اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذٖي حَٓاجَّ اِبْرٰهٖيمَ فٖي رَبِّهٖٓ اَنْ اٰتٰيهُ اللّٰهُ الْمُلْكَۘ اِذْ قَالَ اِبْرٰهٖيمُ رَبِّيَ الَّذٖي يُحْـيٖ وَيُمٖيتُۙ قَالَ اَنَا۬ اُحْـيٖ وَاُمٖيتُؕ قَالَ اِبْرٰهٖيمُ فَاِنَّ اللّٰهَ يَأْتٖي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذٖي كَفَرَؕ وَاللّٰهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمٖينَۚ

GÜNÜN HADİSİ

5-…. İbn Şihâb şöyle dedi: Bana Mâlik ibnu Evs ibnu’l- Hadesân haber verdi.

İbn Şihâb şöyle devam etti: Muhammed ibn Cubeyr ibn Mut’im bana, Mâlik ibn Evs’in gelecek olan hadîsinden bir kısmını zikret­mişti. Ben vasıtasız olarak bu hadîsi bizzat Mâlik ibn Evs’ten işit­mek için gidip huzuruna girdim ve kendisine bu hadîsi sordum. O şöyle dedi: Ben gidib Umer ibnu’l-Hattâb’ın huzuruna girdim. Bu sı­rada Halîfe Umer’in kapıcısı (yânî teşrifatçısı) Yerfâ içeriye geldi.de:

— Ey Mü’minlerin Emîri! Usmân, Abdurrahmân ibn Avf, Zu-

beyr ibnu’l-Avvâm, Sa’d ibn Ebî Vakkaas geldi, içeri girmeye izin isterler, izin verir misin? dedi. Umer:

— Evet, dedi.

(Onlar girdiler, selâm verip oturdular.) Biraz sonra Yerfâ yine

geldi de:

— Alî ile Abbâs da geldiler, izin verir misin? dedi. Umer:

— Evet, dedi.

Bunlar da girdiler. Selâmdan sonra Abbâs:

— Ey Mü’minlerin Emîri! Benimle şu Alî arasında hükmet! de­di.

(Abbâs ile Alî arasında, Allah’ın fey’ olarak Rasûlullah’a tahsîs buyurduğu Benû’n-Nadr hurmalığından dolayı niza’ ve ihtilâf vardı da Alî ile Abbâs birbirlerine dil uzatmışlardı.)[7]

Umer, hazır bulunan topluluğa:

— Gök ve Yer izniyle ayakta durmakta olan Allah hakkı için sorarım: Sizler Rasûlullah’ın “Bizpeygamberler camiasının terekesi vâris olunmaz. Bizim bıraktığımız her mal sadakadır (vakıftır)” bu­yurduğunu ve bu sözüyle Rasûlullah’ın kendi nefsini kasdetmekte ol­duğunu biliyorsunuz değil mi? dedi.

Usmân ve arkadaşları topluluğu:

— Evet, Rasûlullah böyle buyurdu! diye tasdîk   ettiler. Bunun üzerine Umer, Alî ile Abbâs’a dönüp:

— Rasûlullah’ın kendisini kasdederek böyle buyurduğunu siz de bilirsiniz değil mi? dedi.

Alî ve Abbâs:

— (Evet) Rasûlullah böyle buyurmuştur, dediler. Bunun üzerine Umer:

— Şimdi ben size bu malın hukukî vaziyetini söyleyip bildire­yim! diye şöyle îzâh etti: Allah Taâlâ bu fey’de tasarrufu Rasûlü’ne tahsîs buyurdu. O’ndan başka kimseye bu hakkı vermedi. Azîz ve Celîl olan Allah: “Allah ‘in onlardan Rasûlü ‘ne verdiği fey’e gelince, siz bunun üzerine ne ata, ne deveye binip koşmadınız. Fakat Allah, rasûllerini dileyeceği kimseler üzerine musallat edip hâkim kılar ve Allah herşeye hakkıyle kaadirdir” (ei-Haşr: 6) buyurmuştur. Bu malda tasarruf sâde Rasûlullah’ın hakkı idi. Sonra vallahi bu mala sizden başka kimse iştirak etmedi. Ve sizin zararınıza kimse tasarruf da id­dia etmedi. Rasûlullah bu fey’ malının nemasını sizlere vermiş ve ara­nızda taksîm etmiştir. Nihayet fey’den bu malın aslı mahfuz kaldı. Peygamber bu maldan ailesinin bir senelik nafakasını ayırır, onları infâk ederdi. Sonra bundan arta kalanı alır, onu da Allah malının sarfedileceği yerlere sarfederdi (cihâd yoluna ve bütün müslümânla-rın yararlanacakları âmme işlerine harcardı). Bu malı Rasûlullah kendi hayâtında böyle kullandı. Ey topluluk, sizlere Allah adiyle soruyo­rum: Sizler bunun böyle olduğunu biliyor değil misiniz? dedi. Onlar da:

— Evet, böyledir! diye tasdîk ettiler. Sonra Umer, Alî ile Abbâs’a hitaben:

— Sizin ikinize de Allah adiyle soruyorum: Sizler de bunun böyle olduğunu biliyorsunnz değil mi? dedi.

Onlar da:

— Evet, deyip tasdîk ettiler. Umer şöyle devam etti:

— Sonra Allah, Peygamberini vefat ettirdi. Ebû Bekr: Ben Ra­sûlullah’ın velîsiyim, yânî vekîliyim, dedi ve o mallara el koydu ve Rasûlullah’ın kullandığı gibi kullandı. Sonra Allah Ebû Bekr’i vefat ettirdi. Ben de Allah Rasûlü’nün velîsinin velîsiyim dedim ve emirli­ğimin ilk iki yılında bu mallara el koydum. Ve Rasûlullah ile Ebû Bekr’in bu mallarda yaptıkları gibi kullanıp onları idare ettim. Son­ra ikiniz müştereken bana geldiniz. Sözünüz bir idi, işiniz derli toplu idi (aranızda hiçbir çekişme yoktu. Sonra ayrı ayrı geldiniz). Ey Ab­bâs, sen bana geldin, benden   kardeşinin oğlundan isabet eden his­seni istiyordun. Bu Alî de bana geldi, karısının babasından payına isabet eden hissesini istiyordu. Ben sizlere: İsterseniz bu hurmalıkla­rı size bu şartla (Rasûlullah ile Ebû Bekr’in ve benim idare ettiğim şekilde idare etmek şartıyle) geri vereyim, dedim (ve böylece size ver­dim). Şimdi benden bundan başka bir hüküm mü istiyorsunuz? Gök ve Yer izniyle, iradesiyle ayakta duran Allah’a yemîn ederim ki, ben kıyamet kopuncaya kadar bu mallar hakkında bundan başka bir hü­küm vermem. Eğer siz idareden âciz olduysanız, mallan bana geri veriniz, ben onları sizin hesabınıza yeterlilikle idare ederim, dedi

(KİTABU’L-FERÂİZ – BUHARİ – 5. HADİS)