EBU’L A’LÂ MEVDUDİ’NİN (RH.A.) BAKIŞ AÇISIYLA NEML SURESİ 20. ve 23. AYETLER

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

20- Ve kuşları denetledikten(27) sonra dedi ki: “Hüdhüd’ü neden göremiyorum, yoksa kaybolanlardan mı oldu?”
21- “Onu gerçekten şiddetli bir azabla azablandıracağım, ya da onu boğazlayacağım veya o, bana apaçık olan ispatlayıcı bir delil(28) getirmelidir.”
22- Derken uzun zaman geçmeden geldi ve dedi ki: “Senin (bilgi gücünle) kuşatıp öğrenemediğin şeyi, ben kuşatıp öğrendim ve sana Saba’dan(29) kesin bir haber getirdim.”
23- “Gerçekten ben, onlara hükmetmekte olan bir kadın buldum ki, ona her şeyden (bolca) verilmiştir ve büyük bir tahtı var.”

AÇIKLAMA

27. Yani Süleyman (a.s) , asker kuşlarını teftiş etti. Daha önce anlatıldığı gibi Hz. Süleyman’ın (a.s) insanlardan ve cinlerden oluşan ordularını teftiş ettiği gibi kuşlardan meydana gelen birlikleri de teftiş etti. Hz. Süleyman (a.s) bu kuş birliklerini, muhtelemen haberleşme, avlanma ve buna benzer görevler için kullanıyordu.
28. Çağımızda bazı kimseler “Hüdhüd” kelimesinin, genellikle bu isimle bilinen kuşu ifade etmediğini, aksine bunun, Hz. Süleyman’ın (a.s) ordusunda görevli bir subayın ismi olduğunu söylemektedirler.

Bu iddia her hangi bir tarihi araştırmaya dayalı değildir. Hz. Süleyman’ın (a.s) hükümetindeki görevliler arasında ‘Hüdhüd’ adında bir şahsın bulunabileceğini gösteren herhangi bir tarihi delil yoktur. Tersine bunlar iddialarını, diğer dillerde ve İbranicede görüldüğü gibi Arapçada da yaygın olan insanlara hayvan ismi verme geleneğinin yaygın olduğu görüşüne dayandırırlar. Ayrıca bu iddia sahiplerine göre daha sonraki ayetlerde ‘Hüdhüd’e isnad edilen iş ve Hz. Süleyman’la (a.s) yapılan karşılıklı konuşma, ancak bir insan tarafından yapılabilir. Oysa bunun aksine bir kimse, Kur’an-ı Kerim’de bu olayın geçtiği metni gözönünde bulundurursa, açıkça görülür ki bu, Kur’ân’ın tefsiri değil, tahrifidir. Sonra bütün bunlar bir tarafa, Kur’an-ı Kerim, insan akıl ve zekâsını sınamak için neden bu karmaşık dili kullanmış olsun? Yani Hz. Süleyman’ın (a.s) süvarilerinden bir askerin kaybolduğunu, sonra onun bu askerin aranmasını emrettiğini, daha sonra askerin geri geldiğini ve Hz. Süleyman’ın onu görevlendirdiğini bu kadar karmaşık bir dille anlatsın ve bir kuşla konuşurmuş gibi bir ifade kullansın? Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de sunulduğu gibi olayları sırasıyla gözden geçirelim. Önce Hz. Süleyman (a.s) lütuf ve ihsanından dolayı Allah’a karşı şükür borcunu dile getirir: “Ey insanlar, bize kuş dili öğretildi.” Birincisi bu cümlede, Arap ve Arapça bilen herkesin ilk elde kesin olarak kuş olduğunu anlayacağı ‘tâir’ kelimesi kullanılmıştır. Çünkü kelimenin mecaz olarak kullanıldığını metinde gösteren hiçbir işaret yoktur. İkincisi ‘tâir’ sözcüğü şayet bir kuşa değil de bir grup insana işaret etseydi, “söz’ kelimesi yerine bununla ilgili olarak ‘dil’ ve ‘lisan’ sözcüğü kullanılmış olacaktı. Yine bir kimsenin başka bir kavmin dilini bilmesinde özellikle zikredilmeye değer bir olağanüstülük yoktur. Bugün aramızda birçok dili konuşabilen ve anlayabilen binlerce insan vardır. Bu hiç de Allah’ın fevkalade bir lütfu diye zikredilebilecek veya görülmemiş bir başarı değildir.

Ayrıca Kur’an, “Süleyman’a cinlerden, insanlardan ve kuşlardan oluşan ordular toplandı, ” diyor. Herşeyden önce bu cümlede, Arapçada ‘cin’, ‘ins’, ‘tâir’ kelimeleri, çok iyi bilinen ve birbirinden tamamen farklı üç ayrı tür için isim olarak kullanılmıştır. Arapça’da bu sözcükler bu türleri ifade etmek için kullanılır. Ayrıca bu kelimeler metinde açık ve kesin anlamlarıyla yer almış bulunuyorlar. Bu kelimelerin ayetlerde mecaz veya teşbih olarak kullanıldığını gösterecek hiçbir karine de yoktur ki, insan bunları lügat manaları dışında başka bir anlama yorsun. Ayrıca ‘ins’ kelimesi, ‘cin’ ve ‘tâir’ sözcüklerinin arasına gelmiştir. Bu da, aslında bu kelimeyi ‘cin’ ve ‘tâir’in insan türü içine dâhil olan iki grup olduğu mânâsına alınmasına mânidir. Böyle bir mânâ düşünülmüş olsaydı ifadelerde: “Min el-cin ve’l-ins ve’t-tâir” değil; “el-cin ve’t-tâir min el-ins” şeklinde olurdu.
Ayetlerin devamından anlıyoruz ki, Hz. Süleyman (a.s) bu sözü, kuşları teftişi sırasında “Hüdhüd”ün olmadığını gördüğünde söylemiştir. Şâyet ‘tâir’ insanlar demek ve ‘Hüdhüd’ de bir insanın ismi olsaydı o zaman, en azından okuyucunun kelimeyi kuş diye anlamaması için, bunu belirtmek üzere bir iki kelime ilâve edilmesi gerekirdi. Zikredilmekte olan grubun kuşlar ve onlardan birinin adı da ‘Hüdhüd’ olduğu açıkça belli iken okuyucunun, bunların insan olduğunu kendiliğinden anlaması nasıl beklenebilir.
Sonra Hz. Süleyman (a.s) devamla şöyle diyor: “Bana makul bir özür sunmazsa ona ağır bir ceza vereceğim ya da onu keseceğim.” Bir insan öldürülür, asılır veya ölüme mahkum edilir, fakat hiçbir zaman boğazlanmaz. Bazı katı yürekli kimseler intikam almak için düşmanını boğazlayabilir. Ancak böyle bir şey bir peygamberden beklenemez. Sadece firar etme suçundan dolayı bir askeri bir peygamberin, kafası kesilerek ölüme mahkum etmesi ve peygamberin bu çirkin hareketine karşı Allah’ın memnuniyetsizliğini belirtecek bir kelime bile zikretmeden, bu menhus olaydan söz etmesi beklenemez.

Biraz sonra Hz. Süleyman’ın (a.s) bir mektupla aynı ‘Hüdhüd’ü Sebe Melikesine gönderdiğini ve “mektubu Melike’nin önüne at” dediğini görüyoruz. Böyle bir talimat şüphesiz ancak kuşa verilir. Yoksa ulak veya elçi olarak gönderilen bir adama asla buna benzer bir emir verilmez. Bir kralın elçisini, bir mektupla başka bir ülkenin kraliçesine göndereceğine ve mektubunu onun önüne havadan bırakmasını veya atmasını emredeceğine ancak aptal birisi inanabilir. Hizmetçimizi bir komşumuza gönderdiğimiz zaman, bizim gibi sıradan birisinin bile gözettiği en basit görgü kurallarını, Hz. Süleyman’ın (a.s) bilmediğini mi düşünelim yani? Bir beyefendi hizmetçisine, mektubunu başka bir beyefendiye götürmesini ve önüne fırlatmasını (atmasını) hiç söyler mi? Bütün bunlar, ‘Hüdhüd’ kelimesinin burada, insanı değil, aksine bir kuşu ifade ettiğini belirtir ve kelimenin lügat mânâsında kullanıldığını gösterir.
Şimdi, eğer bir kimse Kur’an-ı Kerim’de isnad edilen bu şeyleri “Hüdhüd”ün söyleyebileceğine inanmıyorsa (buna ruhen hazır değilse) , kalkıp Kur’an’ın bu rivayetine inanmadığını açık açık (mertçe) , eğip bükmeden söylemelidir. Sırf kendi imansızlığını gizlemek (örtbas etmek) için, bir kimsenin kalkıp, Kur’an-ı Kerim’deki açık-seçik kelimelere yanlış mânâ vermesi tam bir münafıklıktır.

29. Sebe, Güney Arabistan’da yer alan ve halkı ticaretle tanınmış bir ülke idi. Başşehri de, şimdiki Kuzey Yemen’in merkezi Sana’nın kuzey-doğusunda, takriben 55 mil mesafede olan Ma’rib kenti idi. Main krallığının yıkılışından sonra, M.Ö. yaklaşık 1100 yıllarında güç kazandı ve bin yıl boyunca Arabistan’da hüküm sürdüler. Daha sonra, M.Ö. 115 yılında onların yerini Himyerîler aldı. Bunlar da Arabistan’da; Yemen ve Hadramut, Afrika’da da Habeşiştan’ı idare etmiş, Güney Arabistan’ın meşhur başka bir milleti idi. Sebeliler, bir taraftan Afrika kıyıları, Hindistan, Uzak Doğu ve Arabistan’ın iç kısımlarının dahil olduğu yerlerde cereyan eden tüm ticarî faaliyetleri, diğer taraftan Mısır, Suriye, Yunanistan ve Roma’ya yönelik ticareti ellerinde tutuyorlardı. Eski çağlarda servet ve refahları ile meşhûr olmaları işte bundandı. Hatta öyle ki, Yunan tarihçilerine göre o devirde dünyanın en zengin kimseleri bunlardı. Ticaret ve alışverişin yanında, ulaştıkları bu refahın başka bir nedeni de, ülkelerinin birçok yerinde barajlar inşa etmiş ve sulama maksadıyla yağmur suları toplamış olmalarıydı. Bu tesislerle ülkeyi gerçek bir bahçeye çevirmiş bulunuyorlardı. Yunan tarihçileri, Sebeliler ülkesinin olağanüstü yeşilliklerine dair ayrıntılı bilgileri bize kadar ulaştırmışlardır. Kur’an-ı Kerim de, Sebe Suresinin 15. ayetinde buna işaret eder.

Hüdhüd’ün söylediği “Senin bilmediğin şeyler hakkında bilgi edindim” anlamındaki cümle, Hz. Süleyman’ın (a.s) Sebe ülkesi hakkında hiç haberi olmadığını göstermez. Sınırları Kuzey Kızıldenizine (Akabe Körfezi ve çevresine) kadar uzanan Filistin ve Suriye hükümdarının, aynı denizin güney (Yemen ve çevresi) kıyılarını idare eden ve dünya ticaretinin de en önemli bir kısmını ellerinde tutan bir kavimden haberi olmaması imkansızdır (düşünülemez) . Kaldı ki, Mezmurlar’a göre, Hz. Süleyman’ın (a.s.) babası Davud (a.s.) Sebe ülkesini biliyordu. Mezmurlar’da nakledilen duasında aşağıdaki kısımlara rastlamaktayız: “Ey Allah(ım) , krala senin hükümlerini ve kralın oğluna senin adaletini (doğruluğunu) ver. Senin kavmine adaletle ve zayıf kullarına hakk ile hükmetsin.” (Mezmurlar, 72: 1-2) “Tarşiş ve adaların kralları ona baç getirsinler; Şeba ve Sebe (Yemen ve Habeş kolları) kralları hediyeler takdim etsinler.” (Mezmurlar, 72: 9-10)
O halde ‘Hüdhüd’ün demek istediği husus şudur: “Sebelilerin merkez şehrinde gözlerimle görüp de bildiğim şeyler hakkında sana henüz bir bilgi ulaşmış bulunmuyor.”