baz\u0131 Araplar kad\u0131n\u0131n \u00e2detinin geli\u015fine demi\u015fler di\u011fer baz\u0131lar\u0131 da \u00e2detten temizlenmesinin geli\u015fine demi\u015flerdir. Resulullah (s.a.v.)in. Fal\u0131ma bint-i Hubey\u015fe: “Kuru’ g\u00fcnlerinde namaz\u0131 b\u0131rak.” hadis-i \u015ferifinde kelimesi, \u00e2det g\u00f6rme m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Taberi s\u00f6zlerine de\u00advamla diyor ki: “Madem k\u00ee kuru’ kelimesinin m\u00e2n\u00e2s\u0131 budur ve madem ki Allah teala, kar\u0131s\u0131n\u0131 bo\u015famak isteyen erke\u011fe onu cinsi m\u00fcnasebette bulunmad\u0131\u011f\u0131 temiz durumunda bo\u015famas\u0131n\u0131 emretmi\u015ftir ve adetli iken bo\u015famas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r ve kendisi ile zifaf yap\u0131lan kad\u0131n bo\u015fand\u0131\u011f\u0131 takdirde \u00fc\u00e7 kum’ beklemekle y\u00fck\u00fcml\u00fc\u00add\u00fcr, buradan anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r ki kad\u0131n bo\u015fand\u0131\u011f\u0131 temiz hali ile birlikte iki temiz halini daha beklemek zorundad\u0131r. \u00dc\u00e7 temizlik hali bittikten sonra an\u0131k iddeti bitmi\u015ftir. Yani bo\u015fand\u0131ktan sonra \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2detini g\u00f6r\u00fcr g\u00f6rmez iddeti bitmi\u015f olur ve kendisiyle evlenmek isteyenlerin tekliflerini kabul edebilir.<\/p>\n G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Taberi, \u015f\u0131kk\u0131nda belirtilen g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc tercih etmi\u015ftir.<\/p>\n \u00c2yet-i kerimede: “E\u011fer Allaha ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman ediyorlarsa, Al-lah\u0131n, rahimlerinde yaratt\u0131\u011f\u0131 \u015feyi gizlemeleri kendileri i\u00e7in helal de\u011fildir.” buyurulmaktad\u0131r. M\u00fcfessirler, bu \u00e2yette, kad\u0131nlar\u0131n rahimlerinde gizlememeleri emredilen \u015feyden neyin kastedildi\u011fi hakk\u0131nda farkl\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fler zikretmi\u015flerdir.<\/p>\n a-<\/strong> Z\u00fchri, \u0130brahim en-Nehai ve \u0130krimeye g\u00f6re burada kad\u0131nlara, rahimle\u00adrinde gizlememeleri emredilen \u015feydan maksat, hay\u0131zd\u0131r. Bo\u015fanan kad\u0131nlar, Alla-h\u0131n, rahimlerinde yaratt\u0131\u011f\u0131 hay\u0131z hallerini, kendilerini bo\u015fayan kocalar\u0131ndan giz\u00adlemeleri helal de\u011fildir. Zira bu yolla, bo\u015famadan sonra kar\u0131s\u0131na d\u00f6nme hakk\u0131 bulunan kocan\u0131n bu hakk\u0131 kaybedilmi\u015f olur. Mesela: Kar\u0131s\u0131n\u0131 bir veya iki ric’\u00ee talakla bo\u015fam\u0131\u015f olan erkek, kar\u0131s\u0131n\u0131n iki \u00e2det g\u00f6rmesinden sonra ve \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2detinden \u00f6nce tekrar ona d\u00f6nmesini istemesi halinde kad\u0131n yalanc\u0131 olarak: “Ben \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2detimi g\u00f6rd\u00fcm.” deyip kocas\u0131n\u0131n kendisine d\u00f6nmesini engelleme\u00adsi haramd\u0131r.<\/p>\n b-<\/strong> Abdullah b. \u00d6mer, M\u00fccahid, Rebi’ b. Enes, \u0130bn-i Zeyd ve Del\u0131haka g\u00f6\u00adre Allah tealamn bu \u00e2yette, kad\u0131nlara gizlemelerini yasaklad\u0131\u011f\u0131 rahimlerindeki \u015feyden maksat, hem hamilelik durumlar\u0131 hem de \u00e2det g\u00f6rmeleridir. Kad\u0131nlar\u0131n bu iki hallerini gizlemeleri haramd\u0131r.<\/p>\n c-<\/strong> Di\u011fer bir k\u0131s\u0131m m\u00fcfessirlere g\u00f6re burada kad\u0131nlara, gizlemeleri yasak\u00adlanan, rahimlerindeki \u015feylerden maksat, sadece hamile olmalar\u0131d\u0131r. Ancak bu g\u00f6r\u00fc\u015fte olan \u00e2limler, kad\u0131nlar\u0131n, hamile olduklar\u0131n\u0131 gizlemelerinin yasak olu\u015f sebebi hakk\u0131nda farkl\u0131 \u015feyler zikretmi\u015flerdir.<\/p>\n aa-<\/strong> Abdullah b. \u00d6mer, Abdullah b. Abbas ve \u0130krimeye g\u00f6re, kad\u0131nlar\u0131n rahimlerindeki hamileli\u011fi gizlemelerinin yasaklan\u0131\u015f sebebi, kendilerini bo\u015fayan kocalar\u0131n\u0131n, hamile olduklar\u0131 zamanda kendilerine tekrar d\u00f6nmelerine engel ol\u00admalar\u0131d\u0131r. Bu hususta Ali b. Ebu Talha, Abdullah b. Abbas\u0131n \u015funu s\u00f6yledi\u011fini rivayet etmi\u015ftir: E\u011fer bir ki\u015fi kar\u0131s\u0131n\u0131 bir veya iki talakla bo\u015fayacak olur da kar\u0131\u00ads\u0131 da hamile olursa, do\u011fum yapmad\u0131k\u00e7a ona tekrar d\u00f6nmeye kocas\u0131 daha lay\u0131k\u00adt\u0131r.<\/p>\n bb-<\/strong> Katadeye g\u00f6re ise, kad\u0131nlar\u0131n, rahimlerinde bulunan hamileli\u011fi gizle\u00admelerinin yasaklanmas\u0131n\u0131n sebebi \u015fudur: Cahiliye d\u00f6neminde kad\u0131nlar, kendile\u00adrini bo\u015fayan kocalar\u0131n\u0131n tekrar kendilerine d\u00f6nmesi korkusuyla hamile oldukla\u00adr\u0131n\u0131 kocalar\u0131ndan saklarlard\u0131. B\u00f6ylece ba\u015fka kocalarla evlenir, \u00f6nceki kocalar\u0131n\u00addan hamile kald\u0131klar\u0131 \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 yeni evlendikleri kocalar\u0131na isnad ederlerdi. \u0130\u015fte Allah teala bu sebepten kad\u0131nlara, rahimlerindeki hamileli\u011fi gizlemelerini yasaklad\u0131.<\/p>\n cc-<\/strong> S\u00fcddiye g\u00f6re ise, kad\u0131nlar\u0131n, rahimlerindeki \u00e7ocuklar\u0131 gizlemelerinin yasaklanmas\u0131n\u0131n sebebi \u015fudur: Erkekler kanlan\u0131n bo\u015famak istediklerinde onla\u00adr\u0131n hamile olup olmad\u0131 klan\u0131n sorarlard\u0131. Hamile olduklar\u0131n\u0131 bilince kar\u0131lar\u0131n\u0131 bo\u015famak istemezlerdi. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu takdirde hem kendileri hem de kad\u0131nlar\u0131, do\u011fa\u00adcak \u00e7ocuktan dolay\u0131 zarar g\u00f6r\u00fcyordu. \u0130\u015fte bu sebeple kad\u0131nlar\u0131n, ir\u00e2h i mi erindeki \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 kocalar\u0131ndan gizlemeleri yasakland\u0131.<\/p>\n S\u00fcddiye g\u00f6re, kocas\u0131na bu \u015fekilde davranan kad\u0131n\u0131n hamile oldu\u011fu ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca do\u011fum yapsa bile bir ceza olarak tekrar kocas\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fclmesi gerekir.<\/p>\n Tabe\u0131i diyor ki: “Bu g\u00f6r\u00fc\u015flerden tercihe \u015fayan olan g\u00f6r\u00fc\u015f \u015fudur: Kad\u0131nla\u00adr\u0131n rahimlerinde gizlemeleri yasaklanan \u015fey, hem hamile olmalar\u0131 hem de adetli olmalar\u0131d\u0131r. Kad\u0131nlar\u0131n, kendilerini bir veya iki talakla bo\u015fayan kocalar\u0131ndan hamile olduklar\u0131m veya \u00e2det g\u00f6rd\u00fcklerini gizlemeleri haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Zira, kad\u0131n\u0131n bu iki \u015feyi gizlemesi halinde de erke\u011fe zarar venne ihtimali vard\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kar\u0131s\u0131n\u0131 bir veya iki ric’\u00ee talakla bo\u015fayan erkek, kad\u0131n\u0131n iddet s\u00fcresi bit\u00admeden tekrar ona d\u00f6nme hakk\u0131na sahiptir. Hamile olan kad\u0131n\u0131n iddeti do\u011fum yapmas\u0131 ile bitece\u011finden \u00e2det g\u00f6ren kad\u0131n\u0131n idc\u00eeeti de \u00fc\u00e7 \u00e2det veya \u00fc\u00e7 \u00e2detten temizlenme ile bitece\u011finden kad\u0131n\u0131n, hamileli\u011fini veya \u00e2det g\u00f6nnesini gizleme\u00adsi yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Ta ki kocas\u0131n\u0131n kendisine d\u00f6nme hakk\u0131 iptal edilmi\u015f olmas\u0131n.<\/p>\n \u00c2yet-i kerimede: “Kocalar\u0131 sulh olmak isterlerse, iddet m\u00fcddeti i\u00e7in\u00adde onlar\u0131 geri almakta daha \u00e7ok hak sahibidirler.” Duyurulmaktad\u0131r. Bu ifa\u00addenin izah\u0131 \u015f\u00f6yledir: Kar\u0131s\u0131n\u0131 bir veya iki talakla bo\u015fayan erkek, kar\u0131s\u0131 ickiet bekledi\u011fi s\u0131rada veya hamilelik esnas\u0131nda onu tekrar kendine kabul edip zevce yapmaya ba\u015fkalanndan daha lay\u0131kt\u0131r. Bu hususta Abdullah b. Abbas \u015f\u00f6yle de\u00admi\u015ftir: Bir adam kans\u0131n\u0131 bir veya iki talakla bo\u015far kanst da hamile olur ise o adam\u0131n, kans\u0131n\u0131 tekrar geri almaya daha \u00e7ok hakk\u0131 vard\u0131r, yeter ki do\u011fum yap\u00adm\u0131\u015f olmas\u0131n.”<\/p>\n \u0130krime ve Hasan-\u0131 Basri ise bu \u00e2yet-i kerimenin, Bakara suresinin iki y\u00fcz yinni dokuzuncu \u00e2yeti ile neshedildi\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Zira bu \u00e2yete g\u00f6re ki\u015fi han\u0131m\u0131n\u0131 \u00fc\u00e7 talak ile bo\u015fasa dahi onu tekrar geri almaya daha evla g\u00f6r\u00fcl\u00fcyordu. Fakat iki y\u00fcz yinni dokuzuncu \u00e2yet bunu neshetti. Kans\u0131n\u0131 \u00fc\u00e7 talakla bo\u015fayan kocan\u0131n art\u0131k onu tekrar geri alma hakk\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131 bildirildi.<\/p>\n \u00c2yet-i kerimede: “\u00d6rfe g\u00f6re kad\u0131nlar\u0131n vazifeleri kadar haklan da vard\u0131r.” Duyurulmaktad\u0131r. Bu ifade iki \u015fekilde izah edilmi\u015ftir:<\/p>\n a-<\/strong> Dehhak ve \u0130ba-i Zeyd bu ifadeyi \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: Kad\u0131nlar\u0131n, kocalar\u0131na kar\u015f\u0131, Allan\u0131n kendilerine farz k\u0131lm\u0131\u015f oldu\u011fu itaat etme vazife ve y\u00fc\u00adk\u00fcml\u00fcl\u00fckleri oldu\u011fu gibi onlar\u0131n, kocalar\u0131n\u0131n \u00fczerinde, ho\u015f sohbette bulunma ve \u00f6rfe g\u00f6re iyi “davranma haklan da vard\u0131r.<\/p>\n b- <\/strong>Abdullah b. Abbas ise \u00e2yetin bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc \u015f\u00f6yle izah etmi\u015ftir: “Ka\u00add\u0131nlar\u0131n, kocalar\u0131na kar\u015f\u0131 temizlenip s\u00fcslenme y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri oldu\u011fu gibi koca\u00adlar\u0131n\u0131n da kar\u0131lanna kar\u015f\u0131 ayr\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Bu hususta Abdullah b. Abbas\u0131n \u015f\u00f6yle dedi\u011fi rivayet edilmektedir: Han\u0131m\u0131m\u0131n bana kar\u015f\u0131 s\u00fcslenmesini sevdi\u011fim gibi benim de han\u0131m\u0131ma kar\u015f\u0131 s\u00fcslenmemi severim. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah teala buyunnu\u015ftur ki: “\u00d6rfe g\u00f6re kad\u0131nlar\u0131n vazifeleri kadar haklar\u0131 da vard\u0131r.”<\/p>\n Taberi diyor ki: “Bana g\u00f6re ayetin en g\u00fczel tefsiri \u015f\u00f6yledir: “Bir veya iki talakla bo\u015fanm\u0131\u015f olan kad\u0131nlar\u0131n, kendilerini bo\u015fayan kocalar\u0131 \u00fczerinde haklan vard\u0131r. O hak da, kocalar\u0131n\u0131n, s\u0131rf zarar vennek i\u00e7in kendilerine d\u00f6nmeme du\u00adrumlar\u0131d\u0131r. Yani bu \u015fekilde bo\u015fanan kanlara, iddetleri i\u00e7inde tekrar d\u00f6nmek is\u00adteyen kocalar\u0131, onlara zarar vennek i\u00e7in de\u011fil faydal\u0131 olmak i\u00e7in d\u00f6nmelidirler. Kad\u0131nlar\u0131n, kocalan \u00fczerinde b\u00f6yle bir haklan vard\u0131r. Kocalar\u0131n da bir veya iki talakla bo\u015fad\u0131klan kar\u0131lar\u0131 \u00fczerinde haklar\u0131 vard\u0131r ki o da, kad\u0131nlar\u0131n, rahimle\u00adrindeki \u00e2detlerini ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 gizleyerek kocalar\u0131na zarar vennemeleridir. Kad\u0131nlar\u0131n, rahimlerindeki durumu gizleyerek kocalann\u0131n bu haklar\u0131n\u0131 iptal et\u00admeye haklar\u0131 yoktur. Taberi, \u00e2yetin bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc bu \u015fekilde izah etmesinin ge\u00adrek\u00e7esi olarak \u00e2yetin, bo\u015fanma ve iddet bekleme h\u00fck\u00fcmlerini kapsam\u0131\u015f oldu\u011fum\u0131 g\u00f6stermi\u015ftir. Buradaki kar\u0131 ve kocan\u0131n haklar\u0131n\u0131n bo\u015fama ve iddetle ilgili haklar olmas\u0131n\u0131 kabul etmenin daha do\u011fru oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015ftir. Bununla bir\u00adlikte bu \u00e2yet-i kerimenin, kar\u0131 kocadan herbirinin di\u011feri \u00fczerindeki b\u00fct\u00fcn hakla\u00adr\u0131 ifade etti\u011fini s\u00f6ylemenin de m\u00fcmk\u00fcn olabilece\u011fini bildirmi\u015ftir.<\/p>\n \u00c2yet-i kerimede: “Erkekler kad\u0131nlardan bir derece daha \u00fcst\u00fcnd\u00fcr.”<\/p>\n bu yurul m aktad\u0131r. Burada zikredilen \u00fcst\u00fcnl\u00fck derecesinden neyin kastedildi\u011fi hakk\u0131nda m\u00fcfessirler \u00e7e\u015fitli g\u00f6r\u00fc\u015fler zikretmi\u015flerdir:<\/p>\n a- <\/strong>M\u00fccahid ve Katadeye g\u00f6re, burada zikredilen, erkeklerin kad\u0131nlardan \u00fcst\u00fcn oldu\u011fu dereceden maksat, Allah tealan\u0131n, miras, cihad vb. \u015feylerde erkek\u00adlere verdi\u011fi \u00fcst\u00fcnl\u00fckt\u00fcr.<\/p>\n b-<\/strong> \u0130bn-i Zeyd ve Muhammede g\u00f6re ise buradaki \u00fcst\u00fcnl\u00fckten maksat, er\u00adkeklerin emirlik ve kendilerine itaat edilme \u00fcst\u00fcnl\u00fckleridir.<\/p>\n c-<\/strong> \u015ea’biye g\u00f6re buradaki \u00fcst\u00fcnl\u00fckten maksat, erke\u011fin mehir verme ve ka\u00adr\u0131s\u0131na “Zina etti” iddias\u0131nda bulunmas\u0131 halinde “Lanetle\u015fme” ile zina \u0130ftiras\u0131 ce\u00adzas\u0131ndan kurtulmu\u015f olmas\u0131 \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcd\u00fcr. Kad\u0131n ise erke\u011fe mehir vermedi\u011fi gibi kocas\u0131n\u0131n zina etti\u011fini iddia edecek olursa bu iddias\u0131n\u0131 do\u011frulayacak \u015fahit bula\u00admad\u0131\u011f\u0131 takdirde kendisine zina iftiras\u0131 cezas\u0131 uygulan\u0131r. O, “Lanetlenerek” bu cezadan kurtulamaz.<\/p>\n d-<\/strong> Abdullah b. Abbasa g\u00f6re burada zikredilen erke\u011fin \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcnden maksat, onun, kar\u0131s\u0131n\u0131n \u00fczerinde olan bir k\u0131s\u0131m haklar\u0131n\u0131 tam olarak almaktan vaz ge\u00e7mesi ve kad\u0131n\u0131n kendi \u00fczerindeki b\u00fct\u00fcn haklar\u0131n\u0131 ona vermesidir. Bu hu\u00adsusta Abdullah b. Abbasin \u015f\u00f6yle dedi\u011fi rivayet edilmektedir. “Ben, han\u0131m\u0131m \u00fczerinde bulunan b\u00fct\u00fcn haklar\u0131m\u0131 almak istemem Zira Allah teala: “ftrkcklcr kad\u0131nlardan bir derece \u00fcst\u00fcnd\u00fcrler.” buyurmu\u015ftur.”<\/p>\n e-<\/strong> Humeyd’e g\u00f6re ise, bu \u00e2yette zikredilen, erkeklerin \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcnden maksat, erkeklere sakal\u0131n Kitfedili\u015fi, kad\u0131nlar\u0131n ise bundan mahrum kalmalar\u0131\u00add\u0131r.<\/p>\n Taberi diyor ki: “Bu g\u00f6r\u00fc\u015flerden \u00e2yetin tefsirine daha uygun olan\u0131, Ab\u00addullah b. Abbas\u0131n g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcd\u00fcr. Yani buradaki dereceden maksat, erke\u011fin kar\u0131s\u0131 \u00fczerindeki haklar\u0131na kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve ho\u015fg\u00f6r\u00fcl\u00fc olmas\u0131 ve onlar\u0131n bir k\u0131s\u00adm\u0131ndan vazge\u00e7mi\u015f olmas\u0131d\u0131r. Zira Allah teala bu dereceyi erkek ve kad\u0131ndan herbirinin di\u011feri \u00fczerindeki haklar\u0131n\u0131 zikrettikten sonra beyan etmi\u015ftir. Bu dere\u00adcenin de bu haklarla ilgili olmas\u0131 daha uygundur. Bu da erke\u011fin, kad\u0131n\u0131n \u00fczerin\u00addeki haklar\u0131n\u0131 kullan\u0131rken ona kar\u015f\u0131 m\u00fcsamahal\u0131 davranmas\u0131nda g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Taberi s\u00f6zlerine devamla diyor ki: “Her ne kadar: “Erkekler kad\u0131nlardan bir derece da\u00adha \u00fcst\u00fcnd\u00fcr.” ifadesi bir haber mahiyetinde ise de manen, erkeklere, bu \u00fcst\u00fcn\u00adl\u00fcklerinin gere\u011fi gibi davranmalar\u0131 emredilmektedir.”<\/p>\n \u00c2yet-i kerimenin sonunda: “Allah her \u015feye galiptir, h\u00fck\u00fcm ve hikmet sahibidir.” buyumlmaktadir. Bu ifadenin m\u00e2n\u00e2s\u0131 \u015fudur: Allah teala, hay\u0131zl\u0131 iken kad\u0131nlar\u0131na yakla\u015farak veya iyilik yapmamak i\u00e7in Allaha yemini kendileri\u00adne siper edinerek yahut kar\u0131s\u0131na yakla\u015fmayaca\u011f\u0131na dair yemin edip ona zarar vererek Allan\u0131n hudutlar\u0131n\u0131 a\u015fan erkeklerden ve rahimlerinde bulunan durumu gizleyip kocalar\u0131na zarar vererek Allan\u0131n koydu\u011fu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fan kad\u0131nlardan in\u00adtikam almakta her \u015feye galiptir. Bunlar\u0131 cezaland\u0131rmas\u0131na kimse engel olamaz. Verdi\u011fi b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerde mutlak bir hikmet sahibidir.” \u00c2yet-i kerimenin bu \u015fekilde bitmesinin hikmeti, Allah tealan\u0131n bundan \u00f6nceki \u00e2yetlerde bir k\u0131s\u0131m emir ve yasaklar koymas\u0131 ve bu emir ve yasaklara uymayanlar\u0131 tehdit etmesidir.<\/p>\n <\/p>\n