• Hayat

Canlı demektir. Bunun zıddı memat (ölü, cansız)dır ki böyle bir vasıf ile Yüce Allah’ı -haşa- tavsif etmek mümteni’dir (men olunmuştur). Allah hayat sıfatı ile muttasıftır. Yani Yüce Allah’tan ayrılmaz bir kemal sıfatıdır.

Allah (c.c)’ın hayat sıfatı diğer canlılarda olan dirilik gibi değildir. Diğer canlıların canlılığı sonradan var olma, geçici ve Yüce Allah’ın var kılmasına muhtaç bir diriliktir. Cenabu Allah’ın Hayy sıfatı ise hakiki ve kamil manada bir diriliktir, başkasına muhtaç değildir.

Hayat sıfatı; Yüce Allah’ın İlim, Kudret ve İrade sıfatlan ile muttasıf olduğunu tashih ettiği için sıfatı musahhaha diyede isimlendirilmiştir. Hayat Vacibu Tealan’ın vucudunun kemalidir, ilim ve irade nin mebde-i ve nizamın masdarıdır. Hayat sıfatı celilesi zaruridir.

Kur’an’ı Kerimde hayat sıfatının mevcudiyetine dalalet eden çok ayet-i kerime vardır. Bunlardan iki tanesini okuyalım;

اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ

Allah, kendisinden başka hiçbir ilah bulunmayandır. Diridir, kayyumdur.( Ali İmran Suresi: 2)

Hay, Allah (c.c)’ın dirilik sıfatı olarak diğer sıfatlar ile ezeli ve ebedidir. Hay sıfatı olması Yüce Allah’ın bütün kainatın müdebbiratını elinde tutararak çekip çevirmesi, gözetlemesi ve nizamını devam ettirmesi olamaz. Ayet-i kerimede ifade olunan kayyum, hay sıfatının başka bir ifadesidir. Her canlı Allah (c.c)’ın varlığı ile kaim olur. Allah (c.c)’ın hay sıfatı kendindendir yani zatı ile kayyimdir. O bütün varlıklara hakim olan kayyumdur.

وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاء بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا

 “Sen, o ölümsüz ve daima diri olana (Allah’a) tevekkül et. O’nu her türlü övgüyle yücelterek tesbih et. Kullarının günahlarından hakkıyla haberdar olarak O yeter!”( Furkan Suresi: 58)

Yüce Allah’ın dışında kalan her şey fanidir, ölümlüdür.

Ölümsüz olan ancak Allah (c.c)’dır. Hay sıfatının zıddı ölümdür. Bütün kemal sıfatlarının zıddı noksanlıktır. Allah (c.c) ise bütün noksan sıfatlardan münezzeh olup bütün kemal sıfatlarıyla muttasıftır. Mahlukatın dirilmesi ve ölümü dahi Allah (c.c)’ın hay oluşunun başka bir değişiyle ispatıdır. Çünkü diri olmayan başka bir diriyi yaratamaz.

Allah (c.c)’ın hay sıfatının varlığına işaret eden birçok ayet-i kerime mevcuttur. Okuduğumuz ayet-i kerimeler ile iktifa ettik.