TABERİ (RH.A)’NİN BAKIŞ AÇISIYLA BAKARA SURESİ 224. AYET-İ KERİME

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd kendisinden başka ilah olmayan, mutlak manada tek güç ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)’a mahsustur. Salat ve selam tüm peygamberlerin ve onları takip eden tabilerinin üzerine olsun.

224- Allah’a yemin ederek onu, iyilik yapmanıza, kendisinden kork­manıza, insanların arasını düzeltmenize engel kılmayın. Allah çok iyi işiten ve çok iyi bitendir.

Allaha yaptığınız yemini, hayır işlemeyi terketmeye vasıta yaparak iyilik­te bulunmaktan, rabbinizden korkmaktan ve insanların arasını iyilikle bulmak­tan geri durmayın. İyi bilin ki Allah, kullarının sözlerini çok iyi işiten, maksat­larını çok İyi bilendir.

Bir kimse yaptığı yemini, iyilik yapmasına naşı! engel kılar? Mesela bi­risinden bir iş yapması istenir o da “Ben o işi yapmamak için Allaha yemin et­tim.” i\tr ve o yeminini, hayır İşlememek ve insanların arasını düzeltmemek İçin bahane yapar. Böylece yeminini, hayır işlemesine engel kılmış olur.

Ayet-i kerimede geçen ve “Allaha yemin ederek onu kendinize engel kıl­mayın.” şeklinde tercüme edilen ifadesi miifessirler ta­rafından farklı şekillerde izah edilmiştir.

a- Tavus, Abdullah b. Abbas, Katade, Said b. Cübeyr, Atâ, Dehhak ve İb­rahim en-Nehaiye göre bu ifadenin mânâsı şudur: “Allaha yemin etmeyi kendi­nize bahane edinmeyin. Yani sizden bir iyilik yapmanız veya Allatılan korkma­yı gerektiren bir davranışta bulunmanız yahutta insanların arasını bulmanız is­tendiği zaman: “Yemin olsun ki ben bunu yapmam” veya “Ben bunu yapmama­ya dair daha önce yemin etmiştim.” demeyin. Böyle yaptığınız takdirde Allaha yemini kendiniz için bir siper etmiş oluyor ve bahane ileri sünnüş oluyorsunuz.” Tavus diyor ki: “Kendisinden, yukarıda zikredilen şeyleri yapması istenen kim­se böyle bir yemini yapmış bile olsa yeminini bozar, bu işleri yapar ve yeminin keffaretini yerine getirir.

Abdullah b. Abbas bu hususta diyor ki: “Bu ayet-i kerime şu gibi insanla­rı beyan etmektedir. Kişi, akrabalarıyla konuşmayacağına veya sadaka verme-

yeceğine yahut kendisiyle dargın olan insanlarla konuşup aralanın düzeltmeye­ceğine dair yemin eder. Kendisinden bunlar istendiğinde ise “Ben bunları yap­mayacağıma dair yemin etmiştim.” der. İşte bu kimsenin yeminini bozması ve yemininin keffaretini yerine getirmesi emredilmiştir.

b- Abdullah b. Abbas, İbrahim en-Nehai, Mücahid, Hz. Aişe, İbn-i Cü-reye ve Mekhulden nakledilen diğer bir görüşe göre burada zikredilen “Allah;» yemin ederek onu kendinize engel kılmayın.” ifaadesintlen maksat, “Kendi ara­nızda konuşurken Allaha yemin ederek onu, hayırlı işleri yapmamak için kendi­nize bir delil edinmeyin.” Yani, Allahtan korkmayacağınıza dair, akrabalarınıza iyilikte bulunmayacağınıza dair yemin etmeyin. Hayırlı bir amel işlemeyeceği­nize dair, insanların arasını bulmayacağınıza dair yemin etmeyin. Keza, Allanın yasakladığı bir şeyi yapacağınıza dair de yemin edip onu yapmayın. Böyle bir yemin yapacak olursanız onu bozup keffaretini de yerine getirin.”

Taberi diyor ki: “Tercihe şayan olan görüş, “Allaha yemin etmeyi, iyilik­leri yapmama hususunda kendinize delil edinmeyin.” diyen görüştür.”

Ayette zikredilen “İyilik yapmanız” ifadesinden maksat, bazı alimlere gö­re bütün hayırları işlemektir. Taberi tle bu görüşü tercih etmiştir. Diğer bazı âlimlere göre ise sadece akrabalara iyi davranmaktır.

Âyette zikredilen: “Rabbinizden korkmanız” ifadesinden maksat, bazı mufessirlere göre Allah tealadan mutlak şekilde korkmaktır. Yani onun emirle­rini yerine getirme ve yasaklarından kaçınma hususunda ondan korkmaktır. Di­ğer bazı mufessirlere göre ise insanların birbirlerinden kaçınmalarıdır. Yaniu Alhha yemin ederek birbirlerine yapacakları iyilikten kaçınmalarıdır.

Âyet-i kerimenin sonunda: ” AUah çok iyi işiten ve çok iyi bilendir” buyurulmaktadır. Bu ifade Allah teala tarafından kullan için bir uyarı ve bir tehdit­tir. Yani şunu ifade eder: Ey insanlar, sizler dillerinizle, organlarınız ve kalbi­nizle emirlerime karşı davranışlarda bulunmayın. Aksi halde size tanıtmış oklu­ğum cezama layık olursunuz. Çünkü ben, sizin fısıltılarınızı da işiten, gizledik­lerinizi de bilenim. Yaptığınız hiç bir şey benden gizli kalamaz.”

Bu âyet-i kerimenin nüzul sebebi olarak şu olay zikredilmektedir: Abdul­lah b. Revaha ile damadı Beşir b. Nuam birbirlerine danlmışlar, Abdullah da­madının yanına gitmemeye, onunla konuşmamaya, onun hasmiyla olan dargınlı­ğını barıştırmamaya yemin etmişti. Kendine “Niçin böyle yapıyorsun?” diyenle­re “Ne yapayım Allaha yemin ettim, yeminimden dönemem.” diye cevap veri­yordu. İşte bu âyet bu olay üzerine nazil olmuştur.

İbn-i Ciireyc ise bu âyetin nüzul sebebi olarak Hz. Ebubekirin, Hz. Aişc-ye iftira olayına kansan Mıstah’a yardımını keseceğine dair yemin etmesi oklu­ğunu söylemiştir.