EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN BAKIŞ AÇISIYLA AL-İ İMRAN SURESİ 30. VE 37. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

30- Her bir nefsin hayırdan yaptıklarını hazır bulduğu ve her ne kötülük işlediyse onunla kendisi arasında uzak bir mesafe olmasını istediği o günü (düşünün) . Allah, sizi kendisiyle sakındırır. Allah, kullarına karşı şefkatli olandır.(27)
31- De ki: “Eğer siz Allah’ı seviyorsanız bana uyun; Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah bağışlayandır, esirgeyendir.”
32- De ki: “Allah’a ve Resulüne itaat edin.” Eğer yüz çeviririlerse şüphesiz Allah, kâfirleri sevmez.(28)
33- Gerçek şu ki, Allah,(29) Adem’i, Nuh’u, İbrahim ailesini ve İmran ailesini(30) alemler üzerine seçti;
34- Onlar birbirlerinden (türeme tek) bir zürriyettir. Allah işitendir, bilendir.(31)

AÇIKLAMA

27. “Allah’ın helâk olmanıza sebep olabilecek şeyler için sizi önceden uyarması, sadece O’nun engin merhametinden kaynaklanır.”
28. Burada birinci bölüm sona erer. Eğer bu bölümün temasını, özellikle, Bedir Savaşı’na değinilmesini gözönünde bulundurursak, bu bölümün Bedir Savaşı’ndan bir müddet sonra, Uhud Savaşından ise bir müddet önce, yani H.3. yılda nazil olduğu sonucuna varırız. Muhammed İbn İshak’ın rivayeti çoğu kişiyi ilk 80 ayetin H.9. yılda nazil olduğu konusunda sabit ve yanlış bir fikre götürmektedir. Bu kaynağa göre bu bölüm Necran’dan gelen heyet nedeniyle nazil olmuştur. Fakat bu görüş şu iki sebep yüzünden hatalıdır; Birincisi, bu giriş bölümünü teşkil eden konunun dile getiriliş biçimi, onun çok daha önce nazil olduğunu açıkça ortaya koyar. İkincisi, Mukâtil İbn Süleyman’ın rivayetinde adı geçen heyetle ilgili olarak sadece Hz. Yahya’dan (a.s.) ve Hz. İsa’dan (a.s.) bahseden 33-63. ayetler nazil olduğu konusunda kesin bir tesbit yapılmıştır.
29. Buradan itibaren ikinci bölüm başlamaktadır. Bu bölüm H. 9. yılda, Hicaz ile Yemen arasında yer alan Necran Hıristiyanlarından bir delege grubunun gelmesi üzerine nazil olmuştur. Necran’ın 73 köy ve kasabadan oluştuğu ve yüz yirmi bin kişilik bir ordudan fazlasını çıkarabileceği söylenir. Topluluğun tümü Hıristiyandı ve ülke, toplumun başkanı olan “Seyyid”, sosyal ve politik olaylarla ilgilenen “Akib” ve halkın dinî işlerine bakan bir “Piskopos” tarafından yönetiliyordu. Yukarıda adı geçen delegeler, Mekke’nin fethinden sonra, Arabistan’ın tümünün, ülkenin geleceğinin O’nun ellerinde olduğunu farkettiğinde, Hz. Peygamber’i (s.a.) ziyaret etmeye başlayan birçok delege grubundan biriydi. Necran’dan Medine’ye gelen bir heyet 60 kişiden ve üç yöneticiden oluşuyordu. Kesinlikle savaş etmeyi düşünmedikleri için önlerinde iki seçenek vardı: Ya İslâm’ı kabul edecekler, ya da zımmî olarak yaşayacaklardı. Bu sebeple Allah bu bölümü Hz. Peygamberi’ne (s.a.) , heyettekileri İslâm’a davet etmesi için göndermişti.
30. İmran, Hz. Musa’nın (a.s.) ve Hz. Harun’un (a.s.) babalarının ismidir ve Kitab’ı Mukaddes’te “Emren” olarak geçer.
31. Hıristiyanların sapık olmalarının asıl nedeni, Hz. İsa’yı (Allah’ın kulu ve Rasûlü olarak değil) , Allah’ın oğlu ve İlâhlığa ortak olarak kabul etmeleridir. Bu nedenle bu büyük hata, gerçek ve doğru İslâm’ı anlamalarına yardım edecek bir tarzda düzeltiliyor. Bölüme girişin, Hz. Adem’in, Hz. Nuh’un, İbrahim ailesinden ve İmran ailesinden gelen peygamberlerin (Allah’ın selamı hepsinin üzerine olsun) hepsinin insan olduğunun ve hiçbirinin “Allah” olmadığının teyid edilmesiyle başlamasının nedeni işte budur. Onların tek farkı, Allah’ın onları, dinini yaymaları ve dünyayı ıslah etmeleri için seçmiş olmasıydı.

35- Hani İmran’ın karısı:(32) “Rabbim, karnımda olanı, ‘her türlü bağımlılıktan özgürlüğe kavuşturulmuş olarak’ Sana adadım, benden kabul et. Şüphesiz işiten, bilen Sensin Sen.”(33) demişti.
36- Fakat onu doğurduğunda -Allah onun ne doğurduğunu daha iyi bilirken- dedi ki: “Rabbim, doğrusu bir kız (çocuğu) doğurdum. Erkek ise, kız gibi değildir.(34) Ona Meryem adını koydum. Ben onu ve soyunu o taşa tutulmuş şeytandan Sana sığındırırım.”
37- Bunun üzerine Rabbi onu güzel bir kabulle kabul etti ve onu güzel bir bitki gibi yetiştirdi. Zekeriya’yı(35) da ona sorumlu kıldı. Zekeriya, ne zaman mihraba(36) girdiyse, yanında bir yiyecek buldu: “Meryem, sana nerden bu?” deyince, “Bu, Allah katındandır. Şüphesiz Allah, dilediğine hesapsız rızık verendir” dedi.

AÇIKLAMA

32. Eğer “İmran’ın kadını” ile “İmran’ın karısı” kastediliyorsa, bu, 33. ayette adı geçen İmran’dan başka biri olmalı. Bu durumda büyük dedelerinden sonra Hz. Meryem’in babasının bu adı aldığı sonucuna varılır. Fakat eğer İmran’ın kadını ile İmran ailesinden herhangi bir kadın kastediliyorsa, Hz. Meryem’in annesinin İmran soyundan gelen bir kadın olduğu ortaya çıkar. Bu görüşlerden birini tercih edebilecek sahih bilgiye sahip değiliz. Bazı Hıristiyan kaynaklarında Hz. Meryem’in babasının Iaachim olarak geçmesine rağmen, tarih, Hz. Meryem’in babasının kim olduğunu ve annesinin hangi aileye mensup olduğunu bildirmez. Fakat eğer Hz. Meryem ile Hz. Yahya’nın annesi Elisabeth’in kuzen oldukları görüşü doğru kabul edilirse (Luka 1;36) , o zaman “İmran’ın kadını”, İmran ailesinden bir kadın anlamına gelecektir.
Luka İncili (1;5) , Hz. Zekeriya’nın (a.s.) karısı Elisabeth’in “Harun’un kızlarından” olduğunu, yani İmran’ın kızı veya İmran’ın kadını olduğunu söyler, O halde Harun’un kızkardeşi Miriyam ile bakire Meryem’i birbirine karıştırma gibi bir hata sözkonusu değildir. Çocukları dedelerinin adıyla anmak yaygın bir gelenektir. Bu nedenle açıklamalardan her biri kabul edilmeye değer. Bununla birlikte burada yapılan bu tartışma, yani İmran gerçekten Meryem’in babasının ismi mi, yoksa dedelerinden biri mi tartışması, asıl konu olan Hz. İsa’nın mücizevi doğumunu açıklamada herhangi bir fark yaratmaz.
33. Yani “Sen kullarının dualarını duyarsın ve onların niyetlerinden haberdarsın.”
34. Hz. Meryem’in annesi bununla şunu kasdetmiştir: “Eğer erkek olsaydı daha iyi olabilirdi; çünkü kadın birçok doğal zayıflıklar ve toplumsal kısıtlamalarla sınırlandırılmıştır ve bir din adamı (priest) olamaz. Bu nedenle benim çocuğumu adadığım amaca bir erkek çocuk daha uygun düşerdi.”
35. Bu olay, Hz. Meryem rüşde erdiğinde ve gece gündüz Allah’a ibadetle meşgul olduğu Mâbed’e (Kudüs) kabul edildiğinde meydana gelmiştir. O’nun koruyuculuğunu üstlenen Hz. Zekeriya (a.s.) büyük bir ihtimalle Hz. Meryem’in teyzesinin kocası idi ve Mâbed’in koruyucularından biri idi. O, Eski Ahid’e göre öldürülen Zekeriya Peygamber’le (a.s.) aynı kişi değildir.
36. Arapça bir kelime olan “mihrab”, camilerde imam için hazırlanan bir makam (ibadet edilen oyuk bir yer) anlamına gelir. Fakat burada bu kelime, manastırları ve kiliseleri birbirine bağlayan ve yerden biraz yüksek olarak inşa edilen hücreler için kullanılmıştır. Bu yerler, ibadet edilen yerlerin koruyucuları olan ve kendini zahidçe ibadete veren kimseler için hazırlanmıştır. Hz. Meryem de bu hücrelerden birinde kendini ibadete veriyordu.