HİLAL GÖRÜLDÜ! KURBAN BAYRAMININ İLK GÜNÜ | 16 HAZİRAN PAZAR

Dünya’nın çeşitli yerlerinden yapılan gözlemler sonucu Zilhicce hilalinin görünmesi üzerine Zilkade ayı 29’a tamamlandığı açıklandı. Bu durumda Kurban bayramı da 16 Haziran’da idrak edilmiş olunacak.

Emanet ve Ehliyet adlı ilmihal eserinde Kurban hakkında:

…Hac ibadetinden sonra “Kurban’ı” ele almamızın sebebi, vakit birliğidir. Molla Hüsrev “Udhiyye” babının girişinde: “Bu babın Kitabû’l Hacc ile olan ilgisi, Udhiyye’nin hacc günlerinde kesilmesidir. Udhiyye kuşluk vaktinde kesilen hayvanın (Kurban’ın) ismidir. Zira nahr günlerinde (Kurban Bayramı’nda) kesilen hayvan, kuşluk vaktinde kesildiği için (Vaktin adı ile) “Udhiyye” olarak isimlendirilmiştir” buyurmaktadır.

Kurban; arapça bir kelime olup, (K-R-B) kökündendir. Lûgatta “Manen yaklaşmak, yakın olmak ve müşavir olmak” gibi manalara gelir.  İslâmi ıstılâhta; “Allahû Teâla (cc)’ya ibadet niyetiyle muayyen bir vakitte, hususi bir hayvanı kesmeye kurban denir” tarifi esas alınmıştır. Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Kurban kesiniz!.. Zira kurban babanız Hz. İbrahim (as)’in sünnetidir” buyurduğu bilinmektedir.

Kurban; Hz. Adem (as) ile birlikte başlıyan “Tevhid Mücadelesi”nin tarihine ait bir bayramdır. Mü’minlere Hz. İbrahim (as)’in ve Hz. İsmail (as)’in teslimiyetini hatırlatır. Alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamberimiz Efendimiz (sav)’in Hz. İsmail (as)’in soyundan geldiği bilinmektedir. Şimdi kurban vakıasını Kur’an-ı Kerim’den öğrenelim;

“(İbrahim): “-Ey Rabbim, bana salihlerden (bir erkek evlât) ihsan buyur (diye dua etti)”. Biz de ona (İbrahim’e) çok uysal bir erkek evlât müjdesi verdik. Artık o (erkek evlât, babası İbrahim’in) yanında koşmak çağına erince (babası) “Oğulcağızım” dedi. “Ben seni rüyamda kurban ederken görüyorum. Bak artık ne düşünürsün”. (Oğlu) Dedi ki: “-Sana Allahû Teâla (cc) ne emretmişse, onu aynen yerine getir. İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın”!.. Vaktaki bu suretle ikisi de (Allah’ın emrine) ram oldular. (İbrahim) Onu alnı üzere (kurban etmek için) yatırdı. Biz ona: “-Ya İbrahim, rüyana (sana vahyettiğmiz emre) sadakat gösterdin. Şüphesiz ki biz iyi hareket edenleri böyle mükâfatlandırırız” diye nidâ ettik. Hakikat bu apaçık ve kat’i bir imtihandı. Ona büyük bir kurbanlık fidye verdik. Sonra gelen (peygamberler ve ümmet)ler arasında ona (iyi bir nam) bıraktık.”

Dikkat edilirse kat’i olan husus açıktır. Hz. İbrahim (as) Allahû Teâla (cc)’nın emrine teslim olarak kendi öz oğlunu kurban etmeye, Hz. İsmail (as) de Allah (cc) rızası için kurban olmaya razı olmuştur. Kurban kesmek için bıçağına sarılan her mükellef bu mahiyeti iyi tefekkür etmelidir. Bilindiği gibi “Teşrik günlerinde alınan tekbirler”, Hz. İbrahim (as), Hz. Cebrail (as) ve Hz. İsmail (as)’in kurban anındaki tutumlarını ve teslimiyetlerini beyan etmektedir.

İmam-ı Azam Ebû Hanife (rh.a) ile İmam-ı Muhammed (rh.a); “Kurban kesmek hürr, zengin ve seferi halde bulunmayan her mü’min üzerine vaciptir” hükmünü beyan etmişlerdir. Kur’an-ı Kerim’de: “Rabbin için namaz kıl ve kurban kes” (Kevser Suresi) hükmü beyan buyurulmuştur. Kadı Beyzavi bu Ayet-i Kerime’de geçen “Venhar” hükmünün, nahr günlerinde kesilen kurbana delalet ettiğini esas almıştır. Müfessirlerden bir kısmı ise; bu Ayet-i Kerime’deki hitabın Resûl-i Ekrem (sav)’e ait olduğunu beyan ederek, kurban hükmünün umumi olmadığını, hususiyet belirttiğini kaydetmişlerdir. Esasen bu Ayet-i Kerime’nin mücmel olduğunu ve “Venhar” hükmünü birçok manalara geldiğini bütün ûlema kabul etmiştir. Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Kim ki kurban kesmeye mali kudreti bulunur da kesmezse, o kimse namazgâhımıza sakın yaklaşmasın” ) buyurduğu bilinmektedir. Bu Hadis-i Şerif’teki “Namazgâhımıza sakın yaklaşmasın” hükmünü esas alan Hanefi fûkahası, “Mezhebte zahir olan rivayet, kurbanın vacip olduğudur” hükmünde ittifak etmiştir. İmam-ı Yusuf (rh.a) indinde kurban kesmek “Sünnet-i Müekkede”dir.

Hz. Cebele b. Süleym’den rivayet edildiğine göre, bir kimse İbn-i Ömer (ra)’e kurban kesmenin vacip olup-olmadığını sormuştur. İbn-i Ömer (ra) bu suale şu cevabı verir: “Resûl-i Ekrem (sav) ve bütün müslümanlar kurban kesmişlerdir”. Aynı kimse suali tekrar edince:
“-Anlamadın mı? Resûl-i Ekrem (sav) ve bütün müslümanlar kurban kestiler” buyurur.

İmam-ı Şafii (rh.a) Beyhaki’de yer alan: “Hz. Ebû Bekir (ra) ile Hz. Ömer (ra), kendilerini görenler vacip olduğunu zannederler korkusuyla kurban kesmezlerdi” haberini esas alarak, kurbanın vacip değil, sünnet-i Müekkede olduğunu beyan etmiştir. İmam-ı Malik (rh.a) ve İmam-ı Ahmed (rh.a) indinde de kurban vacip değil, sünnettir. Dolasıyla bir mükellef kurban keserse sevap kazanır, ancak kesmezse günahkâr olmaz. Hanefi fûkahası; “kurbanın vücûbunun şartlarına haiz olan bir mükellef, kurban kesmezse günahkâr olur” hükmünde müttefiktir. İbn-i Ömer (ra)’den rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem (sav) Medine’de kaldığı on yıllık zaman içerisinde, her yıl kurban kesmiş, hiç terk etmemiştir.  Ayrıca Hz. Zeyd b. Erkam (ra)’dan rivayet edilen bir Hadis-i Şerif’te sahabe-i kiram: “-Ya Resûlallah, kurbanlar nedir?” sualini tevcih etmiştir. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem (sav): “Babanız Hz. İbrahim (as)’in sünnetidir” buyurmuştur. Sahebe-i Kiram: “Bize kurban kestiğimizden dolayı ne kadar mükâfat vardır?” diye sordular. Resûl-i Ekrem (sav): “-Her kılına mukabil bir sevab vardır” cevabını verdi. Sonuç olarak Resûl-i Ekrem (sav) Medine’de her yıl mutlaka kurbanı kesmiş ve mü’minlere de kesmelerini tavsiye buyurmuştur.

Hz. Aişe (r.anha) validemizden rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem (sav) şöyle buyurmuştur: “İnsanoğlu Kurban Bayramında Allah (cc) katında kan akıtmaktan daha sevimli bir ibadet yapamaz. Kurbanlık hayvanlar kıyamet gününde boynuzları, tırnak ve üzerlerindeki kıllarıyla (Allah (cc)’ın huzuruna) geleceklerdir. Mükellef (Kurban keserken veya kesilirken) kan yere düşmeden Allah (cc) katında yüksek bir mevkiye çıkar.”  

Kurbanın sebebi; Zilhicce’nin onuncu (nahir) gününün fecrinin doğuşudur. Yani vakit, kurbanın edasının şartıdır. Resûl-i Ekrem (sav)’in: “Kurban bayramı üç gündür. Birinci günü en faziletlisidir” Hadis-i Şerifini esas alan Hanefi fûkahası: “Kurban; Zilhicce’nin onuncu günü fecrin doğuşundan itibaren üç gün içerisinde kesilir. Üçüncü günün akşamından sonra kesmek caiz değildir” hükmünde ittifak etmiştir. Bu sürenin dışında vacip olan kurban kesilemez. Kurban’ın rüknü; kesilmesi caiz olan hayvanı kesmektir.

 “Bayramın ilk günü, tan yeri ağarmadan önce kurbanların kesilmesi caiz değildir” hükmünde icma hasıl olmuştur. Enes b. Malik (ra)’den rivayet edildiğine göre; “Bir kimse kurban bayramında namaz kılınmadan önce kurban kesmiş. Resûl-i Ekrem (sav) o kimseye, yeniden kurban kesmesini emretmiştir.” Yine Cündeb El Beceli, Esved b. Kays’dan aynı mahiyette rivayette bulunmuştur. Hanefi fûkahası; “Kurban kesmenin vakti, bayramın birinci günü fecr-i sadık’ın doğması ile girer. Fakat şehir halkı için; İmam’ın bayram namazını kıldırmasına kadar, kesmek caiz değildir. Bayram namazı kılınmayan yerlerde (Köy’lerde) namaz vaktinden önce (Fecr-i Sadık’tan sonra) kesilmesi caizdir” hükmünde müttefiktir.