B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

240- Aran\u0131zdan vefat edip de geride e\u015flerini b\u0131rakanlar, bir y\u0131l boyunca evden \u00e7\u0131kmalar\u0131na ihtiya\u00e7 b\u0131rakmayacak (oranda bir meta’\u0131) e\u015flerine vasiyyet etsinler (b\u0131raks\u0131nlar veya varislerine havale etsinler.) E\u011fer kad\u0131nlar kendiliklerinden evden \u00e7\u0131karlarsa kendileri ile ilgili yapacaklar\u0131 me\u015fru bir davran\u0131\u015ftan dolay\u0131 size sorumluluk d\u00fc\u015fmez. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah \u00fcst\u00fcn iradeli ve hikmet sahibidir.<\/em><\/strong><\/p>\n

241- Bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlar\u0131n geleneklere uygun bir \u015fekilde ge\u00e7imlerini sa\u011flamak, takva sahiplerinin boynuna bor\u00e7tur.<\/em><\/strong><\/p>\n

242-Allah ayetlerini size b\u00f6yle a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yor ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.<\/em><\/strong><\/p>\n

Bu ayetlerin ilki, dul kad\u0131n\u0131n \u00f6len kocas\u0131 \u00fczerinde bir vasiyyet hakk\u0131n\u0131n bulundu\u011funu belirtir. Erke\u011fin \u00f6lmeden \u00f6nce yapaca\u011f\u0131 bu vasiyyette kar\u0131s\u0131n\u0131n bir y\u0131l boyunca evinde oturabilece\u011fini ve miras\u0131ndan ge\u00e7imini sa\u011flayabilece\u011fini ister. E\u011fer kad\u0131n \u015fahsi duygular\u0131n\u0131n telkini ile ya da \u00e7evresindeki \u015fartlar\u0131n zorlamas\u0131 ile \u00f6len kocas\u0131n\u0131n evinde oturmay\u0131 uygun g\u00f6r\u00fcrse bu karar\u0131n\u0131 uygular ve yeni bir evlilik yapmaz. Bununla birlikte bir \u00f6nceki ayette belirtildi\u011fi \u00fczere, d\u00f6rt ay on g\u00fcn bekledikten sonra kocas\u0131n\u0131n evinden ayr\u0131lmakta da serbesttir. Ba\u015fka bir deyimle dul kad\u0131n\u0131n d\u00f6rt ay on g\u00fcn beklemesi (iddet) farz, bunun yan\u0131s\u0131ra bir y\u0131la kadar kocas\u0131n\u0131n evinde oturmas\u0131 onun i\u00e7in bir hakt\u0131r.<\/p>\n

Baz\u0131 tefsir bilginleri bu ayetin, h\u00fckm\u00fcn\u00fcn bir \u00f6nceki ayetle y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kalkt\u0131\u011f\u0131 (neshedildi\u011fi) g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcndedir. Oysa birka\u00e7 sat\u0131r \u00f6nce de\u011findi\u011fimiz gibi bu iki ayetin i\u00e7erikleri farkl\u0131 nitelikte oldu\u011fu i\u00e7in y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kalkma-kald\u0131rma durumunun s\u00f6zkonusu olmas\u0131 zarur\u00ee de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fimdi okudu\u011fumuz ayet, dul kad\u0131n\u0131n istedi\u011fi takdirde kullanabilece\u011fi bir hakk\u0131ndan s\u00f6zederken bir \u00f6nceki ayet onun kesinlikle yerine getirmekle y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu bir g\u00f6revini belirtiyor.<\/p>\n

“E\u011fer kad\u0131nlar kendiliklerinden evden \u00e7\u0131karlarsa yapacaklar\u0131 kendileri ile ilgili me\u015fru bir davran\u0131\u015ftan dolay\u0131 size sorumluluk d\u00fc\u015fmez.”<\/strong><\/p>\n

Bu ayetteki \u00e7o\u011ful s\u0131\u011fal\u0131 “sizin” zamirinin kullan\u0131lmas\u0131, \u00e7evresinde olup biten her olaydan sorumlu, s\u0131k\u0131 dayan\u0131\u015fmal\u0131 bir cemaat varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr. Ger\u00e7ekten bu inan\u00e7 sisteminin y\u00fck\u00fc, bu \u015feriat\u0131n y\u00fck\u00fc ve kanatlar\u0131 alt\u0131nda ya\u015fayan her ferdin y\u00fck\u00fc bu cemaatin omuzlar\u0131na bindirilmi\u015ftir. Bu cemaat, bu dayan\u0131\u015fmal\u0131 toplum, fertlerinin her davran\u0131\u015f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda sorumlu olacak ya da olmayacak bir konumdad\u0131r. \u0130sl\u00e2m cemaatinin mahiyetini ve fonksiyonunun kavranmas\u0131 ve buna ba\u011fl\u0131 olarak Allah’\u0131n \u015feriat\u0131n\u0131 korumakla g\u00f6revli fertlerinden herhangi birinin onun d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kmamas\u0131 i\u00e7in koruculuk yapacak b\u00f6yle bir cemaatin olu\u015fturulmas\u0131n\u0131n ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz gereklili\u011fi a\u00e7\u0131s\u0131ndan bu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fc telkin son derece b\u00fcy\u00fck \u00f6nem ta\u015f\u0131r. Bu ger\u00e7ek gerek toplumun kollektif vicdan\u0131nda ve gerekse tek tek b\u00fct\u00fcn bireylerinin vicdanlar\u0131nda iyice yeretsin diye, cemaate bu niteli\u011fi \u00f6npl\u00e2na \u00e7\u0131kar\u0131larak sesleniliyor. Arkas\u0131ndan da sonu\u00e7 c\u00fcmlesi geliyor:<\/p>\n

“Allah \u00fcst\u00fcn iradeli (aziz)dir ve hikmet sahibidir.”<\/strong><\/p>\n

Bu c\u00fcmle i\u00e7erdi\u011fi korkutma ve uyar\u0131n\u0131n yan\u0131s\u0131ra kalplerin dikkatini Allah’\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc oldu\u011fu, farzlar\u0131n\u0131n ve telkinlerinin mutlaka bir hikmeti bulundu\u011fu ger\u00e7e\u011fine \u00e7ekiyor.<\/p>\n

\u0130kinci ayet ise genel olarak b\u00fct\u00fcn bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlar\u0131n kocalar\u0131ndan ge\u00e7im yard\u0131m\u0131 alma haklar\u0131 oldu\u011funu belirtiyor ve bu hakk\u0131 t\u00fcm\u00fc ile Allah korkusuna (takvaya) ba\u011fl\u0131yor:<\/p>\n

“Bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlar\u0131n geleneklere uygun bir \u015fekilde ge\u00e7imlerini sa\u011flamak, takva sahiplerinin boynuna bor\u00e7tur.”<\/strong><\/p>\n

Baz\u0131 tefsir bilginleri, bu ayetin h\u00fckm\u00fcn\u00fcn de daha \u00f6nceki ayetlerde belirlenen h\u00fck\u00fcmler taraf\u0131ndan y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f (neshedilmi\u015f) oldu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcndedir. Oysa burada da y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kalkma-kald\u0131rma durumunun s\u00f6zkonusu oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnmeyi gerektiren bir durum yok. \u0130stisnas\u0131z her bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131n i\u00e7in ge\u00e7im yard\u0131m\u0131 alma hakk\u0131n\u0131 belirlemek, Kur’an’\u0131n bu alana ili\u015fkin daha \u00f6nceki telkinleri ile uyumlu bir h\u00fck\u00fcmd\u00fcr. Bu kad\u0131n ister bo\u015famadan \u00f6nce kendisi ile cinsel ili\u015fki kurulmu\u015f, ister kurulmam\u0131\u015f, ister mehri belirlenmi\u015f ve isterse belirlenmemi\u015f bir kad\u0131n olsun, farketmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu ge\u00e7im yard\u0131m\u0131 bo\u015faman\u0131n buruklu\u011funu hafifletici, ayr\u0131l\u0131k y\u00fcz\u00fcnden zedelenen onurlar\u0131 ok\u015fay\u0131c\u0131 bir anlam ve nitelik ta\u015f\u0131r. Bu ayette takva bilinci harekete ge\u00e7irilmekte ve bu yard\u0131m konusu ona ba\u011flanmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc en sa\u011flam teminat, hatta tek teminat budur.<\/p>\n

\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc ayet, ise evlenme-bo\u015fanma konusunda yukardan beri okudu\u011fumuz h\u00fck\u00fcmlerin t\u00fcm\u00fcne yayg\u0131n bir sonu\u00e7 ve ba\u011flama c\u00fcmlesi niteli\u011findedir: `<\/strong><\/p>\n

Allah size ayetlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yor ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.”<\/strong><\/p>\n

“B\u00f6ylece”… Yani “\u0130nceledi\u011fimiz bu b\u00fck\u00fcmleri a\u00e7\u0131klay\u0131\u015f\u0131 gibi”. Bu h\u00fck\u00fcmlerdeki a\u00e7\u0131klay\u0131\u015f kesin, ayr\u0131nt\u0131l\u0131, d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fc ve etkileyicidir. Allah size ayetlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yor ki, bu ayetlerin i\u00e7inde gizli olan nimeti, onlar\u0131n pratik hayat\u0131n\u0131zda a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kan rahmetini ve bu ilah\u00ee nimeti d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz… Ayetlerin a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131lmas\u0131 ve gerekli kolayl\u0131\u011f\u0131n g\u00f6sterilmesi nimetini… \u0130nsan\u0131 evrensel bar\u0131\u015fa g\u00f6t\u00fcren nimeti…<\/p>\n

E\u011fer insan bu ilahi sistemi iyi niyetli ve samimi bir \u015fekilde d\u00fc\u015f\u00fcnebilme, onu ger\u00e7ek yerine oturtabilme ba\u015far\u0131s\u0131n\u0131 g\u00f6sterebilse, bu nimete kar\u015f\u0131 tav\u0131rlar\u0131 de\u011fi\u015fir ve netle\u015firdi. O zaman teslim olup ger\u00e7e\u011fi kabullenir, itaat eder ve t\u00fcm varl\u0131klar\u0131yla bar\u0131\u015f ortam\u0131na girerdi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olarak.<\/p>\n

TALUT ve<\/strong> CALUT<\/strong><\/p>\n

\u0130leride okuyaca\u011f\u0131m\u0131z ayetlerden olu\u015fan bu k\u0131sm\u0131n ve burada yeralan ge\u00e7mi\u015f toplumlar ve eski \u00fcmmetlerin hayat tecr\u00fcbelerinin de\u011ferini anlayabilmemiz i\u00e7in \u015fu ger\u00e7ekleri iyice kavramal\u0131, vicdanlar\u0131m\u0131zda canland\u0131rmal\u0131y\u0131z: Kur’an bu \u00fcmmetin ya\u015fayan kitab\u0131, \u00f6\u011f\u00fct verici k\u0131lavuzu ve i\u00e7inde hayat\u0131na ili\u015fkin dersler okudu\u011fu okuludur. Y\u00fcce Allah il\u00e2hi sistemini yery\u00fcz\u00fcnde ger\u00e7ekle\u015ftirmekle g\u00f6revlendirdi\u011fi ilk m\u00fcsl\u00fcman cemaati, bu son derece \u00f6nemli g\u00f6reve haz\u0131rlad\u0131ktan sonra Kur’an arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile s\u00fcrekli bir e\u011fitime tabi tutmu\u015ftur. Bunun yan\u0131s\u0131ra y\u00fcce Allah Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) vefat\u0131ndan sonra bu \u00fcmmetin b\u00fct\u00fcn ku\u015faklar\u0131n\u0131 y\u00f6nlendirmek, e\u011fitmek ve v\u00e2detti\u011fi \u00fczere insanl\u0131\u011fa ideal bi\u00e7imde \u00f6nderlik etmek hususunda Kur’an-\u0131 Kerim’in canl\u0131 ve s\u00fcrekli bir k\u0131lavuz fonksiyonunu yerine getirmesini murad etmi\u015ftir. Yaln\u0131z bunun i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n Kur’an’\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi yolda y\u00fcr\u00fcmeleri, Ona olan s\u0131ms\u0131k\u0131 ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 hi\u00e7 gev\u015fetmeden s\u00fcrd\u00fcrmeleri, bir b\u00fct\u00fcn olarak ya\u015fama tarzlar\u0131n\u0131 ondan almalar\u0131, di\u011fer b\u00fct\u00fcn yery\u00fcz\u00fc kaynakl\u0131 sistemlerin cahiliye sistemleri olmas\u0131 hasebiyle m\u00fcmin, Kur’an’\u0131n kendine sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 bir g\u00fcvenle onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeden, tepeden bakabilmelidir.<\/p>\n

Bu Kur’an, sadece okunup ge\u00e7ilecek bir s\u00f6z y\u0131\u011f\u0131n\u0131 de\u011fildir. Tersine geni\u015f kapsaml\u0131 bir k\u0131lavuz, bir talimatnamedir. O, pratik hayat\u0131n talimatnamesi oldu\u011fu kadar ayn\u0131 zamanda e\u011fitim k\u0131lavuzu, e\u011fitim talimatnamesidir. \u0130\u015fte bu gerek\u00e7e ile olu\u015fturup, e\u011fitmek \u00fczere geldi\u011fi m\u00fcsl\u00fcman cemaate, insanl\u0131\u011f\u0131n ge\u00e7mi\u015fteki hayat deneyimlerini,duyguland\u0131r\u0131c\u0131 bir \u00fcslupla sunuyor. Bu alanda Hz. Adem’den (sel\u00e2m \u00fczerine olsun) beri s\u00fcre gelen iman \u00e7a\u011fr\u0131s\u0131n\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 tecr\u00fcbelere \u00f6ncelik tan\u0131yor, bu tecr\u00fcbeleri gerek insan psikolojisine ve gerekse pratik hayata ili\u015fkin t\u00fcrleri ile m\u00fcsl\u00fcman \u00fcmmetin b\u00fct\u00fcn ku\u015faklar\u0131na bir \u00e7e\u015fit yolaz\u0131\u011f\u0131 olarak sunuyor, bu \u00fcmmeti bu son derece de\u011ferli yolaz\u0131\u011f\u0131 ile ve de\u011fi\u015fik t\u00fcrde olu\u015fmu\u015f tarihsel birikimle donat\u0131rken onun hangi yolu izleyerek y\u00fcr\u00fcyece\u011fini a\u00e7\u0131k-se\u00e7ik bi\u00e7imde \u00f6\u011frenmesini ama\u00e7l\u0131yor. \u0130\u015fte, Kur’an’da bu kadar \u00e7ok say\u0131da, bu kadar \u00e7e\u015fitli ve bu denli canl\u0131, somut mesaj sunan k\u0131ssa ile kar\u015f\u0131la\u015fmam\u0131z\u0131n nedeni budur. Bu k\u0131ssalar\u0131n en s\u0131k rastlanan t\u00fcr\u00fc \u0130srailo\u011fullar\u0131’na (yahudilere) ili\u015fkin k\u0131ssalard\u0131r. Bunun bir\u00e7ok sebebi vard\u0131r ve bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131na ilk c\u00fczde yeralan \u0130srailo\u011fullar\u0131’na ili\u015fkin tarihi olaylar\u0131n toplu yorumunu yaparken de\u011finmi\u015ftik. Bu sebeplerin di\u011fer baz\u0131lar\u0131n\u0131 da bu c\u00fcz’de (\u00f6zellikle ilk ba\u015flarda) de\u011fi\u015fik vesilelerle anlatt\u0131k. \u015eimdi o anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z sebeplere \u00f6nemli g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz birka\u00e7 tanesini daha ekleyelim:<\/p>\n

Y\u00fcce Allah bu \u00fcmmetin kimi ku\u015faklar\u0131n\u0131n vaktiyle \u0130srailo\u011fullar\u0131’n\u0131n ge\u00e7irdikleri tarih d\u00f6nemlerinin benzerlerini ya\u015fayacaklar\u0131n\u0131, bu ku\u015faklar\u0131n, dinlerine ve inan\u00e7lar\u0131na kar\u015f\u0131 eski yahudilerin tav\u0131rlar\u0131na benzer tav\u0131rlar tak\u0131nacaklar\u0131n\u0131 bildi\u011fi i\u00e7in yollar\u0131nda kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 t\u00f6kezleme noktalar\u0131n\u0131, kendilerine yahudi tarihinin olaylar\u0131nda somutla\u015fm\u0131\u015f \u00f6rnekler halinde sunmu\u015ftur. B\u00f6ylece bu ku\u015faklar yollar\u0131 boyunca kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 bu t\u00f6kezleme noktalar\u0131na ayak kapt\u0131rmadan, ya da onlara saplan\u0131p kalmadan \u00f6nce bizzat y\u00fcce Allah’\u0131n, \u00f6nlerine tuttu\u011fu bu tarih aynas\u0131nda y\u00fczlerini g\u00f6rerek \u00f6\u011f\u00fct ve ibret alabilecektir.<\/p>\n

Bu Kur’an, m\u00fcsl\u00fcman \u00fcmmetin ku\u015faklar\u0131 taraf\u0131ndan dikkatle okunmal\u0131, bilin\u00e7li bir \u015fekilde alg\u0131lanmal\u0131d\u0131r. Bu Kur’an, g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn meselelerini \u00e7\u00f6zmek ve gelece\u011fe uzanan yolumuzu ayd\u0131nlatmak \u00fczere sanki \u015fimdi iniyormu\u015f\u00e7as\u0131na canl\u0131 direktifler b\u00fct\u00fcn\u00fc kabul edilerek \u00fczerinde kafa yorulmal\u0131d\u0131r. Yoksa Kur’an sadece ahenkle okunmas\u0131 laz\u0131m gelen bir g\u00fczel s\u00f6zler manzumesi ya da bir daha geri gelmeyecek olan tarihe kar\u0131\u015fm\u0131\u015f ger\u00e7eklerin tutanak defteri olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl memelidir. Biz bu Kur’an’\u0131 gerek ge\u00e7mi\u015f gerekse \u015fimdiki hayat\u0131m\u0131zda birer direktifimiz olsun niyetiyle okumad\u0131k\u00e7a O’ndan asla yararlanamay\u0131z. T\u0131pk\u0131 ilk m\u00fcsl\u00fcman cemaat gibi. Onlar Kur’an’\u0131, o g\u00fcnk\u00fc pratik hayatlar\u0131n\u0131n geli\u015fmelerine ili\u015fkin direktifler almak amac\u0131 ile okuyorlard\u0131. Kur’an’\u0131 bu bilin\u00e7le okudu\u011fumuz taktirde her\u015feyi onun sat\u0131rlar\u0131nda buluruz. O’nun ayetlerinde Kur’an ger\u00e7e\u011fini dikkate almak istemeyenlerin hi\u00e7bir zaman d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecekleri, deyim yerindeyse ak\u0131llar\u0131n\u0131n ucundan bile ge\u00e7meyen nice \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131, insan\u0131 hayrette b\u0131rakan a\u00e7\u0131klamalar bulaca\u011f\u0131z. Onun kelimelerinin, c\u00fcmlelerinin ve direktiflerinin nabz\u0131 atan, hareket eden ve yolumuzun kritik d\u00f6neme\u00e7lerini i\u015faretleyen canl\u0131 varl\u0131klar olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rece\u011fiz. Bu canl\u0131 varl\u0131klar bize kimi zaman “\u015funu yap\u0131n\u0131z, \u015funu sak\u0131n yapmay\u0131n\u0131z”, kimi yerde “\u015fu d\u00fc\u015fman\u0131n\u0131zd\u0131r, \u015fu da dostunuzdur” ve kimi durumlarda da “\u015furada \u00e7ok ihtiyatl\u0131 olunuz, \u015furada haz\u0131rl\u0131kl\u0131 olunuz” diyeceklerdir. Bu canl\u0131 varl\u0131klar ba\u015f\u0131m\u0131za gelecek her olay, kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kacak her geli\u015fme \u00f6n\u00fcnde bize uzun, ayr\u0131nt\u0131l\u0131 ve yerli yerinde a\u00e7\u0131klamalar sunacaklard\u0131r. i\u015fte o zaman Kur’an’\u0131n yararl\u0131 ve hayat dolu bir ger\u00e7ek oldu\u011funa dikkat \u00e7eken Y\u00fcce Allah’\u0131n \u015fu buyru\u011funun anlam\u0131n\u0131 kavrayabilece\u011fiz:<\/p>\n

“Ey m\u00fcminler, Allah ve Peygamber size hayat verecek ger\u00e7e\u011fe \u00e7a\u011f\u0131rd\u0131klar\u0131nda onlara olumlu kar\u015f\u0131l\u0131k veriniz.” <\/strong>(Enfal Suresi, 24<\/strong>)<\/p>\n

Kur’an mesaj\u0131, bir hayat \u00e7a\u011fr\u0131s\u0131d\u0131r, s\u00fcrekli ve yenilenen bir hayata \u00e7a\u011fr\u0131d\u0131r. Onun \u00e7a\u011fr\u0131s\u0131, tarihin eski bir d\u00f6nemi ile s\u0131n\u0131rl\u0131 bir hayata ili\u015fkin de\u011fildir.’<\/p>\n

Bu b\u00f6l\u00fcm eski \u00fcmmetlerin hayat tecr\u00fcbelerinden iki tanesini dikkatlerimize sunuyor. Bu iki tecr\u00fcbeyi bu \u00fcmmetin tecr\u00fcbe birikimine ekliyor. Bu tecr\u00fcbeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile m\u00fcsl\u00fcman toplumu, \u00fcstlenmi\u015f oldu\u011fu son derece b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev sebebiyle ve iman k\u00f6kenli inan\u00e7 sisteminin, bu son derece hareketli tarih s\u00fcrecinin miras\u00e7\u0131s\u0131 s\u0131fat\u0131yla hayat\u0131 boyunca y\u00fczy\u00fcze gelece\u011fi de\u011fi\u015fik geli\u015fmelere kar\u015f\u0131 e\u011fitmeyi ama\u00e7l\u0131yor.<\/p>\n

Kur’an, bu tecr\u00fcbelerden ilkinin kimlerin ba\u015f\u0131ndan ge\u00e7ti\u011fini belirtmiyor, yaln\u0131z tecr\u00fcbeyi k\u0131sa, fakat anla\u015f\u0131labilecek uzunlukta anlatmakla yetiniyor. S\u00f6zkonusu olay “\u00d6l\u00fcm korkusu ve binlerce ki\u015filik bir kalabal\u0131k halinde yurtlar\u0131ndan ayr\u0131lan” bir toplulu\u011fun tecr\u00fcbesidir. Fakat bu yurtlar\u0131n\u0131 terk edi\u015f, bu ka\u00e7\u0131\u015f, bu sak\u0131nma onlara hi\u00e7bir yarar sa\u011flam\u0131yor; korkusu y\u00fcz\u00fcnden yurtlar\u0131n\u0131 terk ettikleri il\u00e2hi kader yakalar\u0131na yap\u0131\u015fmakta gecikmiyor ve bunun sonucu olarak y\u00fcce Allah kendilerine “\u00f6l\u00fcn” buyuruyor. B\u00f6ylece \u00f6ld\u00fcrd\u00fckten bir s\u00fcre sonra onlar\u0131 yeniden diriltiyor. Yani ne \u00f6l\u00fcmden ka\u00e7ma \u00e7abalar\u0131n\u0131n bir faydas\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcyorlar ve ne de yeniden dirilmek i\u00e7in bir \u00e7aba harc\u0131yorlar. Her iki olaya da il\u00e2hi kader y\u00f6n veriyor.<\/p>\n

Kur’an, bu tecr\u00fcbenin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda m\u00fcminlere d\u00f6nerek onlar\u0131 s\u00e2va\u015fmaya, mallar\u0131n\u0131 Allah yolunda; hayat\u0131n ve mal\u0131n ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131s\u0131 olan ve hayat\u0131 da mal\u0131 da diledi\u011finde geri alabilen Allah’\u0131n yolunda harcamaya te\u015fvik ediyor.<\/p>\n

\u0130kinci tecr\u00fcbe, yahudilerin Hz. Musa’dan (sel\u00e2m \u00fczerine olsun) sonraki hayatlar\u0131nda meydana geliyor. Yani yahudilerin egemenliklerini yitirdikten, kutsal de\u011ferleri ya\u011fmaland\u0131ktan, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na boyun e\u011fmelerinden, Rabblerinin hidayetinden ve peygamberlerinin direktiflerinden sapmalar\u0131 sebebiyle bir\u00e7ok ac\u0131lar tatt\u0131ktan sonraki karanl\u0131k d\u00f6nemlerine ili\u015fkin bir tecr\u00fcbe kar\u015f\u0131s\u0131nday\u0131z. Fakat bir s\u00fcre sonra vicdanlar\u0131nda yeni bir silkinme, derlenip toparlanma arzusu belirir, kalplerinde k\u00fcllenmi\u015f olan inan\u00e7 uyanmaya y\u00fcztutar, bunun sonucunda Allah yolunda sava\u015fma \u00f6zlemi duyarak peygamberlerine “Ba\u015f\u0131m\u0131za bir h\u00fck\u00fcmdar getir de onun emri alt\u0131nda Allah yolunda sava\u015fa girelim” derler.<\/p>\n

Kur’an’\u0131n son derece d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fc bir ifade tarz\u0131 ile anlatt\u0131\u011f\u0131 bu tecr\u00fcbe, baz\u0131 ger\u00e7ekleri g\u00f6zlerimizin \u00f6n\u00fcne seriyor, o g\u00fcn\u00fcn m\u00fcsl\u00fcman toplumuna ili\u015fkin mesajlar ta\u015f\u0131mas\u0131na ek olarak her d\u00f6nemdeki m\u00fcsl\u00fcman topluma y\u00f6nelik d\u00fc\u015f\u00fcnceleri kam\u00e7\u0131lay\u0131c\u0131 birtak\u0131m g\u00fc\u00e7l\u00fc mesajlar da i\u00e7eriyor.<\/p>\n

Bu tecr\u00fcbenin bir b\u00fct\u00fcn olarak g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serdi\u011fi genel karakterli ibret dersi \u015fudur: Bu inan\u00e7 kaynakl\u0131 toplumsal ayaklanma, patlama daha ba\u015flang\u0131\u00e7ta hareketi zedeleyen bir\u00e7ok eksikli\u011fe ve zaaf belirtilerine ve yolun ilerdeki a\u015famalar\u0131nda ondan b\u00f6l\u00fck b\u00f6l\u00fck y\u00fcz \u00e7eviren d\u00f6nek taraftarlar\u0131n\u0131n ihanetlerine ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn bu olumsuzluklara kar\u015f\u0131n, bir avu\u00e7 imanl\u0131 taraftar\u0131n\u0131n bu toplumsal ba\u015fkald\u0131r\u0131ya \u0131srarla ba\u011fl\u0131 kalmas\u0131, \u0130srailo\u011fullar\u0131’na son derece \u00f6nemli kazan\u0131mlar getirdi. \u0130srailo\u011fullar\u0131 bu onurlu ba\u015fkald\u0131rma sonunda haysiyet k\u0131r\u0131c\u0131 bir bozgunun, utan\u00e7 verici bir peri\u015fanl\u0131\u011f\u0131n, uzun bir s\u00fcrg\u00fcnl\u00fck ve zorbalar\u0131n \u00e7izmeleri alt\u0131nda ezilme d\u00f6neminin arkas\u0131ndan zafere, egemenli\u011fe ve \u015ferefli bir ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131\u011fa ula\u015ft\u0131lar. Bu parlak zaferleri Hz. Davud ve onun arkas\u0131ndan gelen Hz. S\u00fcleyman (sel\u00e2m \u00fczerine olsun) peygamberlerin h\u00fck\u00fcmdarl\u0131k d\u00f6nemlerinde elde ettiler. Bu d\u00f6nem \u0130srailo\u011fullar\u0131 devletinin yery\u00fcz\u00fcnde ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 ba\u015far\u0131lar\u0131n doruk noktas\u0131n\u0131 olu\u015fturur. Yahudi tarih\u00e7ileri bu d\u00f6nemlerini “Alt\u0131n d\u00f6nem” diye anarlar. Yahudiler “Peygamberler D\u00f6nemi” olarak bilinen bu tarih d\u00f6nemlerinin daha \u00f6nceki a\u015famas\u0131nda b\u00f6yle bir ba\u015far\u0131y\u0131 hi\u00e7 ya\u015famam\u0131\u015flard\u0131. Bu ba\u015far\u0131 t\u00fcm\u00fc ile do\u011frudan do\u011fruya uzun y\u0131llar koyu bulutlar arkas\u0131nda kalan bir inanc\u0131n parlamas\u0131n\u0131n toplumsal bir ayaklanmaya d\u00f6n\u00fc\u015fmesinin ve bir avu\u00e7 inanm\u0131\u015f taraftar\u0131n\u0131n Calut’un askeri g\u00fcc\u00fc kar\u015f\u0131s\u0131nda g\u00f6sterdi\u011fi yi\u011fit\u00e7e direni\u015fin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr.<\/p>\n

Bu tarihi tecr\u00fcbenin ayr\u0131nt\u0131lar\u0131nda yans\u0131yan baz\u0131 ibretler daha vard\u0131r ki, bunlar her d\u00f6nemde ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcman toplumlar i\u00e7in son derece de\u011ferlidir. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u015f\u00f6yle s\u0131ralayabiliriz:<\/p>\n

Toplumsal heyecanlar d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015flerine g\u00f6re de\u011ferlendirildi\u011finde liderleri aldatabilecek niteliklere sahiptirler. Bundan dolay\u0131 liderler, s\u00f6zkonusu heyecanlar\u0131n etkisiyle sava\u015fa giri\u015fmeden \u00f6nce onlar\u0131 mihenk ta\u015f\u0131na vurmal\u0131, iyice \u00f6l\u00e7\u00fcp tartmal\u0131d\u0131rlar.<\/p>\n

Nitekim bu tarihi tecr\u00fcbede ileri gelen yahudilerden olu\u015fmu\u015f bir grup, Peygamberlerine ba\u015fvurarak ondan ba\u015flar\u0131na bir h\u00fck\u00fcmdar ge\u00e7irmesini ve bu h\u00fck\u00fcmdar\u0131n \u00f6nlerine d\u00fc\u015f\u00fcp din d\u00fc\u015fmanlar\u0131 ile yap\u0131lacak sava\u015fta kendilerine komutanl\u0131k etmesini, egemenliklerini ve Hz. Musa ile Hz. Harun (sel\u00e2m \u00fczerlerine olsun) ailelerinden kalma kutsal emanetler ile birlikte b\u00fct\u00fcn mallar\u0131n\u0131 ellerinden alm\u0131\u015f olan d\u00fc\u015fmanlar\u0131 ile giri\u015filecek hesapla\u015fmaya \u00f6nderlik etmesini isterler. Peygamberleri sava\u015fmaya kesinlikle kararl\u0131 olup olmad\u0131klar\u0131n\u0131 anlamak \u00fczere kendilerine; “Ya e\u011fer sava\u015f size farz k\u0131l\u0131n\u0131nca bu emre kar\u015f\u0131 gelip sava\u015fmazsan\u0131z?” <\/strong>deyince bu s\u00f6z a\u011f\u0131rlar\u0131na gider ve peygamberlerine; “Yurtlar\u0131m\u0131zdan ve \u00e7ocuklar\u0131m\u0131zdan ayr\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcze g\u00f6re ni\u00e7in sava\u015fmayal\u0131m?” <\/strong>diye kar\u015f\u0131l\u0131k verirler.<\/p>\n

Fakat bu heyecan\u0131n ate\u015fi \u00e7ok ge\u00e7meden s\u00f6nmeye y\u00fcz tutar, k\u0131ssada anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi yolun \u00e7e\u015fitli a\u015famalar\u0131nda iyice zay\u0131flar. Okudu\u011fumuz ayetlerin bir yerinde bu e\u011filim “Fakat sava\u015fmak kendilerine farz k\u0131l\u0131n\u0131nca pek az\u0131 hari\u00e7, hepsi yan \u00e7izdiler” <\/strong>diye a\u00e7\u0131k\u00e7a vurgulan\u0131r.<\/p>\n

Ger\u00e7i yap\u0131lan anla\u015fmay\u0131 bozmak, verilen s\u00f6z\u00fc yerine getirmemek ve yar\u0131 yolda b\u0131rak\u0131p ayr\u0131lmak yahudilerin \u00f6tedenberi bilinen bir huyu, bir \u00f6zelli\u011fidir, ama bu e\u011filim, imana dayal\u0131 e\u011fitim d\u00fczeyi pek y\u00fcksek olmayan b\u00fct\u00fcn toplumlarda genellikle rastlanabilecek ortak insani e\u011filimdir. Tabii ki, bu durum, her ku\u015faktan m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131n lider kadrolar\u0131n\u0131n ba\u015f\u0131na da gelebilir. Bu y\u00fczden bu t\u00fcr durumlarda bu tarihi tecr\u00fcbenin verdi\u011fi dersten yararlanmak, yerinde olur.<\/p>\n

Tarihi tecr\u00fcbenin ayr\u0131nt\u0131lar\u0131ndan derledi\u011fimiz di\u011fer bir ibret dersi de \u015fudur: Bu t\u00fcr toplumsal heyecanlar\u0131n, halk\u0131n kollektif vicdan\u0131ndan kaynaklanan toplumsal patlamalar\u0131n dayan\u0131kl\u0131l\u0131k derecesini bir defa s\u0131navdan ge\u00e7irmekle yetinmemek gerekir.<\/p>\n

Nitekim bu tecr\u00fcbeyi ya\u015fayan \u0130srailo\u011fullar\u0131’n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu, istekleri olumlu kar\u015f\u0131lanarak omuzlar\u0131na sava\u015fma y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc bindirilir-bindirilmez yan \u00e7izdiler. Geriye peygamberleri ile yapt\u0131klar\u0131 anla\u015fmaya ba\u011fl\u0131 kalan k\u00fc\u00e7\u00fck bir az\u0131nl\u0131k kald\u0131. Bunlar da Talut’un komutas\u0131 alt\u0131nda sefere \u00e7\u0131kan askerlerdi. Hat\u0131rlanaca\u011f\u0131 gibi bu ordu, Talut’un h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011fa ve komutanl\u0131\u011fa l\u00e2y\u0131k olup olmad\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin yo\u011fun tart\u0131\u015fmalar\u0131n, O’nun ba\u015flar\u0131na y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan getirildi\u011finin kan\u0131ta ba\u011flanmas\u0131n\u0131n ve bunun belirtisi olarak peygamberlerinden kalan kutsal emanetleri i\u00e7eren sand\u0131klar\u0131n\u0131n meleklerce ta\u015f\u0131narak \u00f6nlerine getirilmesinin arkas\u0131ndan yola \u00e7\u0131kabilmi\u015fti. Buna ra\u011fmen bu ordunun \u00e7o\u011funlu\u011fu daha ilk a\u015famada geride kald\u0131lar, askerlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu komutanlar\u0131 taraf\u0131ndan ger\u00e7ekle\u015ftirilen daha ilk s\u0131navda ba\u015far\u0131s\u0131z not ald\u0131lar. Ayette bu s\u0131nav aynen \u015f\u00f6yle anlat\u0131l\u0131yor; “Talut, ordusu ile birlikte sefere<\/strong> \u00e7\u0131k\u0131nca askerlerine dedi ki `Allah sizi bir \u0131rmak arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile s\u0131navdan ge\u00e7irecek. Kim bu \u0131rma\u011f\u0131n suyundan kana kana i\u00e7erse benden de\u011fildir. Kim onun suyundan i\u00e7mez de sadece bir avu\u00e7 dolusu ile yetinirse o bendendir.’ \u00c7ok az\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda askerler bu \u0131rmaktan kana kana su i\u00e7tiler.”<\/strong><\/p>\n

Fakat \u0131rma\u011f\u0131n suyundan i\u00e7meyen bu “\u00e7ok az ki\u015fi” de direnmelerini sonuna kadar s\u00fcrd\u00fcremediler. Deh\u015fetin somutla\u015fm\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fc, yani d\u00fc\u015fman\u0131n kalabal\u0131kl\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcc\u00fc kar\u015f\u0131s\u0131nda moralleri bozuldu ve kalpleri sars\u0131ld\u0131. “O \u0131rma\u011f\u0131 ge\u00e7ince askerlerin bir k\u0131sm\u0131 `Bug\u00fcn bizim Calut ve ordusu ile ba\u015fa \u00e7\u0131kacak g\u00fcc\u00fcm\u00fcz yok’ dediler.”<\/strong><\/p>\n

Bu \u00e7\u00f6z\u00fclme kar\u015f\u0131s\u0131nda \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck ve se\u00e7kin bir az\u0131nl\u0131k direni\u015fini s\u00fcrd\u00fcrd\u00fc, bunlar Allah’a g\u00fcven ve ba\u011fl\u0131l\u0131k duygusu i\u00e7inde \u015f\u00f6yle dediler; “Allah’\u0131n izni ile nice az say\u0131l\u0131 topluluk, kalabal\u0131k toplulu\u011fu yenilgiye u\u011fratm\u0131\u015ft\u0131r. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah sabredenlerle beraberdir.” \u0130\u015fte terazinin kefelerinden birinin a\u011f\u0131r basmas\u0131na yola\u00e7an, dengeyi de\u011fi\u015ftiren, sava\u015fta zaferi kazanarak \u015ferefi ve egemenli\u011fi hakeden ordu, bu bir avu\u00e7 inanm\u0131\u015f gruptu.<\/p>\n

Bu tarihi tecr\u00fcbenin olaylar\u0131 aras\u0131nda gizlenen bir ba\u015fka ibret dersi de yap\u0131c\u0131, kararl\u0131 ve inanm\u0131\u015f liderli\u011fe ili\u015fkindir. Talut’un, bu vas\u0131flar\u0131 t\u00fcm\u00fc ile ki\u015fili\u011finde biraraya getirdi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Bu tecr\u00fcbeyi okurken O’nun insan psikolojisini \u00e7ok iyi bildi\u011fini, heyecan\u0131n d\u0131\u015fa vuran co\u015fkunlu\u011funa aldanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, ilk s\u0131navla yetinmedi\u011fini, sava\u015ftan \u00f6nce askerlerinin itaatk\u00e2rl\u0131k ve kararl\u0131l\u0131k derecelerini deneyden ge\u00e7irdi\u011fini, zaaf g\u00f6steren askerlerini ay\u0131r\u0131p geride b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve son olarak da -ki en \u00f6nemlisi budur- arka arkaya yapt\u0131\u011f\u0131 denemelerin ard\u0131ndan askerleri say\u0131ca iyice azald\u0131\u011f\u0131, yan\u0131nda sadece bir avu\u00e7 se\u00e7kin ve sebatk\u00e2r bir sava\u015f\u00e7\u0131 grubu kald\u0131\u011f\u0131 halde hi\u00e7 moralini bozmadan, halis iman\u0131n g\u00fcc\u00fcne ve Allah’\u0131n m\u00fcminlere y\u00f6nelik destek vaadine g\u00fcvenerek cesurca sava\u015fa girebilmesidir.<\/p>\n

Son ibret dersini de sava\u015f\u0131n ak\u0131\u015f\u0131n\u0131 izlerken alg\u0131l\u0131yoruz: Y\u00fcce Allah’a ba\u011fl\u0131 bir kalbin \u00f6l\u00e7\u00fcleri, kriterleri ve d\u00fc\u015f\u00fcnceleri inanmayanlardan farkl\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc b\u00f6yle bir kimse s\u0131n\u0131rl\u0131 ve basit realitenin \u00f6tesine uzanar\u00e0k kesin ve s\u00fcrekli realiteye kavu\u015fur. Ayr\u0131ca s\u0131n\u0131rl\u0131 ve basit realitenin d\u0131\u015f\u0131ndaki her\u015feyi geni\u015f bir perspektifle g\u00f6r\u00fcr. Nitekim bu k\u0131ssada kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 sonuna kadar s\u00fcrd\u00fcrerek sava\u015fa giren ve zaferi elde eden bir avu\u00e7 inanm\u0131\u015f az\u0131nl\u0131k t\u0131pk\u0131 “Bug\u00fcn bizim Calut’la ve<\/strong> ordusu ile ba\u015fa \u00e7\u0131kacak g\u00fcc\u00fcm\u00fcz yok” <\/strong>diyenler gibi say\u0131ca d\u00fc\u015fmandan az olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. Fakat durum hakk\u0131nda o y\u0131lg\u0131nlar\u0131n vard\u0131klar\u0131 h\u00fckme varmam\u0131\u015flar, onlar\u0131nkinden \u00e7ok farkl\u0131 bir h\u00fckme vararak “Allah’\u0131n izni ile nice az say\u0131l\u0131 topluluk, nice kalabal\u0131k toplulu\u011fu yenilgiye u\u011fratm\u0131\u015ft\u0131r” <\/strong>dediler. Arkas\u0131ndan da Rabb’lerine el a\u00e7arak “Ey Rabbimiz, \u00fczerimize sab\u0131r ya\u011fd\u0131r, ayaklar\u0131m\u0131z\u0131 yere sa\u011flam basmam\u0131z\u0131 sa\u011fla ve k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 bize zafer nasip eyle” <\/strong>diye dua ettiler. Bunlar g\u00fc\u00e7 dengesinin k\u00e2firlerin elinde olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun s\u0131rf Allah’\u0131n elinde oldu\u011funu biliyorlard\u0131, bu bilin\u00e7le zaferi Allah’tan istediler ve zaferin as\u0131l sahibi olmas\u0131 hasebi ile onu diledi\u011fine veren Allah’\u0131n elinden buna kavu\u015ftular. ‘<\/p>\n

\u0130\u015fte insan, ger\u00e7ek anlamda Allah’a ba\u011flan\u0131nca, olaylara ve geli\u015fmelere ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcnceleri ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri b\u00f6ylesine de\u011fi\u015fir. B\u00f6ylece bu t\u00fcr kalpler i\u00e7in kesin bir realite olan Allah’\u0131n vaadine dayal\u0131 hesaplar yap\u0131nan\u0131n, g\u00f6zlerin g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc basit realiteye dayal\u0131 hesaplar yapmaktan daha ger\u00e7ek\u00e7i bir tutum oldu\u011fu kan\u0131tlanm\u0131\u015f oluyor.<\/p>\n

Bu k\u0131ssan\u0131n i\u00e7erdi\u011fi b\u00fct\u00fcn mesajlar\u0131 istesek de kavrayamay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc tecr\u00fcbelerimizden de \u00f6\u011frendi\u011fimiz gibi- Kur’an ayetleri kalplere y\u00f6nelik mesajlar\u0131n\u0131, kalplerin i\u00e7inde bulunduklar\u0131 durum ve bu durumlar\u0131n ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 ihtiya\u00e7lar oran\u0131nda sunarlar ve her zaman ihtiya\u00e7 oran\u0131nda mesaj birikimlerini kalplere a\u00e7arlar.<\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M   Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 240- Aran\u0131zdan vefat edip de geride e\u015flerini b\u0131rakanlar, bir y\u0131l boyunca evden \u00e7\u0131kmalar\u0131na ihtiya\u00e7 b\u0131rakmayacak (oranda bir meta’\u0131) e\u015flerine vasiyyet etsinler (b\u0131raks\u0131nlar veya varislerine havale etsinler.) […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":6297,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-6296","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-gundem"],"yoast_head":"\n