EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN (RH.A.) BAKIŞ AÇISIYLA NECM SURESİ 19. VE 22. AYETLER

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

19- Gördünüz(15) mü-haber verin; Lât ve Uzza’yı,
20- Ve üçüncü (put) olan Menât’ı(n herhangi bir güçleri var mı) ?
21- Erkek (evlat) sizin, dişi de O’nun mu?(16)
22- Eğer böyleyse, bu, çarpık bir paylaşma.

AÇIKLAMA

15. Yani, sizler Rasûlullah’a sırf size tebliğ ettiği bilgiler dolayısıyla sapık diyorsunuz. Oysa ona bu bilgileri Allah vahyetmekte ve o da sizlere tebliğ etmektedir. Sizlere aktarması için, Allah ona apaçık hakikatleri göstermektedir. Şimdi takip etmekle direttiğiniz yolun ne kadar çürük temellere dayandığını iyice düşünün. Rasûlullah’ın (s.a) sizleri doğru yola davet etmesine rağmen, onun davetini reddetmenin kimlerin zararına olduğunu hiç hesap ettiniz mi?” Bu bölümde Mekke, Taif, Medine ve civarındaki Arapların tapmış oldukları üç ilahenin adı zikredilmektedir. Araplara onlar hakkında, “O putların, kainatın ve dünyanın idare edilmesinde bir payları olabileceğini hiç düşündünüz mü? Allah ile onların arasında herhangi bir bağ ve yakınlığın bulunması mümkün mü?” şeklinde bir soru yöneltmiştir.
Lat adlı put Taif’de bulunuyordu. Beni Sakife kabilesi ona o kadar bağlıydı ki, Ebrehe Kabe’yi yıkmak için geldiğinde kendileri de diğer Araplar gibi Kabe’nin Allah’ın evi olduğuna inanmalarına rağmen Lat’a dokunmasın diye, Ebrehe’nin ordusuna rehberlik yaparak Kabe’ye kadar gelmelerini sağlamışlardır. Lat’ın anlamı hakkında alimler arasında ihtilaf vardır. İbn Cerir, Lat’ın, Allah kelimesinin tesniye şeklindeki kullanımı olduğunu öne sürer. Yani aslında kelime, “Allahatun” idi ama sonradan “el-Lat” olmuştur. Zamahşeri ise; bu kelime (Lat) “Leva-yelus”dan türemiştir. Bir yere karşı yönelmek anlamına gelir. Çünkü müşrikler ona yönelir, önünde eğilir ve etrafında tavaf ederlerdi.” der.
İbn Abbas ise, Lat’ın son harfini (T) şeddeli okur ve Latta ‘Yeluttu’dan türediğini iddia eder. Bir şeyi karıştırmak, harman etmek anlamlarına gelir. Nitekim İbn Abbas’a ve Mücahid’e göre, Lat, Taif yolu üzerinde bir tepede oturan bir şahsın adıdır. Hacca gidenlere arpayı ezip, şeker ve suyla karıştırarak ikram ederdi. Öldükten sonra bulunduğu tepe üzerine putunu dikmişler ve ona tapmaya başlamışlardır. İşte Lat ismi de buradan gelir. Fakat Lat hakkındaki bu izah, -her ne kadar İbn Abbas ve Mücahid gibi kimselerden rivayet edilmiş olsa da- kabul edilemez. Çünkü, birincisi Kur’an’da, Lat’ın son harfi şeddeli değildir. İkincisi Kur’an onların üçünden de ‘ilahe’ (tanrıça) olarak bahsediyor. Oysa onlara göre bu şahıslar (Lat) erkektir.
Uzza da (izzet sahibi) Kureyşlilerin bir tanrıçasıydı. Mekke ile Taif arasında, Nahle vadisinde, Hurad adlı bir mevkide bulunuyordu. (Nahle vadisi ile ilgili açıklama için bkz. Ahkaf an: 33) Haşimoğulları’nın müttefiki Şeybanoğulları bu putun bakıcılarıydılar. Kureyş’in diğer kabileleri de bu puta tapar, kurban keser ve hediyeler takdim ederlerdi. Kabe’de yaptıkları gibi onun bulunduğu mevkide de kurban keserler ve onu putların en izzetlisi olarak kabul ederlerdi. İbn Hişam’ın rivayet ettiğine göre bir gün, Ebu Uheyye ölüm döşeğinde yatarken, Ebu Leheb kendisini ziyaret eder ve ağlarken görür. Bunun üzerine Ebu Leheb, “Ey Ebu Uheyye! niçin ağlıyorsun, yoksa ölümden mi korkuyorsun? Oysa o herkese eninde sonunda gelir” demiştir. Ebu Uheyye ise “Vallahi ben ölümden korkmuyorum. Ancak benden sonra Uzza’ya kim tapacak? İşte onun için ağlıyorum” diye cevap vermiştir. Ebu Leheb, “Hiç kimse Uzza’ya senin için tapmıyordu ve sen öldükten sonra da tapmaktan vazgeçmeyeceklerdir” deyince, Ebu Uheyye “Şimdi rahatladım dedi.” Artık biliyorum ki, bundan sonra yerime geçen biri var.”
Menat, Mekke ve Medine arasında, Kızıldeniz sahilinde, Kudeyd adlı bir mevkide bulunuyordu. Özellikle Huzaa, Evs ve Hacrec kabileleri ona taparlardı. Menat’ı tavaf ederler, ona hediyeler verirler ve kurban keserlerdi. Hac döneminde Beytullah’ı tavaf ettikten, Arafat ve Mina’ya gidildikten sonra, Menat ziyaret edilirdi. Öyle ki: “Lebbeyk Lebbeyk” sedaları yayılırdı etrafa. Ayrıca Beytullah’ı tavaf ettikten sonra, Menat’a hacc niyetiyle gidecek olanlar, Safa ve Merve arasında say etmezlerdi.

16. Yani, siz bu ilaheleri Allah’ın kızları olarak kabul ediyorsunuz. Bu ne kadar anlamsız ve saçmadır ki, kendiniz için kız çocuğu edinmeyi zül telakki ederken, utanmadan onları Allah’a nispet ediyorsunuz.