B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

9- Arkalar\u0131nda g\u00fc\u00e7s\u00fcz \u00e7ocuklar b\u0131rak\u0131p \u00f6lecek olsalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n hali nice olur diye kayg\u0131 duyanlar yetimlere haks\u0131zl\u0131k etmekten korksunlar, Allah’tan sak\u0131ns\u0131nlar ve do\u011fru konu\u015fsunlar.<\/em><\/strong><\/p>\n

10- Yetimlerin mallar\u0131n\u0131 haks\u0131z bi\u00e7imde yiyenler, midelerini ate\u015fle doldurmaktan ba\u015fka bir\u015fey yapm\u0131yorlar. Zaten kudurmu\u015f alevlerin i\u00e7ine at\u0131lacaklard\u0131r.<\/em><\/strong><\/p>\n

11- Miras\u0131n\u0131z\u0131n b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi s\u0131ras\u0131nda Allah size erkeklere, k\u0131zlar\u0131nkinin (kad\u0131nlar\u0131n) iki kat\u0131 kadar pay vermenizi emreder. E\u011fer \u00f6lenin ikiden \u00e7ok k\u0131z\u0131 varsa miras\u0131n\u0131n \u00fc\u00e7te ikisi onlar\u0131nd\u0131r, e\u011fer bir k\u0131z\u0131 varsa miras\u0131n yar\u0131s\u0131n\u0131 al\u0131r.<\/em><\/strong><\/p>\n

E\u011fer \u00f6lenin \u00e7ocu\u011fu varsa vasiyeti yerine getirildikten ve borcu \u00f6dendikten sonra artakalacak mal\u0131n\u0131n alt\u0131da birerlik b\u00f6l\u00fcm\u00fc anas\u0131na ve babas\u0131na d\u00fc\u015fer. E\u011fer \u00e7ocu\u011fu olmaz da ana-babas\u0131n\u0131 miras\u00e7\u0131 olarak b\u0131rakarak \u00f6l\u00fcrse anas\u0131 miras\u0131n\u0131n \u00fc\u00e7te birini al\u0131r. E\u011fer \u00f6lenin karde\u015fleri varsa miras\u0131n\u0131n alt\u0131da biri annesine verilir. Ana-baban\u0131z\u0131n m\u0131, yoksa evlatlar\u0131n\u0131z\u0131n m\u0131 size daha hay\u0131rl\u0131 olacaklar\u0131n\u0131 bilemezsiniz.<\/em><\/strong><\/p>\n

Bunlar Allah taraf\u0131ndan belirlenmi\u015f miras paylar\u0131d\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feyi bilir ve hikmet sahibidir.<\/em><\/strong><\/p>\n

Ayetlerin ak\u0131\u015f\u0131, varislerin paylar\u0131n\u0131 belirlemeye ge\u00e7meden \u00f6nce yetimlerin mal\u0131n\u0131 yemekten sak\u0131nd\u0131rmaya d\u00f6n\u00fcyor. Bu sefer kalpleri iki g\u00fc\u00e7l\u00fc dokunu\u015fla uyarmak i\u00e7in d\u00f6n\u00fcyor bu konuya. \u0130lki, babal\u0131k merhametinin, zay\u0131f z\u00fcrriyete kar\u015f\u0131 duyulan f\u0131tri \u015fefkatin ve hesaba \u00e7eken ve g\u00f6zeten y\u00fcce Allah’\u0131n korkusunun kayna\u011f\u0131na dokunu\u015ftur. \u0130kincisi de, korkun\u00e7 bir somut sahnede ate\u015ften duyulan korkunun, alevden yay\u0131lan \u00fcrpertinin yerine dokunu\u015ftur.<\/p>\n

“Arkalar\u0131nda g\u00fc\u00e7s\u00fcz \u00e7ocuklar b\u0131rak\u0131p \u00f6lecek olsalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n hali nice olur diye kayg\u0131 duyanlar yetimlere haks\u0131zl\u0131k etmekten korksunlar. Allah’tan sak\u0131ns\u0131nlar ve do\u011fru konu\u015fsunlar.”<\/strong><\/p>\n

“Yetimlerin mallar\u0131n\u0131 haks\u0131z bi\u00e7imde yiyenler, midelerini ate\u015fle doldurmaktan ba\u015fka bir\u015fey yapm\u0131yorlar. Zaten kudurmu\u015f alevlerin i\u00e7ine at\u0131lacaklard\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

\u0130\u015fte b\u00f6yle ayet-i kerime ilk dokunu\u015fu kalplerin i\u00e7ine k\u00fc\u00e7\u00fck z\u00fcrriyetlerine kar\u015f\u0131 ince duygulara sahip babalar\u0131n kalplerine yap\u0131yor. Bunu da z\u00fcrriyetlerini, kanad\u0131 k\u0131r\u0131k, ne ac\u0131yan\u0131 ne de koruyan\u0131 bulunmayan bir durumda tasvir ederek ger\u00e7ekle\u015ftirmektedir. B\u00f6ylece babalar\u0131n\u0131 yitirdikten sonra kendilerine teslim edilen yetimlere kar\u015f\u0131 \u015fefkat duygular\u0131n\u0131n harekete ge\u00e7irilmesi ama\u00e7lanmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, kendilerinden sonra z\u00fcrriyetlerinin, kendilerine emanet edilen \u015fu yetimler gibi sa\u011f kalanlardan kime teslim edilece\u011fini bilemezler. Bu arada y\u00fcce Allah’tan korkmalar\u0131 tavsiye edilmektedir. Belki y\u00fcce Allah onlar\u0131n k\u00fc\u00e7\u00fcklerine de takva sahibi, titiz ve \u015fefkatli birini veli k\u0131lar. Ayr\u0131ca mallar\u0131n\u0131 ve e\u015fyalar\u0131n\u0131 g\u00f6zettikleri gibi onlar\u0131 terbiye edip g\u00f6zetirken yetimlere do\u011fru s\u00f6z s\u00f6ylemeleri de tavsiye edilmektedir.<\/p>\n

\u0130kinci dokunu\u015fa gelince… Bu, korkun\u00e7 bir tablodur. Kar\u0131nlardaki ate\u015f tablosu… Ve en sonunda var\u0131lacak yerdeki korkun\u00e7 alev tablosu. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu mal ate\u015ftir. Ve onlar da bu ate\u015fi yiyorlar. Ku\u015fkusuz onlar sonu\u00e7ta ate\u015fe varacaklard\u0131r. Bu, kar\u0131nlar\u0131 ve derileri kavuran bir ate\u015ftir. \u0130\u00e7i de d\u0131\u015f\u0131 da ate\u015ftir bunun. Bu ate\u015f somuttur. Nerdeyse kar\u0131nlar ve deriler hissedecek. \u00d6yle ki kar\u0131nlar\u0131 ve derileri yak\u0131\u015f\u0131n\u0131 g\u00f6zler g\u00f6r\u00fcr gibi oluyor.<\/p>\n

Ku\u015fkusuz Kur’an’\u0131n bu h\u00fck\u00fcmleri, kat’i ve k\u00f6kl\u00fc i\u015faretleriyle m\u00fcsl\u00fcman ruhlarda yapaca\u011f\u0131n\u0131 yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131 cahiliye tortular\u0131ndan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131 kuvvetle sarsm\u0131\u015f, \u00fczerlerinden bu tortular\u0131 gidermi\u015ftir. Kalplerine korku, titizlik, takva ve yetimlerin mal\u0131na dokunmaktan -evet dokunmak- sak\u0131nma duygular\u0131n\u0131 yerle\u015ftirmi\u015ftir. Yetimlerin mallar\u0131nda, y\u00fcce Allah’\u0131n \u015fu g\u00fc\u00e7l\u00fc ve derin i\u015faretleri bulunan ayetlerde s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fi ate\u015fi g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. Bu y\u00fczden yetimlerin mallar\u0131na dokunmaktan \u00e7ok korkuyorlard\u0131. Bu korkular\u0131nda da olduk\u00e7a m\u00fcbala\u011fal\u0131 davran\u0131yorlard\u0131.<\/p>\n

Ata b. Said yoluyla, Said b. C\u00fcbeyr’den o da \u0130bn- Abbas’tan (Allah O’ndan raz\u0131 olsun) \u015f\u00f6yle rivayet edilir: “Yetimlerin mallar\u0131n\u0131 haks\u0131z yere yiyenler…” <\/strong>ayeti indi\u011finde yan\u0131nda yetim bulunan kimseler hemen yeme\u011fini yetimin yeme\u011finden, i\u00e7ece\u011fini i\u00e7ece\u011finden ay\u0131rd\u0131lar. Yetim i\u00e7in bir\u015fey haz\u0131rlay\u0131p bekletirlerdi. O da yerdi ya da bozulurdu. Bu onlar\u0131n zoruna gitti. Bunu gidip Resulullah’a (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) anlatt\u0131lar. Bunun \u00fczerine y\u00fcce Allah \u015fu ayeti indirdi:<\/p>\n

“Sana yetimler hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki; `Onlar\u0131n durumlar\u0131n\u0131 d\u00fczeltmek hay\u0131rl\u0131 bir i\u015ftir. E\u011fer kendileriyle bir adada ya\u015f\u0131yorsan\u0131z, onlar art\u0131k karde\u015flerinizdir. Allah kimin i\u015fleri bozucu ve kimin d\u00fczeltici oldu\u011funu iyi bilir. E\u011fer Allah dileseydi sizi zora ko\u015fard\u0131…” (Bakara suresi; 220)<\/strong><\/p>\n

Bunun \u00fczerine yemeklerini yemeklerine, i\u00e7eceklerini i\u00e7eceklerine katt\u0131lar.”<\/strong><\/p>\n

Kur’an’\u0131n metodu bu vicdanlar\u0131 \u015fu ayd\u0131n ufuklara b\u00f6yle y\u00fckseltiyordu. Onlar\u0131 b\u00f6ylesine ola\u011fan\u00fcst\u00fc bir \u015fekilde cahiliye karanl\u0131\u011f\u0131ndan ar\u0131nd\u0131r\u0131yordu.<\/p>\n

M\u0130RAS N\u0130ZAMI<\/strong><\/p>\n

\u015eimdi miras d\u00fczenine gelmi\u015f bulunuyoruz. Bu da y\u00fcce Allah’\u0131n anne-babaya y\u00f6nelik \u00e7ocuklar\u0131na ili\u015fkin bir tavsiye ile ba\u015fl\u0131yor. Bu tavsiye de g\u00f6steriyor ki, y\u00fcce Allah, \u00e7ocuklar konusunda anne-babadan daha merhametli, daha iyiliksever ve daha adildir. Ayr\u0131ca bu d\u00fczenin t\u00fcmden Allah taraf\u0131ndan oldu\u011funu da g\u00f6stermektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc anne-baba ve \u00e7ocuklar\u0131n, akraba ve yak\u0131nlar\u0131n\u0131n aras\u0131nda h\u00fckmeden odur. Ona ba\u015fvurmaktan, tavsiye ve h\u00fckm\u00fcn\u00fc uygulamaktan ba\u015fka se\u00e7enekleri yoktur onlar\u0131n. Daha \u00f6nce de\u011findi\u011fimiz gibi b\u00fct\u00fcn surenin a\u00e7\u0131klama ve kapsam\u0131yla u\u011fra\u015ft\u0131\u011f\u0131 “din”in anlam\u0131 budur. B\u00f6ylece miras konusunda genel bir ilkenin belirlenmesine ba\u015flamaktad\u0131r ayet. “Miras\u0131n\u0131z\u0131n b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi s\u0131ras\u0131nda Allah size erkeklere, k\u0131zlar\u0131n\u0131nkinin (kad\u0131nlar\u0131n) iki kat\u0131 kadar pay vermenizi emreder.”<\/strong><\/p>\n

Sonra bu b\u00fcy\u00fck ger\u00e7e\u011fin ve genel ilkenin g\u00f6lgesinde ayr\u0131nt\u0131lara ve paylar\u0131n da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131na ge\u00e7mektedir. Bu ayr\u0131nt\u0131lar iki ayeti kapsamaktad\u0131r. Birincisi varislerin usul (babadan yukar\u0131s\u0131) ve furu (\u00e7ocuktan a\u015fa\u011f\u0131s\u0131) olmalar\u0131na ili\u015fkindir. \u0130kincisi de evlilik ve (\u00f6lenin usul ve furunun bulunmamas\u0131 durumu) durumlar\u0131na \u00f6zg\u00fcd\u00fcr. Sonra surenin son ayetinde Kel\u00e2le (yeri gelince de\u011finece\u011fiz)’nin baz\u0131 durumlar\u0131n\u0131 tamamlamak i\u00e7in mirasa ili\u015fkin geri kalan h\u00fck\u00fcmler gelmektedir.<\/p>\n

Surenin sonunda yer alan a\u015fa\u011f\u0131daki ayetlerde bu iki ayete ba\u011fl\u0131d\u0131r.<\/p>\n

“Senden fetva isterler. Onlara de ki; Geride ne ana-baba ve ne de \u00e7ocuk b\u0131rakmaks\u0131z\u0131n \u00f6len kimsenin miras\u0131n\u0131n nas\u0131l b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fclece\u011fi hakk\u0131nda Allah size \u015fu h\u00fckm\u00fc \u00f6neriyor: E\u011fer geride \u00e7ocuk b\u0131rakmaks\u0131z\u0131n \u00f6len erke\u011fin k\u0131z karde\u015fi varsa miras\u0131n\u0131n yar\u0131s\u0131 k\u0131z karde\u015fine d\u00fc\u015fer Fakat kendisi, \u00e7ocuk b\u0131rakmaks\u0131z\u0131n \u00f6len k\u0131z karde\u015finin miras\u0131n\u0131n tamam\u0131n\u0131 al\u0131r. E\u011fer adam\u0131n iki k\u0131z karde\u015fi varsa bunlara miras\u0131n \u00fc\u00e7te ikisi verilir. E\u011fer hem erkek hem de k\u0131z karde\u015fleri varsa erke\u011fin pay\u0131, k\u0131z\u0131n pay\u0131n\u0131n iki kat\u0131 olur. Allah \u015fa\u015f\u0131rmayas\u0131n\u0131z diye, size h\u00fckm\u00fcn\u00fc b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Allah her\u015feyi bilir.” (AI-i \u0130mran suresi; 176)<\/strong><\/p>\n

\u015eu \u00fc\u00e7 ayet feraiz ilminin -yani miras ilminin- temel esaslar\u0131n\u0131 i\u00e7ermektedir. Ayr\u0131nt\u0131lara gelince baz\u0131s\u0131n\u0131 Resulullah’\u0131n (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) uygulamas\u0131 belirlemi\u015ftir. Geri kalan\u0131n\u0131 da fakihler, temel esaslar uyar\u0131nca i\u00e7tihat yoluyla belirlemi\u015flerdir. Burada konunun ayr\u0131nt\u0131 ve uygulamas\u0131na girme imkan\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131ndan ve esas\u0131nda yeri de f\u0131k\u0131h kitaplar\u0131 oldu\u011fundan -Fi Z\u0131l\u00e2l-il Kur’an’da bu h\u00fck\u00fcmlerin yorumu ve kapsad\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m metodunun temellerinin de\u011ferlendirilmesiyle yetiniyoruz.<\/p>\n

“Miras\u0131n\u0131z\u0131n b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi s\u0131ras\u0131nda Allah size, erkeklere, k\u0131zlar\u0131n\u0131nkinin (kad\u0131nlar\u0131n) iki kat\u0131 kadar pay vermenizi emreder.”<\/strong><\/p>\n

Bu ba\u015flang\u0131\u00e7 -daha \u00f6nce de anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi- bu feraizin d\u00f6nd\u00fc\u011f\u00fc temeli ve kaynakland\u0131\u011f\u0131 merciyi g\u00f6stermektedir. Y\u00fcce Allah’\u0131n \u00e7ocuklar konusunda anne babadan daha merhametli oldu\u011funu g\u00f6sterdi\u011fi gibi. \u00c7\u00fcnk\u00fc o bir \u015feyi farz k\u0131l\u0131yorsa bu, anne-baban\u0131n onlar i\u00e7in istedi\u011finden daha iyidir.<\/p>\n

Her iki anlam da birbirine ba\u011fl\u0131d\u0131r ve birbirini tamamlamaktad\u0131r.<\/p>\n

Ku\u015fkusuz tavsiye eden, farz k\u0131lan ve miras\u0131 insanlar aras\u0131nda b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcren y\u00fcce Allah’t\u0131r. Nitekim her\u015feyi tavsiye edip farz k\u0131lan ve b\u00fct\u00fcn r\u0131z\u0131klar\u0131 insanlar aras\u0131nda b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcren de O’dur. D\u00fczen, \u015feriat ve kanunlar Allah’tan al\u0131n\u0131r. \u0130nsanlar hayatlar\u0131n\u0131n belli ba\u015fl\u0131 konular\u0131nda -mallar\u0131n\u0131n, geride b\u0131rakt\u0131klar\u0131n\u0131n, z\u00fcrriyetleri, \u00e7ocuklar\u0131 aras\u0131nda b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi gibi- Allah’a ba\u015fvurmal\u0131d\u0131rlar. \u0130\u015fte din budur. O halde hayatlar\u0131yla ilgili t\u00fcm konularda sadece Allah’a ba\u015fvurmad\u0131klar\u0131 s\u00fcrece insanlar\u0131n dini yoktur. Bu i\u015flerden herhangi biri i\u00e7in -b\u00fcy\u00fck veya k\u00fc\u00e7\u00fck di\u011fer bir kayna\u011fa ba\u015fvurduklar\u0131 s\u00fcrece orada \u0130sl\u00e2m’dan s\u00f6z edilemez. Orada \u015firk var, k\u00fcf\u00fcr var ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n k\u00f6klerini insanlar\u0131n hayat\u0131ndan s\u00f6k\u00fcp atmak i\u00e7in geldi\u011fi cahiliye var.<\/p>\n

Y\u00fcce Allah’\u0131n tavsiye etti\u011fi, farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve insanlar\u0131n hayat\u0131nda h\u00fckmetti\u011fi her\u015fey -bunlar aras\u0131nda, mallar\u0131n\u0131n ve geride b\u0131rakt\u0131klar\u0131 \u015feylerin z\u00fcrriyetlerinin ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n aras\u0131nda b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi gibi en \u00f6zel i\u015flerine ili\u015fkin h\u00fck\u00fcmler de olmak \u00fczere- kendi kendilerine payla\u015ft\u0131klar\u0131ndan ve z\u00fcrriyetleri i\u00e7in se\u00e7tiklerinden daha iyi ve daha yararl\u0131d\u0131r. \u0130nsanlar\u0131n, “Biz kendimiz se\u00e7eriz ve bizim yarar\u0131m\u0131za olan\u0131 en iyi biz biliriz” demeye haklar\u0131 yoktur. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu -bat\u0131ldan da \u00f6te- k\u00fcstahl\u0131kt\u0131r, b\u00fcy\u00fcklenmedir, Allah’a kar\u015f\u0131 bilgi\u00e7lik taslamad\u0131r. K\u00fcstah cahillerden ba\u015fkas\u0131n\u0131n yeltenemeyece\u011fi bo\u015f bir iddiad\u0131r.<\/p>\n

Avfi \u0130bn-i Abbas’tan (Allah O’ndan raz\u0131 olsun) rivayet ediyor: “Miras\u0131n\u0131z\u0131n b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclmesi s\u0131ras\u0131nda Allah size erkeklere, k\u0131zlar\u0131nkinin (kad\u0131nlar\u0131n) iki kat\u0131 kadar pay vermenizi emreder.”<\/strong><\/p>\n

\u0130\u00e7inde y\u00fcce Allah’\u0131n erkek ve k\u0131z \u00e7ocu\u011fu ve anne-baban\u0131n miras b\u00f6l\u00fc\u015fmesindeki paylar\u0131n\u0131 belirleyen h\u00fck\u00fcmleri inince insanlar\u0131n -veya baz\u0131s\u0131n\u0131n- ho\u015funa gitmedi. “Kad\u0131na d\u00f6rtte bir veya sekizde bir veriliyor, k\u0131z \u00e7ocu\u011fa yar\u0131s\u0131 veriliyor ve k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklara da veriliyor. Oysa bunlardan hi\u00e7biri d\u00fc\u015fmanla sava\u015famaz ve ganimet toplayamaz” demeye ba\u015flad\u0131lar. Ard\u0131ndan “Bu konuyu hi\u00e7 konu\u015fmay\u0131n belki Resulullah unutur ya da biz s\u00f6yleriz de de\u011fi\u015ftirir” dediler. Sonra da gidip “Ya Resulullah k\u0131z \u00e7ocu\u011funa babas\u0131n\u0131n miras\u0131n\u0131n yar\u0131s\u0131 veriliyor, oysa ne ata binebilir ne de d\u00fc\u015fmanla sava\u015fabilir. \u00c7ocu\u011fa da miras veriliyor. Oysa hi\u00e7bir i\u015fe yaram\u0131yor” dediler. Cahiliyede b\u00f6yle yap\u0131yorlard\u0131. D\u00fc\u015fmanla sava\u015famayanlara mirastan hi\u00e7bir pay vermezlerdi. Sava\u015fana da bol bol verirlerdi ” ( \u0130bn-i Ebu Hatem ve \u0130bn-i Cerir rivayet etmi\u015ftir.<\/strong>)<\/p>\n

Bu Allah’\u0131n farz etti\u011fi ve adaletle ve hikmetle payla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131nda baz\u0131 g\u00f6\u011f\u00fcslerde depre\u015fen Arap cahiliyesinin mant\u0131\u011f\u0131d\u0131r. Allah’\u0131n farz\u0131 ve payla\u015fmas\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda bug\u00fcn baz\u0131 g\u00f6n\u00fcllerde depre\u015fen \u00e7a\u011fda\u015f cahiliyenin mant\u0131\u011f\u0131 Arap cahiliyesinin mant\u0131\u011f\u0131ndan az \u00e7ok farkl\u0131 olabilir. \u00c7a\u011fda\u015f mant\u0131k \u015f\u00f6yle diyor: \u00c7ocuklar\u0131m\u0131z aras\u0131nda emek sarf etmeyen ve yorulmayanlara nas\u0131l mal veririz? Bu mant\u0131k da b\u00f6yle…Her ikisi de hikmeti kavrayam\u0131yor, edepli davranam\u0131yor. Bu y\u00fczden ikisi de cehalet ve edepsizlikte birle\u015fiyor.<\/p>\n

“Erke\u011fe di\u015finin iki pay\u0131..”<\/strong><\/p>\n

\u00d6l\u00fcn\u00fcn erkek ve k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131ndan ba\u015fka varisleri yoksa bunlar, “k\u0131za bir pay erke\u011fe de k\u0131z\u0131n iki pay\u0131 verilir.” Esas\u0131na g\u00f6re t\u00fcm terekeyi al\u0131rlar.<\/p>\n

Bu i\u015fte bir cinsin di\u011fer cinse g\u00f6re kay\u0131r\u0131lmas\u0131 gibi bir durum s\u00f6z konusu de\u011fildir. Konu tamamen aile yap\u0131s\u0131nda ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n toplumsal d\u00fczeninde erkek ve kad\u0131n\u0131n y\u00fcklerinin aras\u0131nda denge ve adaleti g\u00f6zetmek amac\u0131na y\u00f6neliktir.<\/p>\n

\u00c7\u00fcnk\u00fc erkek kad\u0131nla evlenirken onun ve ondan olan \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamay\u0131 da \u00fcstlenmektedir. Kad\u0131n ister onunla beraber olsun ister bo\u015fanm\u0131\u015f olsun fark etmez. Kad\u0131na gelince ya kendi ba\u015f\u0131na kalacakt\u0131r, ya da evlenmeden veya \u00f6nce kendisine bakan bir erkek olacakt\u0131r. Hi\u00e7bir zaman ne kocas\u0131n\u0131n ne de \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n nafakas\u0131ndan sorumlu de\u011fildir. Erkek ise -en az\u0131ndan aile yap\u0131s\u0131nda ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n toplumsal d\u00fczeninde kad\u0131n\u0131n y\u00fck\u00fcn\u00fc hafifletmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Bu y\u00fczden \u015fu hikmet b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcmde k\u00fclfet ve nimet aras\u0131nda bir uygunluk oldu\u011fu gibi adalet de g\u00f6r\u00fclmektedir. Bunun d\u0131\u015f\u0131nda bu payla\u015f\u0131mla ilgili s\u00f6ylenen s\u00f6zler bir a\u00e7\u0131dan da Allah’a kar\u015f\u0131 edepsizliktir. Ayr\u0131ca toplumsal ve ailevi d\u00fczen i\u00e7inde beraberinde hayat\u0131n dengede kalamayaca\u011f\u0131 bir sars\u0131nt\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Payla\u015fma, temelden furuu say\u0131lanlar\u0131n varis olduklar\u0131n\u0131n belirlenmesiyle ba\u015fl\u0131yor.<\/p>\n

“E\u011fer \u00f6lenin ikiden \u00e7ok k\u0131z\u0131 varsa miras\u0131n\u0131n \u00fc\u00e7te ikisi onlar\u0131nd\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

\u00d6lenin erkek \u00e7ocu\u011fu yoksa ve iki veya daha fazla k\u0131z \u00e7ocu\u011fu varsa miras\u0131n \u00fc\u00e7te ikisi onlar\u0131nd\u0131r. Bir k\u0131z \u00e7ocu\u011fu varsa o zaman da yar\u0131s\u0131 onundur. Sonra terekenin geri kalan k\u0131sm\u0131 yak\u0131n akrabalar\u0131na verilir. Baba, veya dede yahut \u00f6z karde\u015f veya baban\u0131n karde\u015fi, ya da amca veya usulun \u00e7ocuklar\u0131 gibi.<\/p>\n

Nass \u015f\u00f6yle diyor: “E\u011fer \u00f6lenin ikiden \u00e7ok k\u0131z\u0131 varsa miras\u0131n\u0131n \u00fc\u00e7te ikisi onlar\u0131nd\u0131r.” <\/strong>Bu da -ikiden fazla olmalar\u0131 durumunda- k\u0131zlara \u00fc\u00e7te iki pay verilece\u011fini g\u00f6steriyor. Sadece iki k\u0131z\u0131n mirastan alacaklar\u0131 \u00fc\u00e7te ikilik pay\u0131n belirlenmesine gelince bu konuda Resulullah (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) s\u00fcnneti ve surenin sonundaki ayette zikredilen iki k\u0131z karde\u015fin durumuna yap\u0131lan k\u0131yasla \u00e7\u00f6z\u00fcmlenmi\u015ftir.<\/p>\n

Resulullah’\u0131n s\u00fcnnetine gelince Ebu Davud, Tirmizi ve \u0130bn-i Mace Abdullah b. Ukeyl kanal\u0131 ile Cabir’den \u015f\u00f6yle rivayet etmi\u015flerdir: “Ya Resulullah \u015fu ikisi Sa’d b. Rebi’nin k\u0131zlar\u0131d\u0131r. Babalar\u0131 Uhud g\u00fcn\u00fc seninle beraber iken \u015fehid d\u00fc\u015ft\u00fc. Amcalar\u0131 onlara hi\u00e7 \u015fey b\u0131rakmadan t\u00fcm mallar\u0131n\u0131 ald\u0131. Mallar\u0131 olmadan da kimse onlar\u0131 nikahlam\u0131yor” dedi. Cabir diyor ki: Resulullah (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) buyurdu: “Y\u00fcce Allah bu konudaki h\u00fckm\u00fcn\u00fc bildirecektir.” dedi. Bunun \u00fczerine miras ayeti nazil oldu. Resulullah amcalar\u0131na “Sa’d\u0131n k\u0131zlar\u0131na mal\u0131n \u00fc\u00e7te ikisini, annelerine sekizde birini, vermesini gerisini de kendisine ay\u0131rmas\u0131n\u0131” haber verdi.<\/p>\n

Bu Resulullah’\u0131n iki k\u0131z\u0131n \u00fc\u00e7te ikilik paylar\u0131m vermesidir. Bu da g\u00f6steriyor ki, iki veya daha fazla k\u0131zlar\u0131n bu durumda paylar\u0131na \u00fc\u00e7te ikisi d\u00fc\u015fmektedir.<\/p>\n

Bu payla\u015fman\u0131n ba\u015fka bir esas\u0131 da vard\u0131r. Bu da iki k\u0131z karde\u015ften s\u00f6z eden di\u011fer ayette ge\u00e7mektedir. “E\u011fer k\u0131z karde\u015f iki ise o\u011flan karde\u015fin b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131n\u0131n \u00fc\u00e7te ikisini al\u0131rlar”. <\/strong>Birinci k\u0131s\u0131mda iki k\u0131z \u00e7ocu\u011funa \u00fc\u00e7te ikilik pay\u0131n verilmesi iki k\u0131z karde\u015fe k\u0131yasla yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu durumda bir k\u0131z \u00e7ocu\u011fu bir k\u0131z karde\u015fle e\u015fit oldu\u011fu da ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015f oluyor.<\/p>\n

\u00c7ocuklar\u0131n paylar\u0131n\u0131n belirlenmesinden sonra -\u015fayet sa\u011f iseler- anne-baban\u0131n de\u011fi\u015fik durumlardaki paylar\u0131n\u0131n belirlenmesi geliyor. \u00c7ocuklar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 veya yoklu\u011fu gibi.<\/p>\n

“E\u011fer \u00f6lenin \u00e7ocu\u011fu varsa vasiyeti yerine getirildikten ve borcu \u00f6dendikten sonra…”<\/strong><\/p>\n

Anne-baban\u0131n mirasta de\u011fi\u015fik durumlar\u0131 vard\u0131r:<\/p>\n

Birinci durum: <\/strong>\u00c7ocuklarla birle\u015fmeleri ve her birine alt\u0131da bir pay\u0131n verilmesi. Geriye kalan\u0131n erkek \u00e7ocu\u011funa veya bir ya da daha fazla k\u0131z karde\u015fle birlikte erkek karde\u015fe verilmesi. Tabii ki erke\u011fe iki di\u015finin pay\u0131 verilir. \u00d6l\u00fcn\u00fcn bir k\u0131zdan ba\u015fka \u00e7ocu\u011fu yoksa k\u0131z \u00e7ocu\u011funa miras\u0131n yar\u0131s\u0131 verilir. Anne-baban\u0131n her birine de alt\u0131da bir pay verilir. Baba bunu d\u0131\u015f\u0131nda (asabiyet) yak\u0131nl\u0131k itibar\u0131yla alt\u0131da birlik bir pay daha al\u0131r. Bu \u015fekilde farz ve (asabiyet) yak\u0131nl\u0131k birle\u015ftirilmi\u015f olur. Ancak \u00f6l\u00fcn\u00fcn iki veya daha fazla k\u0131z\u0131 bulunursa bunlar miras\u0131n \u00fc\u00e7te ikisini al\u0131rlar. Anne-baban\u0131n herbiri de alt\u0131da bir pay al\u0131r.<\/p>\n

\u0130kinci durum: <\/strong>\u00d6l\u00fcn\u00fcn ne \u00e7ocu\u011fu, ne karde\u015fi, ne kocas\u0131 ya da kar\u0131s\u0131 bulunmazsa anne-baba tek ba\u015flar\u0131na miras\u0131 al\u0131rlar. Anneye \u00fc\u00e7te bir verilir. Baba ise (asabiyet) yak\u0131nl\u0131k hasebiyle geri kalan\u0131n\u0131 al\u0131r. Bu \u015fekilde annenin pay\u0131na d\u00fc\u015fenin iki kat\u0131n\u0131 alm\u0131\u015f olur. \u015eayet anne-babayla beraber \u00f6l\u00fcn\u00fcn kocas\u0131 veya kar\u0131s\u0131 da bulunursa, koca miras\u0131n yar\u0131s\u0131n\u0131 al\u0131r, kar\u0131s\u0131 ise d\u00f6rtte birini al\u0131r. Anne de \u00fc\u00e7te birlik pay\u0131n\u0131 al\u0131r. (B\u00fct\u00fcn miras\u0131n \u00fc\u00e7te birini mi yoksa koca veya kar\u0131s\u0131n\u0131n pay\u0131n\u0131 almas\u0131ndan sonraki k\u0131sm\u0131n \u00fc\u00e7te birini mi al\u0131r? Bu konuda fakihlerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri farkl\u0131d\u0131r? Geri kalan k\u0131sm\u0131n\u0131n da pay\u0131 anneninkinden az olmamas\u0131 i\u00e7in asabiyet nedeniyle baba al\u0131r.<\/p>\n

\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc durum: <\/strong>Anne-baban\u0131n karde\u015flerle beraber olmas\u0131d\u0131r. Anne-babadan olmalar\u0131 ya da bir babadan veya bir anneden olmalar\u0131 fark etmez- Ancak bu karde\u015fler baba ile beraber bir \u015feye varis olamazlar. \u00c7\u00fcnk\u00fc baba onlardan \u00f6nce gelir ve asabiyet bak\u0131m\u0131ndan erkek \u00e7ocuktan sonra o gelir. Bununla beraber karde\u015fler, annenin \u00fc\u00e7te birlik pay\u0131na engel olup bunu alt\u0131da bire \u00e7\u0131kar\u0131rlar. Karde\u015flerle beraber anneye sadece alt\u0131da bir pay verilir. \u00d6l\u00fcn\u00fcn kocas\u0131 ya da kar\u0131s\u0131 yoksa geri kalan terekeyi baba al\u0131r. Ancak bir tek karde\u015f annenin \u00fc\u00e7te birlik pay almas\u0131na engel olmaz. Ayn\u0131 \u015fekilde \u00f6l\u00fcn\u00fcn \u00e7ocu\u011fu veya karde\u015fi yoksa birlikte \u00fc\u00e7te bir pay al\u0131rlar.<\/p>\n

Ancak b\u00fct\u00fcn bu payla\u015fmalar, \u00f6l\u00fcn\u00fcn vasiyeti yerine getirilip borcu \u00f6dendikten sonra s\u00f6z konusu olabilir.<\/p>\n

“Ana-baban\u0131z m\u0131,yoksa evlatlar\u0131n\u0131z m\u0131 size daha yararl\u0131 olacaklar\u0131n\u0131 bilemezsiniz..”<\/strong><\/p>\n

\u0130bn-i Kesir tefsirinde “Selef ve Halef ulemas\u0131 borcun vasiyetten \u00f6nce geldi\u011finde birle\u015fmi\u015flerdir” der. Borcun \u00f6ncelikli olmas\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r bir meseledir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu,ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131yla ilgilidir. Bu y\u00fczden bor\u00e7 verenin hakk\u0131n\u0131 \u00f6demek ve bor\u00e7lunun zimmetini kald\u0131rmak i\u00e7in mal b\u0131rakm\u0131\u015fsa bor\u00e7lunun mal\u0131ndan borcunu \u00f6demek zorundad\u0131r. \u0130sl\u00e2m, hayat\u0131 vicdan titizli\u011fi, uygulamalarda g\u00fcvenirlilik ve toplumun atmosferinde huzur gibi temellere dayanmas\u0131 i\u00e7in bor\u00e7 zimmetinin kald\u0131r\u0131lmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6zen g\u00f6sterir. Bu y\u00fczden borcu bor\u00e7lunun \u00f6l\u00fcm\u00fcnden sonra bile zimmetinden kurtulamad\u0131\u011f\u0131 bir hak olarak boynunda b\u0131rak\u0131yor.<\/p>\n

Ebu Katade (Allah O’ndan raz\u0131 olsun) \u015f\u00f6yle dedi; Adam\u0131n biri “Ya Resulullah, \u015fayet Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcrsem hatalar\u0131m affolunur mu?” dedi. Resulullah (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) “Evet, \u015fayet sen sabreder, sevab\u0131 Allah’tan bekler, ilerler ve ka\u00e7may\u0131p \u00f6ld\u00fcr\u00fcl\u00fcrsen affolunursun” buyurdu. Sonra adam “Nas\u0131l dedin?” dedi. Resulullah da tekrar edip \u015f\u00f6yle dedi “Evet ama bor\u00e7 hari\u00e7. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cebrail bunu bana haber verdi ” (M\u00fcslim, Malik, Tirmizi, Nesai)<\/p>\n

Yine Ebu Katade’den \u015f\u00f6yle rivayet edilir: “Nebi’ye (sel\u00e2m \u00fczerine olsun) namaz\u0131n\u0131 k\u0131lmas\u0131 i\u00e7in bir cenaze getirdiler. Resulullah “Arkada\u015f\u0131n\u0131z\u0131n namaz\u0131n\u0131 siz k\u0131l\u0131n. \u00c7\u00fcnk\u00fc bor\u00e7ludur” dedi. Dedim ki “Ya Resulullah, borcunu ben \u00fczerime al\u0131yorum”, “\u00d6deyecek misin?” dedi. “Evet \u00f6deyece\u011fim” dedim. Bunun \u00fczerine namaz\u0131n\u0131 k\u0131ld\u0131.”<\/p>\n

Vasiyyet ise \u00f6l\u00fcn\u00fcn iste\u011fine ba\u011fl\u0131d\u0131r. Baz\u0131 varislerin baz\u0131s\u0131na engel oldu\u011fu baz\u0131 durumlar\u0131 telafi etmek i\u00e7in vasiyet etmi\u015f olabilirler. Ya da onlarla varisler aras\u0131ndaki ili\u015fkileri g\u00fc\u00e7lendirmek ve daha geli\u015fme g\u00f6stermeden k\u0131skan\u00e7l\u0131k, kin ve \u00e7eki\u015fme nedenlerini ortadan kald\u0131rmak gibi aile i\u00e7in yararl\u0131 \u015feyler de d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015f olabilir. Varis olan i\u00e7in vasiyet edilmez. Bu da, miras b\u0131rakan\u0131n varisleri bu haktan yoksun b\u0131rakmamas\u0131 i\u00e7in bir g\u00fcvencedir.<\/p>\n

“Ana-baban\u0131z\u0131n m\u0131, yoksa evlatlar\u0131n\u0131z\u0131n m\u0131 size daha hay\u0131rl\u0131 olacaklar\u0131n\u0131 bilemezsiniz. Bunlar Allah taraf\u0131ndan belirlenmi\u015f miras paylar\u0131d\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feyi bilir ve hikmet sahibidir.”<\/strong><\/p>\n

Birinci dokunu\u015f, bu farizalar kar\u015f\u0131s\u0131nda ruhlar\u0131 temizlemek amac\u0131na y\u00f6nelik Kur’an\u00ee bir ay\u0131rmad\u0131r. Kimi insanlar\u0131n babal\u0131k \u015fefkatleri o\u011fullar\u0131n\u0131 babalar\u0131na tercih etmeye y\u00f6neltebilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o\u011fullar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki f\u0131tri zaaf daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Baz\u0131lar\u0131nda bu zaaf, terbiye ve ahl\u00e2k duygular\u0131na yenilir ve babalar\u0131n\u0131 tercih etmeye y\u00f6nelirler. Kimisi de f\u0131tri zaaf ve terbiye duygusu aras\u0131nda karars\u0131z ve \u015fa\u015fk\u0131n bir durumda kal\u0131r. Nitekim, daha \u00f6nce, veraset h\u00fckm\u00fcn\u00fcn nazil oldu\u011funda baz\u0131lar\u0131n\u0131n durumuna i\u015faret etti\u011fimiz gibi \u00e7evrede geleneksel mant\u0131\u011f\u0131yla belli y\u00f6nlere sevk edebilir. Bu y\u00fczden y\u00fcce Allah, b\u00fct\u00fcn g\u00f6n\u00fcllere huzur, ho\u015fnutluk, emrine ve farz k\u0131ld\u0131klar\u0131na teslimiyet duygular\u0131n\u0131 yerle\u015ftirmek istemi\u015ftir. Bunu da, her\u015feyi y\u00fcce Allah’\u0131n bildi\u011fini ve kendilerininse hangi akraban\u0131n yarar bak\u0131m\u0131ndan daha yak\u0131n oldu\u011funu ve iyilik bak\u0131m\u0131ndan hangi b\u00f6l\u00fc\u015fmenin iyi oldu\u011funu bilmediklerini belirtmekle sa\u011fl\u0131yor.<\/p>\n

“Ana-baban\u0131z\u0131n m\u0131, yoksa evlatlar\u0131n\u0131z\u0131n m\u0131 size daha yararl\u0131 olacaklar\u0131n\u0131 bilemezsiniz.”<\/strong><\/p>\n

\u0130kinci dokunu\u015f, sorunun temelini belirlemek i\u00e7indir. Buna g\u00f6re sorun, heva ve yak\u0131n menfaat sorunu de\u011fildir. Din ve \u015feriat sorunudur.<\/p>\n

“Bunlar Allah taraf\u0131ndan belirlenmi\u015f miras paylar\u0131d\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

Babalar\u0131 ve o\u011fullar\u0131 yaratan Allah’t\u0131r. Mallar\u0131 ve r\u0131z\u0131klar\u0131 veren O’dur. Farz k\u0131lan ve b\u00f6l\u00fc\u015ft\u00fcren O’dur. Kanunlar\u0131 da O koyar. \u0130nsanlar kendi kendilerine kanun koyamazlar. Hevalar\u0131na g\u00f6re h\u00fckmedemezler. \u00dcstelik onlar yararlar\u0131n\u0131n nerede oldu\u011funu da bilemezler.<\/p>\n

“Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feyi bilir ve hikmet sahibidir.”<\/strong><\/p>\n

Ak\u0131\u015ftaki \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc dokunu\u015f, kalplere y\u00fcce Allah’\u0131n insanlar i\u00e7in h\u00fckmetti\u011finin -nitekim bu esastan ba\u015fkas\u0131na ba\u015fvurmalar\u0131 s\u00f6z konusu olamaz- Bir ilim ve hikmete dayand\u0131\u011f\u0131na, bu y\u00fczden kendileri i\u00e7in daha yararl\u0131 oldu\u011funu hissettirmektedir. Allah h\u00fckmeder, \u00e7\u00fcnk\u00fc O bilir -onlarsa bilmezler- Allah farz k\u0131lar \u00e7\u00fcnk\u00fc 0 hikmet sahibidir. Onlarsa hevalar\u0131na tabi olurlar.<\/p>\n

Bu de\u011ferlendirmeler, i\u015fi temel eksenine d\u00f6nd\u00fcrmek i\u00e7in daha miras h\u00fck\u00fcmleri bitmeden bu \u015fekilde aralarda yer almaktad\u0131r. Bu, sorunun itikadi eksenidir. Ve bu, Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fcyle h\u00fckmolunmak, farzlar\u0131 O’ndan almak ve O’nun h\u00fckm\u00fcnden ho\u015fnut olmak anlam\u0131na gelen “Din”i a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 bir eksendir.<\/p>\n

“Bunlar Allah taraf\u0131ndan belirlenmi\u015f miras paylar\u0131d\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feyi bilir ve hikmet sahibidir.”<\/strong><\/p>\n

Ard\u0131ndan bu farzlardan geri kalanlar\u0131n a\u00e7\u0131klanmas\u0131na ge\u00e7iliyor.<\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M   Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 9- Arkalar\u0131nda g\u00fc\u00e7s\u00fcz \u00e7ocuklar b\u0131rak\u0131p \u00f6lecek olsalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n hali nice olur diye kayg\u0131 duyanlar yetimlere haks\u0131zl\u0131k etmekten korksunlar, Allah’tan sak\u0131ns\u0131nlar ve do\u011fru konu\u015fsunlar. 10- Yetimlerin mallar\u0131n\u0131 […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":7710,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-7708","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-gundem"],"yoast_head":"\n