TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 179. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

179- Ey akıl sahipleri, kısasta sizin için hayat vardır. Gerekir ki Al­lah’tan korkarsınız.

Ey akıl sahipleri, birbirinizi haksız yere öldürmeyi önleyen kısasın size farz kılınmasında sizin için hayat vardır. Böylece kısas sayesinde haksız Öldür­me ve intikamlardan vazgeçersiniz.

Âyet-i kerimede: “Kısasta sizin için hayat vardır,” buyurulmaktadır. Müfessirler bu ifadeyi iki şekilde izah etmişlerdir:

a- Mücahid, Katade, rebi’ b. Enes, İbn-i Cüreyc ve îbn-i Zeyd bu ifadeyi “Kısas yapmak, cinayet işlemeyi önler. Öldürme niyetinde olanların cesaretini kırar.” şeklinde izah etmişlerdir. Bu hususta Katade diyor ki: “Allah teaia, kısa­sı, insanların beyinsizleri ve cahilleri için bir ibret, bir öğüt ve bir haya* kılmış­tır. Nice insanlar vardır ki içlerinde ad um öldürme niyetini taşırlar. I-ger kısas yapılma korkusu olmasa bu niyetlerini yerine getirir insan öldürürler. Allah Teâlâ kısası farz kılarak insanların birbirini öldürmelerine set çekmiştir. Allah Teâlâ, insanlara neyi emretmişse o şey onlar için hem dünyada hem de âhirette faydalıdır. Neyi de yasaklamışsa o şey onlar için hem dünyada hem de âhirette za­rarlıdır. Yaratıklarına neyin uygun olduğunu elbetteki Allah daha iyi bilir. Taberi de bu görüşü tercih etmiştir.

b- Süddiye göre ise “Kısasta sizin için hayat vardır.” ifadesinden maksat. “Kısas, birbirinizden intikam almanızı önler.” demektir. Zira kısas yoluyla öl­düren katil öldürülür. Böylece masum insanların Öldürülmesi önlenmiş olur. Ni­tekim, cahiliye döneminde kuvvetli bir kabileden bir kadın öldürülecek olsa asıl katili bırakıp karşı taraftan mutlaka bir erkek öldürürlerdi. Kölenin karşılığında da mutlaka hür bir kimse öldürürlerdi. Böylece karşılıklı intikam alma savaşları devam edip giderdi. Kısas hükmü gelince artık bizzat katil öldürülür oklu ve in tikam almalar sona erdi. Böylece insanlar için kısasta hayat olduğu anlaşıldı.

Burada Allah Teâlâ, Özellikle selim akıl sahiplerine hitab ediyor. Çünkü Allah’ın emirlerini ve yasaklanın, akıllarıyla düşünenler, delillerine göz önünde bulunduranlar ancak bunlardır.

Kısas konusunda Araplar arasında meşhur olan bir atasözü vardı. O atasözünde deniyordu ki: “Öldürmeyi en güzel şekilde (inleyen yine öldürmedir.” İslam’ın gelmesinden sonra Kur’an-ı Kerim bu hususu daha beliğ bir şekilde ifade etti ve “Kısasta sizin için hayat vardır.” buyurdu. Görüldüğü gibi bu âyet-i kerime, belagat ve icaz bakımından o sözle kıyaslanamaz. Zira âyette, bizzat katilin öldürülmesiyle insanlığa hayat bahşedileceği ve masum canların korunacağı beyan edilmektedir. Bu sözde ise öldürmeye karşı Öldürmenin gerektiği ifade edilmekte fakat kimin hangi sebeple nasıl öldürülmesiyle diğer (Hunilere engel olunacağı açıklanmamaktadır.