B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

183- Ey m\u00fcminler,sizden \u00f6nceki \u00fcmmetlere oldu\u011fu gibi, g\u00fcnahlardan ar\u0131nas\u0131n\u0131z diye, say\u0131l\u0131 g\u00fcnler olarak oru\u00e7 tutmak size de farz k\u0131l\u0131nd\u0131.<\/em><\/strong><\/p>\n

184- \u0130\u00e7inizden kim hasta ya da yolcu olursa tutmad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler say\u0131s\u0131nca sonraki g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutar. Oruca dayanamayanlar\u0131n bir yoksulu doyuracak kadar fidye vermeleri gerekir. Kim g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak bundan daha fazlas\u0131n\u0131 verirse, bu onun i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r. Ayr\u0131ca, e\u011fer bilirseniz, oru\u00e7 tutman\u0131z sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.<\/em><\/strong><\/p>\n

185- Ramazan ay\u0131 ki, o ayda Kur’an, insanlara yol g\u00f6sterici, do\u011fru yola iletici, e\u011fri ile do\u011fruyu birbirinden ayredici olarak indirildi. \u0130\u00e7inizden kim bu aya yeti\u015firse onu oru\u00e7la ge\u00e7irsin. Kim hasta ya da yolcu olursa tutmad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler say\u0131s\u0131nca sonraki g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutsun. Allah sizin i\u00e7in kolayl\u0131k ister, zorluk istemez. Bu say\u0131l\u0131 g\u00fcnleri tamamlaman\u0131z\u0131 ve size do\u011fru yolu g\u00f6sterdi diye kendisini tekbir etmenizi (ululu\u011funu dile getirmenizi) ister, ola ki, O’na \u015f\u00fckredersiniz.<\/em><\/strong><\/p>\n

Y\u00fcce Allah her y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn insan nefsi taraf\u0131ndan benimsenip yerine getirilebilmesi i\u00e7in O’nun itici ve co\u015fturucu deste\u011fine gerek oldu\u011funu, s\u00f6z konusu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck ne kadar hikmet ve yarar i\u00e7erirse i\u00e7ersin onun insan psikolojisi taraf\u0131ndan ho\u015fnutlukla ve y\u00fcks\u00fcnmesiz bir onayla kar\u015f\u0131lanabilmesi i\u00e7in bu il\u00e2h\u00ee \u00f6zendirmenin ne kadar gerekli oldu\u011funu ku\u015fkusuz herkesten iyi bilir.<\/p>\n

Bundan dolay\u0131 oru\u00e7 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc konusuna m\u00fcminlere y\u00f6nelik bu sevimli kendilerine asl\u00ee niteliklerini hat\u0131rlat\u0131c\u0131 hitaplar giriyor. Bu m\u00fc\u015ffik sesleni\u015ften sonra, Allah’\u0131n indirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn eski dinlerde de orucun farz k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131, bu farz\u0131n ilk ve as\u0131l amac\u0131n\u0131n m\u00fc’min kalpleri takvaya, duyarl\u0131l\u0131\u011fa, Allah’tan korkmaya ve ar\u0131nm\u0131\u015fl\u0131\u011fa haz\u0131rlamak oldu\u011fu anlat\u0131l\u0131yor:<\/p>\n

“Ey m\u00fcm\u00efnler,sizden \u00f6nceki \u00fcmmetlere oldu\u011fu gibi, g\u00fcnahlardan ar\u0131nas\u0131n\u0131z diye, size de oru\u00e7 tutmak farz k\u0131l\u0131nd\u0131.”<\/strong><\/p>\n

B\u00f6ylece orucun as\u0131l b\u00fcy\u00fck gayesi meydana \u00e7\u0131km\u0131\u015f oluyor. Bu b\u00fcy\u00fck ama\u00e7 takvad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kalplerde uyan\u0131\u015f rneydana getirerek Allah’a itaat etmek ve O’nun r\u0131zas\u0131na, ho\u015fnutlu\u011funa \u00f6ncelik tan\u0131mak \u00fczere bu ibadetin yap\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan fakt\u00f6r, takvad\u0131r. Ayr\u0131ca g\u00fcnahlar\u0131n, hatta insan\u0131n i\u00e7inden h\u0131zla gelip ge\u00e7en k\u0131\u015fk\u0131rtmalar bi\u00e7imindeki g\u00fcnah meyilli duygular\u0131n, orucu bozmas\u0131n\u0131, zedelemesini \u00f6nlemek amac\u0131yla bu kalplerin koruculu\u011funu \u00fcstlenen fakt\u00f6r de takvad\u0131r. Bu ayetin seslendi\u011fi m\u00fcminler, y\u00fcce Allah kat\u0131nda takvan\u0131n ne kadar \u00f6nemli oldu\u011funu, O’nun terazisinde ne kadar. b\u00fcy\u00fck bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011fa sahip oldu\u011funu iyi bilirler. Bu y\u00fczden takva, onlar\u0131n ruhlar\u0131n\u0131n g\u00f6z dikti\u011fi, \u00f6zlemle ula\u015fmak istedi\u011fi bir ama\u00e7t\u0131r. \u0130\u015fte oru\u00e7, takva amac\u0131n\u0131n bir arac\u0131 ve ona g\u00f6t\u00fcren bir yoldur. B\u00f6ylece oldu\u011fu i\u00e7indir ki, bu ayet, takvay\u0131 oru\u00e7 yolu ile y\u00f6nelebilecekleri ayd\u0131nl\u0131k bir hedef halinde m\u00fcminlerin g\u00f6zleri \u00f6n\u00fcne sermektedir. Son c\u00fcmleci\u011fi tekrarl\u0131yoruz:<\/p>\n

“Ola ki, g\u00fcnahlardan ar\u0131n\u0131rs\u0131n\u0131z (i\u00e7inizdeki Allah korkusunu geli\u015ftirirsiniz.)”<\/strong><\/p>\n

Sonra oru\u00e7 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn say\u0131l\u0131 g\u00fcnler ile s\u0131n\u0131rl\u0131 oldu\u011fu, buna g\u00f6re \u00f6m\u00fcr boyu s\u00fcrecek bir farz ya da y\u0131l\u0131n b\u00fct\u00fcn g\u00fcnlerini kapsayan korkulacak bir y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck olmad\u0131\u011f\u0131 belirtiliyor. Bunun yan\u0131s\u0131ra, hastalar iyile\u015finceye kadar ve yolcular evlerine d\u00f6n\u00fcnceye kadar oru\u00e7 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcnden muaf tutulmu\u015flard\u0131r. Bu muafiyetin amac\u0131 insanlara kolayl\u0131k sa\u011flamakt\u0131r.<\/p>\n

“Oru\u00e7, say\u0131l\u0131 g\u00fcnler olarak farz k\u0131l\u0131nd\u0131. \u0130\u00e7inizden kim hasta ya da yolculukta olursa tutamad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler say\u0131s\u0131nca sonraki g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutar.”<\/strong><\/p>\n

Bu ayetin hastal\u0131k ve yolculukla ilgili h\u00fckm\u00fc mutlakt\u0131r, s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lamaz. Buna g\u00f6re her t\u00fcr hastal\u0131k ve her t\u00fcr yolculuk oru\u00e7 tutmamaya gerek\u00e7e olabilir. Yaln\u0131z hasta iyile\u015fince ve yolcu evine d\u00f6n\u00fcnce tutamad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler yerine oru\u00e7 tutmal\u0131d\u0131r. Bu yorum hem bu mutlak ifadeli ayete uygun d\u00fc\u015fer ve hem de zorlu\u011fu ortadan kald\u0131ran, zarara meydan vermeyen genel \u0130sl\u00e2mi yakla\u015f\u0131mla ba\u011fda\u015f\u0131r. Ayetin h\u00fckm\u00fc hastal\u0131\u011f\u0131n a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131na ya da yolculu\u011fun s\u0131k\u0131nt\u0131s\u0131na ba\u011flanmam\u0131\u015ft\u0131r, mutlak anlamda hastal\u0131ktan ve yolculuktan s\u00f6z edilmi\u015f ve insanlar i\u00e7in zorluk de\u011fil, kolayl\u0131k istendi\u011fi gerek\u00e7esi vurgulanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Biz, y\u00fcce Allah’\u0131n, oru\u00e7 tutmama muafiyetini mutlak anlamda hastal\u0131\u011fa ve yolculu\u011fa ba\u011flamas\u0131n\u0131n b\u00fct\u00fcn hikmetlerini bilemeyiz. Yolculukta ve hastal\u0131kta s\u0131rf y\u00fcce Allah’\u0131n bildi\u011fi ve insanlar\u0131n bilmedi\u011fi, dikkate al\u0131nmas\u0131 gereken daha ba\u015fka \u00f6zellikler bulunabilir. Belki bu durumlarda hemen ortaya \u00e7\u0131kmayan veya insan\u0131n dikkati d\u0131\u015f\u0131nda kalan ba\u015fka s\u0131k\u0131nt\u0131lar, zorluklar vard\u0131r. E\u011fer y\u00fcce Allah belirli bir h\u00fckm\u00fcn gerek\u00e7esini a\u00e7\u0131klamad\u0131 ise biz ona akl\u0131m\u0131z s\u0131ra baz\u0131 sebepler yak\u0131\u015ft\u0131rarak yorum getiremeyiz. Bunun yerine, hikmeti bizim i\u00e7in gizli kalsa da s\u00f6z konusu h\u00fckme noktas\u0131 noktas\u0131na uyar\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc o h\u00fckm\u00fcn arkas\u0131nda mutlaka bir hikmet vard\u0131r. Bizim o hikmeti mutlaka kavramam\u0131z \u015fart de\u011fildir.<\/p>\n

Geride \u015fu mesele kal\u0131yor: E\u011fer muafiyetlerden noktas\u0131 noktas\u0131na yararlanmay\u0131 savunursak, bu durumun kolayl\u0131k ve ruhsat d\u00fc\u015fk\u00fcnlerini a\u015f\u0131r\u0131 derecede kolayc\u0131l\u0131\u011fa s\u00fcr\u00fckleyece\u011fi ve bunun sonucu olarak en ufak bir sebep y\u00fcz\u00fcnden ibadetleri ihmal etmeye yola\u00e7aca\u011f\u0131 ileri s\u00fcr\u00fclebilir. Nitekim bu ihtimal f\u0131k\u0131h bilginlerini bu konuda i\u015fi s\u0131k\u0131 tutmaya ve \u00e7e\u015fitli \u015fartlar ileri s\u00fcrmeye sevk etmi\u015ftir.<\/p>\n

Fakat \u015fahs\u00ee inanc\u0131ma g\u00f6re bu ihtimal, Kur’an-\u0131 Kerim’in s\u0131n\u0131rland\u0131rmad\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kay\u0131tlara ba\u011flamaya kalk\u0131\u015fmay\u0131 hakl\u0131 g\u00f6steremez. \u00c7\u00fcnk\u00fc din, insanlar\u0131 Allah’a itaat ettirmek i\u00e7in zincirlerle ba\u011flay\u0131p s\u00fcr\u00fcklemez; benimsenen yol takvad\u0131r. Bu ibadetlerin amac\u0131 \u00f6zellikle ve yaln\u0131zca takvad\u0131r, Allah korkusudur. Buna g\u00f6re dinin herhangi bir farz\u0131ndan, kolayl\u0131k ve ruhsat ilkesi perdesi arkas\u0131nda, kaytaran kimsede zaten ba\u015flang\u0131\u00e7ta hay\u0131r yok demektir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu durumda farz\u0131 yerine getirmenin ilk amac\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmez.<\/p>\n

Ayr\u0131ca, bu din y\u00fcce Allah’\u0131n dinidir, insanlar\u0131n dini de\u011fil… Y\u00fcce Allah bu dinin dengeli bir geli\u015fimini sa\u011flamak i\u00e7in nerede kolayl\u0131k tan\u0131y\u0131p hangi durumlarda zora ba\u015fvurmas\u0131 gerekti\u011fini herkesten daha iyi bilir. Bu a\u00e7\u0131dan bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, herhangi bir konuda kolayl\u0131k g\u00f6sterilmi\u015fse, bu, kolayl\u0131k g\u00f6sterilmeden baz\u0131 faydalar\u0131n sa\u011flanamayaca\u011f\u0131ndan dolay\u0131d\u0131r. Bundan dolay\u0131 Peygamberimiz (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) ashab\u0131na y\u00fcce Allah’\u0131n kendilerine tan\u0131m\u0131\u015f oldu\u011fu kolayl\u0131klardan yararlanmalar\u0131n\u0131 emretmi\u015ftir.<\/p>\n

Diyelim ki, insanlar\u0131n herhangi bir ku\u015fa\u011f\u0131 bozuldu, yoldan \u00e7\u0131kt\u0131. Bu insanlar\u0131n d\u00fczeltilmeleri, \u0131sl\u00e2h edilmeleri, baz\u0131 dini h\u00fck\u00fcmleri a\u011f\u0131rla\u015ft\u0131rarak olmaz; bu ancak onlar\u0131 do\u011fru bir e\u011fitimden ge\u00e7irmek suretiyle kalplerini d\u00fczelterek ve ruhlar\u0131nda takva duygusunu canland\u0131rarak m\u00fcmk\u00fcn olabilir. Diyelim ki, insanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerde (muamel\u00e2tta) s\u0131k\u0131 bir tutum benimsemek, insanlar\u0131n bozuk d\u00f6nemlerinde, cayd\u0131r\u0131c\u0131 ve bahanelerin yolunu t\u0131kay\u0131c\u0131 ve olumlu bir \u00e7\u00f6z\u00fcm \u015feklidir. Fakat o alanda bu metod ge\u00e7erli olsa bile ibadet ama\u00e7l\u0131 hareketlerde durum farkl\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc ibadet ama\u00e7l\u0131 hareketler, hesab\u0131 Allah ile kul aras\u0131nda kalan konulard\u0131r, bunlar insanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen meseleler gibi do\u011frudan do\u011fruya kamu yarar\u0131n\u0131 ilgilendirmezler. Kamu yarar\u0131n\u0131 yak\u0131ndan ilgilendiren h\u00fck\u00fcmlerde d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 halde, ibadetlerde, bunlar takva temeline dayanmad\u0131k\u00e7a, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f hi\u00e7bir i\u015fe yaramaz. Kalplerde takva bulununca hi\u00e7 kimse yerine getirmesi gereken farzdan ka\u00e7maz, kolayl\u0131k ilkes\u00efni sadece g\u00f6n\u00fcl huzuru duydu\u011fu, daha yararl\u0131 oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fc durumlarda uygular, ancak bu yolla Allah’\u0131n emrine uyaca\u011f\u0131 kan\u0131s\u0131na var\u0131rsa kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 g\u00f6revin muafiyetli \u015f\u0131kk\u0131ndan yararlan\u0131r.<\/p>\n

Buna kar\u015f\u0131l\u0131k ibadetler ile ilgili h\u00fck\u00fcmlerde genel olarak a\u011f\u0131rla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 bir tutum benimsemek ya da Kur’an-\u0131 Kerim’in tan\u0131d\u0131\u011f\u0131 kolayl\u0131klardan baz\u0131 k\u0131s\u0131nt\u0131lar yapma e\u011filimine y\u00f6nelmek, zaten dini g\u00f6revlerini zora ko\u015fmaya merakl\u0131 olanlara yeni birtak\u0131m zorluklar getirebilir, fakat kaytar\u0131c\u0131lar\u0131 yola getirme konusunda \u00f6nemli bir fayda sa\u011flamaz.<\/p>\n

Durum ne olursa olsun, i\u015fin en do\u011frusu her konuyu, her meseleyi y\u00fcce Allah’\u0131n iste\u011fine uygun olarak ele almam\u0131z, onu Allah’\u0131n murad etti\u011fi \u015fekilde benimsememizdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc O, gerek kolayl\u0131klar\u0131n gerekse zorlamalar\u0131n arkas\u0131nda bulunan k\u0131sa ve uzun vadeli yararlar\u0131 bizden daha iyi bilir ve daha isabetli bi\u00e7imde belirler. Bu alandaki s\u00f6zlerin \u00f6z\u00fc budur.<\/p>\n

\u015eimdi de yolculuk durumu konusundaki de\u011fi\u015fik \u00f6rnekler ile ilgili birka\u00e7 hadisi ve Peygamberimizin uygulamas\u0131n\u0131 g\u00f6steren baz\u0131 belgeleri inceleyelim. Bu durumlar\u0131n baz\u0131lar\u0131nda Peygamberimizin, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 oru\u00e7 tutmamaya \u00f6zendirdi\u011fini, y\u00f6nlendirdi\u011fini, baz\u0131lar\u0131nda da oru\u00e7 tutmaya herhangi bir yasak getirmedi\u011fini g\u00f6rece\u011fiz. Bu \u00f6rnekler, bir b\u00fct\u00fcn halinde incelendi\u011fi takdirde, ilk m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu meseleyi nas\u0131l alg\u0131lam\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 anlamam\u0131za, son d\u00f6nem f\u0131k\u0131h bilginlerinin elinde dini h\u00fck\u00fcmler karma\u015f\u0131k bir niteli\u011fe b\u00fcr\u00fcnmeden \u00f6nce onlar\u0131n bu meseleye nas\u0131l bakt\u0131klar\u0131n\u0131 belirlememize yard\u0131m edecek \u00f6zelliktedirler. Ku\u015fkusuz, s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz ilk m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n uygulamas\u0131 daha canl\u0131, f\u0131k\u0131h ara\u015ft\u0131rmalar\u0131na g\u00f6re \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6z\u00fcne ve karakterine daha ba\u011fl\u0131 ve uyumludur. Bu inan\u00e7 sistemi ve onun karakteri ile ne oranda i\u00e7 i\u00e7e ya\u015fan\u0131r, onlar\u0131n havas\u0131 ne kadar \u00e7ok teneff\u00fcs edilirse kalplerimizde daha canl\u0131 bir haz duygusu meydana getirecekleri ku\u015fkusuzdur:<\/p>\n

1- Sahabilerden Cabir’in (Allah ondan raz\u0131 olsun) bildirdi\u011fine g\u00f6re “Peygamber efendimiz Fetih y\u0131l\u0131n\u0131n Ramazan ay\u0131nda Mekke seferine \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131. `Kura-\u0131 \u011eanim’ denilen yere kadar oru\u00e7 tutmu\u015ftu, yan\u0131ndakiler de oru\u00e7luydular. Burada bir ma\u015fraba su istedi ve su dolu ma\u015frabay\u0131 herkesin g\u00f6rece\u011fi bi\u00e7imde havaya kald\u0131rd\u0131ktan sonra i\u00e7ti. Bir s\u00fcre sonra kendisine `Baz\u0131lar\u0131 yine de oru\u00e7 tutmaya devam ettiler’ denildi. Bunun \u00fczerine Peygamberimiz; `Onlar asidirler, onlar asidirler’ <\/strong>buyurdu.” (M\u00fcslim, Tirmizi59)<\/strong><\/p>\n

2- Sahabilerden Hz. Enes (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki:<\/p>\n

“Bir defas\u0131nda Peygamber efendimiz ile birlikte yolculuk yap\u0131yorduk. Kimimiz oru\u00e7lu, kimimiz oru\u00e7suz idi. S\u0131cak bir g\u00fcnde bir yerde konaklam\u0131\u015ft\u0131k. G\u00f6lgeden en \u00e7ok faydalanan, yan\u0131nda c\u00fcbbesi olanlar\u0131m\u0131zd\u0131. Kimimiz de ellerimizi siper ederek g\u00fcne\u015ften korunuyorduk. Oru\u00e7lular halsiz d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fc. Bu y\u00fczden bir s\u00fcre sonra oru\u00e7suzlar kalkt\u0131lar, \u00e7ad\u0131rlar\u0131 kurdular ve binek hayvanlar\u0131na su verdiler. Bunun \u00fczerine Peygamberimiz; `Bug\u00fcn sevab\u0131, oru\u00e7suzlar g\u00f6t\u00fcrd\u00fc’ <\/strong>buyurdu.” (Buhari, M\u00fcslim, Nesei)<\/p>\n

3- Sahabilerden Hz. Cabir (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki:<\/p>\n

“Bir defas\u0131nda Peygamber efendimiz bir yolculukta idi. Bir ara yol arkada\u015flar\u0131ndan birinin etraf\u0131nda di\u011ferlerinin topland\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve kendisini g\u00f6lge alt\u0131na ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fc. Peygamberimiz; `Nesi var?’ diye sorunca arkada\u015flar\u0131 `Adam oru\u00e7lu’ diye cevap verdiler. Bunun \u00fcz\u00e9rine;<\/p>\n

`Yolculukta oru\u00e7 tutmak, birr’in (iyi m\u00fcsl\u00fcman olman\u0131n) ve ihsan\u0131n gereklerinden de\u011fildir.’ <\/strong>dedi.” (Buhari, M\u00fcslim, Ebu Davud, Nesei, Malik)<\/p>\n

4- Sahabilerden Amr b. Umeyye Damer\u00ee (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki:<\/p>\n

“Bir yolculuk sonras\u0131nda Peygamberimizin yanma gitmi\u015ftim. Bana `Ya Ebu Umeyye, yeme\u011fe kal’ dedi. Ben de kendisine `Ya Resulallah, ben oru\u00e7luyum’ diye cevap verdim. Bunun \u00fczerine bana;<\/p>\n

`O halde sana yolcunun durumu hakk\u0131nda bilgi vereyim. Y\u00fcce Allah, yolcuyu oru\u00e7 tutmaktan ve namaz\u0131n yar\u0131s\u0131ndan muaf tutmu\u015ftur: <\/strong>\u015feklinde buyurdu.” (Nesei)<\/p>\n

5- Abdullah b. Kaab b. Mal\u0131k o\u011fullar\u0131ndan sahab\u00ee Enes b. Malik’in (Allah ondan raz\u0131 olsun) bildirdi\u011fine g\u00f6re Peygamber efendimiz \u015f\u00f6yle buyuruyor:<\/p>\n

“Y\u00fcce Allah, yolcudan namaz\u0131n yar\u0131s\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc, onu oru\u00e7 tutmaktan da muaf tuttu. Ayr\u0131ca \u00e7ocuklar\u0131na zarar gelece\u011finden korkan emzikli ve hamile kad\u0131nlar\u0131 da oru\u00e7tan muaf tuttu.” (Eshabu-s S\u00fcnen)<\/strong><\/p>\n

6- Peygamberimizin e\u015fi Hz. Ai\u015fe (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki: “\u00c7ok oru\u00e7 tutmakla tan\u0131nan (ba\u015fka bir rivayete g\u00f6re oru\u00e7 tutmaya dayan\u0131kl\u0131 bir kimse olan) Hamza b. Amr Eslem\u00ee bir defas\u0131nda Peygamberimize (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) yolculuk s\u0131ras\u0131nda oru\u00e7 tutulup tutulmayaca\u011f\u0131n\u0131 sordu. Peygamberimiz kendisine; `\u0130stersen tut istersen tutma’ <\/strong>diye cevap verdi.”(Buhari, M\u00fcslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, Malik)<\/p>\n

7- Sahabilerden Enes b. Mal\u0131k (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki:<\/p>\n

“Bir defas\u0131nda Peygamberimiz ile birlikte (yolculukta) idik. Kimimiz oru\u00e7lu,kimimiz ise oru\u00e7suzduk. Ne oru\u00e7lular oru\u00e7suzlar\u0131 ay\u0131pl\u0131yor ve ne de oru\u00e7suzlar oru\u00e7lular\u0131 ay\u0131pl\u0131yordu.” (Buhari, M\u00fcslim, Ebu Davud, Malik)<\/p>\n

8- Sahabilerden Ebu Derda (Allah ondan raz\u0131 olsun) diyor ki:<\/p>\n

“Bir defas\u0131nda Ramazan ay\u0131n\u0131n \u00e7ok s\u0131cak bir g\u00fcn\u00fc Peygamberimiz ile birlikte yolculu\u011fa \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131k. \u00d6yle s\u0131cak var ki, her birimiz s\u0131caktan korunmak i\u00e7in elini ba\u015f\u0131na kapat\u0131yordu. Aram\u0131zda Peygamberimiz ile Abdullah b. Revaha’dan ba\u015fka hi\u00e7 oru\u00e7lu yoktu.” (<\/strong>Buhari, M\u00fcslim, Ebu Davud)<\/strong><\/p>\n

9- Muhammed b. Kaab diyor ki:<\/p>\n

“Bir Ramazan ay\u0131nda Enes b. Malik’i ziyaret etmeye gitmi\u015ftim. Bir yolculu\u011fa \u00e7\u0131kmak \u00fczereydi. Binek hayvan\u0131 haz\u0131rlanm\u0131\u015f, kendisi de yolculuk k\u0131yafetini giymi\u015fti. Bu s\u0131rada yemek getirdi ve yedi. Kendisine; `Bu yapt\u0131\u011f\u0131n s\u00fcnnet midir?’ diye sordum. Bana; `Evet’ cevab\u0131n\u0131 verdi, arkas\u0131ndan binek hayvan\u0131n\u0131n s\u0131rt\u0131na atlad\u0131 “\u00b7(Tirmizi)<\/p>\n

10- Ubeyd b. Cubeyr diyor ki:<\/p>\n

“Bir defas\u0131nda Ramazan’da Peygamberimizin sahabilerinden Ebu Basra G\u0131far\u00ee ile birlikte Fustad liman\u0131nda demirlemi\u015f bir gemide bulunuyorduk. Bir arayan\u0131mdan ayr\u0131ld\u0131, az sonra \u00f6n\u00fcne yeme\u011fini getirdiler. Bana da; `yakla\u015f (buyur)’ dedi. Kendisine (mutfaklar\u0131nda yemek pi\u015firilmedi\u011fi i\u00e7in bacalar\u0131 t\u00fctmeyen) `evleri g\u00f6rm\u00fcyor musun?’ dedim. Bana; `Yoksa sen Peygamberimizin s\u00fcnnetine yan m\u0131 \u00e7iziyorsun?’ diye cevap verdi. Arkas\u0131ndan yemek yemeye ba\u015flad\u0131, ben de onunla birlikte yedim.” (Ebu Davud)<\/p>\n

11- Mansur-\u0131 Kelb\u00ee diyor ki:<\/p>\n

“Bir Ramazan ay\u0131nda sahabilerden D\u0131hye b. Halife D\u0131me\u015fk’e ba\u011fl\u0131 bir k\u00f6yden Fustad’a ba\u011fl\u0131 Akabe k\u00f6y\u00fc ile ayn\u0131 uzakl\u0131kta, yani \u00fc\u00e7 mil mesafede bulunan bir k\u00f6ye do\u011fru yola \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131. Yolda orucunu bozdu, kendisi ile birlikte bir \u00e7ok yol arkada\u015f\u0131 da oru\u00e7lar\u0131n\u0131 bozdu, fakat geride kalanlar bozmak istemediler. D\u0131hye, k\u00f6y\u00fcne d\u00f6n\u00fcnce;<\/p>\n

“Vallahi, bug\u00fcn \u00f6yle bir olay g\u00f6rd\u00fcm ki, \u00f6yle bir \u015fey g\u00f6rece\u011fimi hi\u00e7 sanmazd\u0131m. Baz\u0131 adamlar Peygamberimizin ve O’nun sahabilerinin yolundan sapt\u0131lar. Ya Rabbi, art\u0131k can\u0131m\u0131 al da huzuruna geleyim diye dua etti.”<\/p>\n

Okudu\u011fumuz bu hadisler t\u00fcm\u00fc ile yolculukta ho\u015fg\u00f6r\u00fc ve kolayl\u0131k i\u00e7inde oru\u00e7 tutmama muafiyetinin benimsendi\u011fine, bu muafiyete uyman\u0131n tercih edildi\u011fine, \u00f6zellikle son iki hadisin g\u00f6sterdi\u011fi gibi bu kolayl\u0131ktan yararlanmak i\u00e7in yolculu\u011fun s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131 olmas\u0131n\u0131n \u015fart ko\u015fulmad\u0131\u011f\u0131na i\u015f\u00e2ret ediyorlar. Bu arada bu hadislerin sekizincisi, bir defas\u0131nda s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131 bir yolculukta sadece Peygamberimiz ile Abdullah b. Revaha’n\u0131n oru\u00e7lu olduklar\u0131n\u0131 kan\u0131tl\u0131yor. \u00c7\u00fcnk\u00fc Peygamberimiz, zaman zaman baz\u0131 kendine \u00f6zg\u00fc ibadetler yapard\u0131 ve bunlardan sahabileri muaf tutard\u0131. Mesel\u00e2 s\u00fcrekli oru\u00e7 tutmay\u0131 sahabilere yasaklad\u0131\u011f\u0131 halde kendisinin aras\u0131ra aral\u0131ks\u0131z oru\u00e7 tuttu\u011fu olmu\u015ftu. Sahabiler kendisine bunun sebebini sorduklar\u0131nda \u015f\u00f6yle buyurdu:<\/p>\n

“Ben sizin gibi de\u011filim. Ben s\u00fcrekli oru\u00e7lu kal\u0131yorum, ama Rabbim beni doyuruyor ve i\u00e7iriyor.” (Buhari, M\u00fcslim)<\/strong><\/p>\n

Bu hadislerin birincisi, Peygamberimizin yolculukta orucunu bozdu\u011funu ve oru\u00e7lar\u0131n\u0131 bozmayan yol arkada\u015flar\u0131ndan “Onlar asidirler, onlar asidirler” <\/strong>diye s\u00f6zetti\u011fini belgeliyor. Bu hadisin tarihi \u00f6b\u00fcrlerinden daha sonrad\u0131r, Mekke’nin fethedildi\u011fi y\u0131l ile e\u015f zamanl\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re bu hadis, \u00f6b\u00fcrlerinden daha yeni oldu\u011fu gibi tercih edilen istikameti daha a\u00e7\u0131k bi\u00e7imde g\u00f6stermektedir.<\/p>\n

Bu de\u011fi\u015fik durumlar toplu olarak de\u011ferlendirildi\u011finde ortaya \u00e7\u0131kan sonu\u00e7 \u015fudur: Burada, her biri belirli bir y\u00f6nlendirme gerektiren de\u011fi\u015fik pratik durumlar g\u00f6z\u00f6n\u00fcne al\u0131n\u0131yor. Tek bir genel konu ile ilgili olduklar\u0131 halde farkl\u0131 y\u00f6nlendirmeler i\u00e7erdiklerini g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz her hadiste bu kural ge\u00e7erlidir. Demek ki, Peygamber efendimiz (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 e\u011fitiyor, olaylar\u0131n geli\u015fimine g\u00f6re tav\u0131r belirliyor ve hi\u00e7bir zaman donmu\u015f kal\u0131plara hapsolmuyordu.<\/p>\n

Yolculuk s\u0131ras\u0131ndaki oru\u00e7 meselesinde zihnimizde beliren nih\u00e2i e\u011filim bu durumda oru\u00e7 tutmaman\u0131n daha uygun oldu\u011fu ve bu muafiyetin yolculu\u011fun fiilen s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131 olmas\u0131 \u015fart\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 \u015feklindedir. Hastal\u0131k durumunda oru\u00e7 tutmama meselesine gelince, bu konuda f\u0131k\u0131h alimlerinin g\u00f6r\u00fc\u015flerinin d\u0131\u015f\u0131nda bir delile rastlamad\u0131m. \u00d6yle anla\u015f\u0131l\u0131yor ki, bu h\u00fck\u00fcm hastal\u0131k niteli\u011fini ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn durumlar i\u00e7in mutlak olarak ge\u00e7erlidir; hastal\u0131\u011f\u0131n t\u00fcr\u00fc, derecesi ve a\u011f\u0131rla\u015fma tehlikesinin bulunup bulunmamas\u0131 bu h\u00fckm\u00fc s\u0131n\u0131rlamaz. Yaln\u0131z, gerek yolculukta ve gerekse hastal\u0131k s\u0131ras\u0131nda oru\u00e7suz ge\u00e7irilecek g\u00fcnlerin, daha sonra g\u00fcn\u00fcne g\u00fcn kaza edilmeleri gerekir. \u0130sl\u00e2m alimleri aras\u0131nda ge\u00e7erli say\u0131lan g\u00f6r\u00fc\u015fe g\u00f6re bu kaza oru\u00e7lar\u0131 kesintisiz olmak zorunda de\u011fildir, aral\u0131kl\u0131 olarak da tutulabilir.<\/p>\n

Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 f\u0131k\u0131h tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n ayr\u0131nt\u0131lar\u0131na dalmak i\u00e7in yapm\u0131\u015f de\u011filim. Maksad\u0131m, ibadet ama\u00e7l\u0131 davran\u0131\u015flara y\u00f6nelik bak\u0131\u015f tarz\u0131 ile ilgili temel kural\u0131 yerine oturtmak, bu davran\u0131\u015flar ile onlar taraf\u0131ndan uyand\u0131r\u0131lmas\u0131 gereken belirli bilin\u00e7 hali aras\u0131ndaki s\u0131k\u0131 ili\u015fkiyi vurgulamakt\u0131r. \u0130badet ama\u00e7l\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131n ba\u015fta gelen amac\u0131, bu bilin\u00e7 hali oldu\u011fu gibi, ibadeti yapan kimsenin davran\u0131\u015f\u0131n\u0131 y\u00f6nlendirecek olan, onun duygu ve vicdan\u0131n\u0131n e\u011fitiminde, ibadeti iyi bir \u015fekilde yapmas\u0131nda ve pratik hayattaki davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131n arzu edilen niteli\u011fi ta\u015f\u0131mas\u0131nda birinci dereceli dayanak noktas\u0131 da bu bilin\u00e7 halidir.<\/p>\n

Bunun yan\u0131s\u0131ra di\u011fer bir ama\u00e7 da \u015fudur: Bizim bu dini y\u00fcce Allah’\u0131n iradesi do\u011frultusunda tam bir teslimiyet ve takva duygusu i\u00e7inde hareket ederek, h\u00fck\u00fcmlerin kat\u00ee ya da ruhsatl\u0131 olup olmad\u0131\u011f\u0131na bakmaks\u0131z\u0131n Allah’\u0131n hikmetinden emin olmu\u015f bir ruh hali ve sa\u011flam bir bilincin kontrol\u00fcnde benimsememiz gerekti\u011fini vurgulamak istiyorum.<\/p>\n

\u015eimdi yukardaki ayetin devam\u0131n\u0131 okuyal\u0131m:<\/p>\n

“Oruca dayanamayanlar\u0131n (ancak zorlukla oru\u00e7 tutabilenlerin) bir yoksulu doyuracak kadar fidye vermeleri gerekir. Kim g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak fazlas\u0131n\u0131 verirse bu onun i\u00e7in daha bay\u0131rl\u0131d\u0131r. Ayr\u0131ca e\u011fer bilirseniz, oru\u00e7 tutman\u0131z sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

Ba\u015flang\u0131\u00e7ta oru\u00e7 tutma y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc m\u00fcsl\u00fcmanlara zor gelmi\u015fti. Oru\u00e7, Hicretin ikinci y\u0131l\u0131nda ve cihad\u0131n farz k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131ndan az \u00f6nce farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131. Bunun i\u00e7in y\u00fcce Allah oru\u00e7 tutamayanlara, ayetin ifadesi ile “ancak zorlukla oru\u00e7 tutabilenlere” bu konuda kolayl\u0131k (ruhsat) tan\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu kolayl\u0131k, tutamad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnlere bedel olarak bir yoksulu doyurmak \u015fart\u0131yla tan\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Arkas\u0131ndan b\u00f6ylelerini, yoksullara yemek verme konusunda bu zorunlu miktardan daha fazlas\u0131n\u0131 yapmaya mutlak anlaml\u0131 bir ifade ile te\u015fvik etmi\u015ftir. Yani bu fazladan yemek verme, hem fidye d\u0131\u015f\u0131nda tutulan bir ba\u011f\u0131\u015f olarak hem de verilecek fidyenin miktar\u0131n\u0131 fazla tutarak olabilir. Mesel\u00e2 oru\u00e7 tutulmayan her Ramazan g\u00fcn\u00fc kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir yoksul yerine iki, \u00fc\u00e7 ya da daha \u00e7ok say\u0131da yoksula yemek verilebilir. Ayetin o c\u00fcmleci\u011fini tekrarl\u0131yoruz:<\/p>\n

“Kim g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak bundan daha fazlas\u0131n\u0131 verirse bu onun i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

Daha sonra yolculuk ve hastal\u0131k d\u0131\u015f\u0131nda kalan bu muafiyetli durumlarda s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131na ra\u011fmen oru\u00e7 tutman\u0131n tercih edilmesi \u00f6zendirilmi\u015ftir. Ayetin o c\u00fcmleci\u011fini de tekrarlayal\u0131m:<\/p>\n

“Ayr\u0131ca e\u011fer bilirseniz, oru\u00e7 tutman\u0131z sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

Yani, “E\u011fer bu durumda oru\u00e7 tutman\u0131n i\u00e7erdi\u011fi hayr\u0131, yarar\u0131 bilirseniz, takdir edebilirsiniz…”<\/p>\n

Bu \u00f6zendirici ifade orucun irade e\u011fitimini sa\u011flay\u0131c\u0131, dayanma g\u00fcc\u00fcn\u00fc geli\u015ftirici ve y\u00fcce Allah’a ibadet etmeyi \u015fahs\u00ee rahata tercih ettirici fonksiyonuna dikkatimizi \u00e7ekiyor ki, bunlar\u0131n hepsi \u0130sl\u00e2m\u00ee e\u011fitimin m\u00fcsl\u00fcmanlara kazand\u0131rmak istedi\u011fi unsurlard\u0131r. Yine bu orucun, hastalar d\u0131\u015f\u0131nda kalan kimseler i\u00e7in ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131kla ilgili avantajlar\u0131n oru\u00e7 tutarken zorluk duyanlar i\u00e7in bile ge\u00e7erli oldu\u011funa da dikkatlerimizi \u00e7ekmektedir.<\/p>\n

Yorumu nas\u0131l yap\u0131l\u0131rsa yap\u0131ls\u0131n, bu il\u00e2h\u00ee direktif, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 yerinde ve yolcu olmayan m\u00fcsl\u00fcmanlardan oru\u00e7 tutmay\u0131p kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda fidye verme kolayl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kald\u0131r\u0131lmas\u0131na haz\u0131rl\u0131k ve mutlak anlamda oru\u00e7 tutman\u0131n farz oldu\u011funu vurgulama \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131r. Nitekim daha sonraki ayette bu husus belirtiliyor. Bu kolayl\u0131k h\u00fckm\u00fc, sadece orucun bitkin d\u00fc\u015f\u00fcrece\u011fi ve tutamad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnleri ilerde kaza edebilecek bir duruma gelece\u011fi beklenmeyen a\u015f\u0131r\u0131 ya\u015fl\u0131lar i\u00e7in ge\u00e7erli kalm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Nitekim \u0130mam-\u0131 Malik’in bildirdi\u011fine g\u00f6re sahabilerden Hz. Enes oru\u00e7 tutamayacak derecede ya\u015flan\u0131nca oru\u00e7 tutmayarak yerine fidye vermi\u015fti. Sahabilerden Abdullah b. Abbas (Allah onlardan raz\u0131 olsun) bu konuda “Bu h\u00fck\u00fcm, y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131r\u0131lmad\u0131 (neshedilmedi). Oru\u00e7 tutamayacak derecede ya\u015flanm\u0131\u015f erkek ve kad\u0131nlar hakk\u0131nda ge\u00e7erlidir, b\u00f6yleleri oru\u00e7suz ge\u00e7irdikleri her Ramazan g\u00fcn\u00fc yerine bir yoksulu doyururlar” diyor. \u0130bn-i Ebu Leyl\u00e2 da; “Bir Ramazan g\u00fcn\u00fc Ata’y\u0131 ziyaret ettim, yan\u0131na girdi\u011fimde yemek yiyordu” dedikten sonra s\u00f6zlerine \u015funlar\u0131 ekliyor; “Abdullah b. Abbas, bir sonraki ayetin, bu ayetin h\u00fckm\u00fcn\u00fc y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131, bu durumda bu kolayl\u0131\u011f\u0131n sadece a\u015f\u0131r\u0131 ya\u015fl\u0131lar i\u00e7in ge\u00e7erlili\u011fini s\u00fcrd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc, bu t\u00fcr ya\u015fl\u0131lar\u0131n istedikleri takdirde oru\u00e7suz ge\u00e7ecek her g\u00fcnleri i\u00e7in bir yoksul doyurarak farz orucu tutmayabileceklerini s\u00f6ylemi\u015fti”. \u015euras\u0131 a\u00e7\u0131kt\u0131r ki, “\u0130\u00e7inizden kim o aya eri\u015firse onu oru\u00e7la ge\u00e7irsin” <\/strong>\u015feklindeki bir sonraki ayet, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 yerinde ve yolcu olmayan kimseler i\u00e7in kolayl\u0131k h\u00fckm\u00fcn\u00fcn y\u00fcr\u00fcrl\u00fckte olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kan\u0131tlamaktad\u0131r.<\/p>\n

Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 yerinde ve yolcu olmayan kimseleri, bu farz\u0131 yerine getirmeye \u00f6zendiren bir ba\u015fka gerek\u00e7e de \u015fudur: Bu oru\u00e7, i\u00e7inde Kur’an-\u0131 Kerim’in indirildi\u011fi ay olan Ramazan ay\u0131nda tutulacakt\u0131r. Kur’an-\u0131 Kerim’in Ramazan ay\u0131nda indirilmesi de ya bu kitab\u0131n bu ayda inmeye ba\u015flamas\u0131 veya b\u00fcy\u00fck bir \u00e7o\u011funlu\u011funun bu ayda inmi\u015f olmas\u0131 anlam\u0131ndad\u0131r. Oysa Kur’an, bu \u00f6l\u00fcms\u00fcz \u00fcmmeti karanl\u0131ktan ayd\u0131nl\u0131\u011fa \u00e7\u0131karan, ona bu orjinal yap\u0131s\u0131n\u0131 kazand\u0131rm\u0131\u015f, olan, onun endi\u015fe dolu hayat\u0131n\u0131 g\u00fcvene d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren, yery\u00fcz\u00fcne egemen olmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan, daha \u00f6nce bir hi\u00e7 oldu\u011fu halde kendisine \u00fcmmet olman\u0131n temel dayanaklar\u0131n\u0131 ba\u011f\u0131\u015flayan bir kitapt\u0131r. O temel dayanaklar ki, e\u011fer ortadan kalkarlarsa bu \u00fcmmet ne \u00fcmmet olarak kalabilir, ne yery\u00fcz\u00fcnde yeri olabilir ve ne de g\u00f6klerde ad\u0131 ge\u00e7ebilir. Kur’an-\u0131 Kerim’in sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 bu nimetin gerektirdi\u011fi \u015f\u00fckr\u00fcn asgar\u00ee derecesi, bu kitab\u0131n indi\u011fi ayda oru\u00e7 tutmakt\u0131r:<\/p>\n

“Ramazan ay\u0131 ki, o ayda Kur’an, insanlara yol g\u00f6sterici, do\u011fru yolu belirtici, e\u011fri ile do\u011fruyu birbirinden ay\u0131rdedici olarak indirildi. \u0130\u00e7inizden kim bu aya eri\u015firse onu oru\u00e7la ge\u00e7irsin. Kim hasta ya da yolcu olursa tutmad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler say\u0131s\u0131nca sonraki g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutsun.”<\/strong><\/p>\n

Az \u00f6nce de\u011findi\u011fimiz gibi, a\u015f\u0131r\u0131 ya\u015fl\u0131 erkek ve kad\u0131nlar d\u0131\u015f\u0131nda kalan sa\u011fl\u0131kl\u0131 ve yolcu olmayan kimseler hakk\u0131nda fidye vererek oru\u00e7 tutmama kolayl\u0131\u011f\u0131n\u0131 y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131ran, emredici ayet, bu ayettir. Ayetin ilgili c\u00fcmlesini tekrarlayal\u0131m:<\/p>\n

“Kim bu aya eri\u015firse onu oru\u00e7la ge\u00e7irsin.”<\/strong><\/p>\n

Yani, “Kim yolcu olmayarak bu aya eri\u015firse…” ya da “Kim bu ay\u0131n Hil\u00e2l’ini g\u00f6r\u00fcrse…” Ramazan Hil\u00e2l’inin g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnden ba\u015fka bir yolla emin olan kimse Ramazan s\u00fcresince oru\u00e7 tutma zorunlulu\u011fu a\u00e7\u0131s\u0131ndan t\u0131pk\u0131 bu Hil\u00e2l’i g\u00f6z\u00fcyle g\u00f6rm\u00fc\u015f kimse gibidir.<\/p>\n

Bu h\u00fck\u00fcm genel oldu\u011fu i\u00e7in, arkadan gelen c\u00fcmlede hasta ve yolcu olanlar\u0131n bu h\u00fckm\u00fcn d\u0131\u015f\u0131nda tutulaca\u011f\u0131, bu genel h\u00fck\u00fcmden m\u00fcstesna olduklar\u0131 belirtiliyor:<\/p>\n

“Kim hasta ya da yolcu olursa tutmad\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnler say\u0131s\u0131nca sonraki g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutsun.”<\/strong><\/p>\n

Ayetin devam\u0131nda oru\u00e7 farz\u0131n\u0131 te\u015fvik eden \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc bir gerek\u00e7e sunulmakta; bunun yans\u0131ra hem y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fcklerde ve hem de kolayl\u0131klarda beliren il\u00e2h\u00ee merhamet vurgulanmaktad\u0131r:<\/p>\n

“Allah sizin i\u00e7in kolayl\u0131k ister, zorluk istemez.”<\/strong><\/p>\n

Bu ilke, bu inan\u00e7 sisteminin b\u00fct\u00fcn y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri i\u00e7in ge\u00e7erli olan b\u00fcy\u00fck bir kurald\u0131r. Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kolayl\u0131k amac\u0131n\u0131 g\u00f6zetirler, zorluk ta\u015f\u0131mazlar. Bu inan\u00e7 sistemi, kendisinden haz duyan kalplere hayat\u0131n t\u00fcm y\u00f6nlerini kolay ve yumu\u015fak taraf\u0131ndan almay\u0131 a\u015f\u0131lar, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n vicdan\u0131na zorlamaya ve karma\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yer vermeyen, kendine has bir sadelik, m\u00fcsamahak\u00e2rl\u0131k damgas\u0131 basar. Bu sadelik ve kolayl\u0131k e\u015fli\u011finde b\u00fct\u00fcn y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, b\u00fct\u00fcn farzlar ve hayat\u0131n b\u00fct\u00fcn yorucu faaliyetleri suyun ak\u0131\u015f\u0131, a\u011fa\u00e7 fidan\u0131n\u0131n b\u00fcy\u00fcmesi gibi rahatl\u0131k, g\u00fcven ve ho\u015fnutluk i\u00e7inde yerine getirilir. Yine bu sadelik ve zorlamas\u0131zl\u0131k duygusu m\u00fcsl\u00fcmanda, y\u00fcce Allah’\u0131n rahmeti ve m\u00fcmin kullar\u0131 i\u00e7in zorluk de\u011fil, kolayl\u0131k diledi\u011fi ger\u00e7e\u011fi \u00fczerine s\u00fcrekli bir bilin\u00e7 geli\u015ftirir.<\/p>\n

Yolcuya ve hastaya Ramazan’dan sonraki g\u00fcnlerde eksik kalan g\u00fcnlerin orucunu tutma imkan\u0131 tan\u0131nd\u0131. B\u00f6ylece zor duruma d\u00fc\u015fen bu kimselere Ramazan g\u00fcnlerini tamamlama f\u0131rsat\u0131 verilmi\u015f oldu. Bu durumda onlar i\u00e7in sevap kayb\u0131 da s\u00f6zkonusu de\u011fildir.<\/p>\n

`Bu say\u0131l\u0131 g\u00fcnleri tamamlayas\u0131n\u0131z diye..’<\/strong><\/p>\n

Bu \u015fekildeki oru\u00e7, y\u00fcce Allah’\u0131 tekbir etmeyi (O’nun ululu\u011funu dile getirmeyi) ve \u015f\u00fckretmeyi gerektiren bir nimettir.<\/p>\n

“Sizi do\u011fru yola iletti\u011finden dolay\u0131 kendisini tekbir etmenizi (ululu\u011funu dile getirmenizi) ister. Ola ki, O’na \u015f\u00fckredersiniz.”<\/strong><\/p>\n

Bu farz\u0131n gayelerinden biri de budur. Yani m\u00fcminlerin, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan kendilerine ba\u011f\u0131\u015flanm\u0131\u015f olan hidayetin (do\u011fru yol bilincinin) de\u011ferini takdir etmeleri, bilmeleri. M\u00fcminler kalplerinin g\u00fcnah i\u015fleme d\u00fc\u015f\u00fcncesinden ve organlar\u0131n\u0131n bu g\u00fcnahlar\u0131 i\u015flemekten uzak tutuldu\u011fu, ayn\u0131 zamanda somut, g\u00f6zle g\u00f6r\u00fcl\u00fcr derecede hidayet bilinci ile donanm\u0131\u015f bulunduklar\u0131 oru\u00e7 d\u00f6neminde, di\u011fer herhangi bir d\u00f6nemden daha g\u00fc\u00e7l\u00fc bir \u015fekilde bu duyguyu i\u00e7lerinde hissederek bu hidayet ba\u011f\u0131\u015f\u0131na kar\u015f\u0131l\u0131k Allah’\u0131n ululu\u011funu dile getirme, O’nun bu nimetine kar\u015f\u0131l\u0131k \u015f\u00fckretme, bu ibadet yolu ile kalplerini O’nun derg\u00e2h\u0131na s\u0131\u011f\u0131nd\u0131rma ihtiyac\u0131n\u0131 duyarlar. Oru\u00e7tan bahseden daha \u00f6nceki ayetin sonunda buyuruldu\u011fu gibi, “Ola ki, Allah’tan sak\u0131n\u0131rlar, takva sahibi olurlar.”<\/strong><\/p>\n

\u0130\u015fte bedenlere ve ruhlara zor gibi gelen bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn yans\u0131tt\u0131\u011f\u0131 il\u00e2hi nimet b\u00f6ylece meydana \u00e7\u0131k\u0131yor, onunla g\u00fcd\u00fclen e\u011fiticilik amac\u0131, bu \u00fcmmetin ger\u00e7ekle\u015ftirmek \u00fczere ortaya \u00e7\u0131kar\u0131ld\u0131\u011f\u0131 b\u00fcy\u00fck role haz\u0131rlama gayesi belirginle\u015fiyor, bu b\u00fcy\u00fck rol\u00fcn takva g\u00fcvencesi, il\u00e2h\u00ee koruma ve vicdan duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 i\u00e7inde yerine getirilmesinin yolu a\u00e7\u0131l\u0131yor.<\/p>\n

Bu ayetler demetinin ak\u0131\u015f\u0131 i\u00e7inde orucun s\u00fcresi, yiyip i\u00e7me ile yemekten ve i\u00e7mekten kesilmenin ba\u015flang\u0131\u00e7 ve sonu ile ilgili h\u00fck\u00fcmlerin ayr\u0131nt\u0131lar\u0131na ge\u00e7ilmeden \u00f6nce insan psikolojisinin derinliklerine ve duygular aleminin gizliliklerine \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131 bir projekt\u00f6r yans\u0131t\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcyoruz. Oru\u00e7 tutarken \u00e7ekilen s\u0131k\u0131nt\u0131n\u0131n \u00f6zlenen, sevimli ve eksiksiz kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan h\u00fcsn\u00fc-kabul g\u00f6rmenin g\u00f6stergesi olarak bekletilmeden gelen \u00f6d\u00fcl ile kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. S\u00f6z konusu kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve \u00f6d\u00fcl\u00fc y\u00fcce Allah’\u0131n yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kazanmakta, O’nun kulun duas\u0131n\u0131 kabul edi\u015finde buluyoruz. Bu kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131n ve bu \u00f6d\u00fcl\u00fcn m\u00fcjdesini a\u015fa\u011f\u0131daki nerdeyse \u0131\u015f\u0131k sa\u00e7acak derecede par\u0131lt\u0131l\u0131 ve m\u00fc\u015ffik kelimeler tasvir ediyor:<\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M   Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 183- Ey m\u00fcminler,sizden \u00f6nceki \u00fcmmetlere oldu\u011fu gibi, g\u00fcnahlardan ar\u0131nas\u0131n\u0131z diye, say\u0131l\u0131 g\u00fcnler olarak oru\u00e7 tutmak size de farz k\u0131l\u0131nd\u0131. 184- \u0130\u00e7inizden kim hasta ya da yolcu […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":5719,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-5718","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-gundem"],"yoast_head":"\n