EBU’L A’LÂ MEVDUDİ BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 21 VE 28. AYETLER ARASI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

21- Ey insanlar,(21) sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz ki sakınasınız.(22)
22- O, sizin için yeryüzünü bir döşek, gökyüzünü bir bina kıldı. Ve gökten yağmur indirerek bununla sizin için (çeşitli) ürünlerden rızık çıkardı. Öyleyse (bütün bunları) bile bile Allah’a eşler koşmayın.(23)
23- Eğer kulumuza indirdiğimiz (Kur’an) den şüphedeyseniz, bu durumda, siz de bunun benzeri olan bir sûre getirin.(24) Ve eğer doğru sözlüler iseniz, Allah’tan başka şahitlerinizi (kendilerine güvendiğiniz yardımcılarınızı) çağırın.
24- Ama yapamazsanız -ki kesin olarak yapamıyacaksınız- bu durumda kâfirler için hazırlanmış ve yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten sakının.(25)
25- (Ey Muhammed) iman edip salih amellerde bulunanları müjdele. Gerçekten onlar için altlarından ırmaklar akan cennetler vardır. Kendilerine rızık olarak bu ürünlerden her yedirildiğinde:”Bu daha önce de rızıklandığımızdır” derler,(26) bu birbirinin benzeri olarak onlara sunulmuştur. Onda, onlar için tertemiz eşler vardır ve onlar orada ebedi olarak kalıcıdırlar.(27)
26- Şüphesiz Allah, bir sivrisineği olsun, ondan üstün olanını olsun (herhangi bir şeyi) örnek vermekten çekinmez.(28) Böylece iman edenler, kuşkusuz bunun Rablerinden hak olduğunu bilirler; küfredenler ise, “Allah, bu örnekle neyi amaçlamıştır?” derler.(29) (Oysa Allah,) Bununla birçoğunu saptırır, birçoğunu da hidayete ulaştırır. O bununla ancak fasıkları saptırır.(30)
27- Ki (bunlar) Allah’ın ahdini, onu kesin olarak onayladıktan sonra bozarlar,(31) Allah’ın kendisiyle birleştirilmesini emrettiği şeyi keserler(32) ve yeryüzünde bozgunculuk (fesad) çıkarırlar.(33) Kayba uğrayanlar, işte bunlardır.
28- Nasıl oluyor da Allah’ı inkâr ediyorsunuz? Oysa ölü iken sizi O diriltti; sonra yine sizi öldürecek, yine diriltecektir ve sonra yalnızca O’na döndürüleceksiniz.

AÇIKLAMA

21. Buraya kadar geçen ayetlerde (1-20) , sadece Kur’an’dan faydalanmak isteyen ve buna niyet eden kimselerin, Allah’ın lütfu ile, Kur’an’la hidayete ulaşacakları gösterilmiş ve Kur’an, tüm insanları, indiriliş amacı olan daveti kabul etmeye çağırmıştı. Kur’an, davetini tüm insanlığa yapmasına rağmen, sunduğu hidayetten yararlanamayan bazı insanları da önceden uyarmaktadır.
22. Yani, “Siz bu dünyada adaletsizlik ve kötülük işlemekten, Ahiret’te de azaptan emin olacaksınız.”
23. Kur’an bu noktayı sık sık vurglar. Çünkü Allah’a ortak koşmayı, dünyadaki tüm kötülüklerin kökeni olarak kabul eder. bu nedenle Allah’a bağlılıkta, itaatte veya ibadette ortak koşmak üzere, bir kişinin, bir kavmin veya bir taşın putlaştırılmasına izin vermez. Bu yüzden, Allah’ı tüm insanlığın ve hayatın devamını sağlayan, herşeyin yaratıcısı olarak kabul eden insanları, yalnızca kendine boyun eğmeye davet eder.
24. Bu teklif Mekkî ve Medenî surelerde tüm Kur’an boyunca sık sık tekrarlanır. Bununla, edebî yönden ve konusu itibariyle erişilmez bir niteliğe sahip olan Kur’an’ın bir insan tarafından yazılmış olamayacağı vurgulanmak istenir. Böyle olamayacağına göre, Allah tarafından indirilmiş olması gerektir. (Bkz. Yunus: 38, 39; Hud:13, 14; İsrâ: 88; Tûr: 33, 34) .
25. Yani, “Sadece siz, ateşin yakıtı olmakla kalmayacaksınız; fakat taptığınız putlar da, taştan başka bir şey olmadığı gösterilmek üzere sizinle birlikte ateşe atılacaklar.”
26. Cennet’tekiler için, yeryüzünde iken alışık oldukları meyvelerin benzerleri ile karşılaşmak hoş bir süpriz olacaktır. Tabii ki Cennet’tekiler çok daha lezzetlidir. Söz gelimi, bu meyvalar elma, hint kirazı vs. şeklinde ve renginde olacak ve Cennet’tekiler ilk anda onları tanıyacaklar; fakat bu meyveler, dünyadaki elma ve hint kirazından çok daha lezzetli olacaktır.
27. Cennet’te eşler takvaya göre birleştirileceklerdir. Meselâ, eğer bir erkek, dünyada muttaki bir hayat yaşamış, eşi ise böyle bir hayat yaşamamışsa, onların nikâhı Ahiret’te bozulur.
O muttaki erkek, nikâhı aynı nedenle veya başka nedenlerle bozulan başka bir muttaki kadın ile birleştirilir. Fakat eğer karı ve koca, her ikisi de muttaki bir hayat yaşamışsa, onlar Cennet’te ebediyyen karı-koca olarak yaşamaya devam ederler.
28. 23. ayetten itibaren ele alınan Kur’an’ın sahih ve güvinilir bir kaynaktan geldiği konusunun devamı niteliğinde, burada bir itiraza cevap veriliyor. (Burada adı geçmeyen) İtiraz şudur: Eğer Kur’an Allah’ın kitabı olsaydı, sivrisinek, örümcek, karınca, sinek, arı vs. gibi basit şeyleri misâl olarak alıp açıklamalar yapmazdı.
29. Gerçeği anlamak istemeyen ve Hakk’ı araştırmayan kimseler bu misâllere takılıp kalırlar; bunlardan yanlış sonuçlar çıkarırlar ve bunların ne kadar küçük ve önemsiz yaratıklar olduklarıdır. Bu mishallele verilmek istenen dersi kavrayamazlar. Diğer taraftan Hakk’ı arayanlar, bu misâldeki hikmeti düşünerek araştırırlar ve bu yüce hikmetlerin Allah katından olduğu konusunda şüpheden arınırlar.
30. Metinde geçen “fasik” kelimesi “isyan eden” anlamına gelir. Demek ki, Allah tarafından konulan sınırları aşan kemseler kastedilmektedir.
31. Bir yöneticinin vatandaştaları için ortaya koyduğu emir ve talimatlara Arapçada “ahd” (sözleşme) denir. Çünkü bunlar, vatandaşlar için uyulması zorunlu kurallardır. Bu ayette de, kelime bu anlamda kullanılmıştır. Allah’ın ahdi, insanlara sadece kendisine ibadet etmeleri, kendisine boyun eğmeleri ve kendisine itaat etmeleri için verdiği emirdir. Ahdin kabul edilmesi ise, tüm insanlığın Hz. Adem’in (a.s.) yaratılışı sırasında verdiği, Allah’a itaat sözüdür. (Daha ayrıntılı açıklama için bkz. A’raf: 172) .
32. Bu kısa ayet anlam bakımından öylesine geniştir ki, iki insan arasındaki ilişkiden, uluslararası ilişkileri kadar tüm ahlâkî durumları ihtiva eder. Bu ayete göre Allah’ın insanlara korunmasını emrettiği ilişkileri kesmek, kaos ve düzensizliğe neden olur. Çünkü sadece bu ilişkiler, insanları Allah’a ve birbirlerine bağlayabilir.
“İlişkileri kesmek” aynı zamanda “onları kötüye kullanmak” anlamına da gelir. Çünkü bu bağlar doğru bir şekilde gözetilmediği sürece aynı sonuçlar ortaya çıkar. Bu nedenle Kur’an sadece bu bağların koparılmasını değil, dünyada karışıklık, kaos ve düzensizliğe neden olduğu için sistimal edilmesini de yasaklar.
33. Bu ayette “fasık”ın tam tarifi verilmektedir. Fasık, insanla Allah arasında veya insanla diğer insanlar arasındaki ilişkileri bozup kesen ve yeryüzünde karışıklık çıkaran kimsedir.